Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Θα καταφέρει το... κατεστημένο των κεντρικών τραπεζών να θέσει υπό έλεγχο τα κάθε λογής ψηφιακά νομίσματα ή στο τέλος θα επικρατήσει η τεχνολογία; Πόσο «αθώα» είναι τα κρυπτονομίσματα και πώς μπορούν να προστατευθούν επενδυτές και απλοί καταθέτες από μία νέα πραγματικότητα στην οποία απουσιάζει η έννοια της εποπτείας; Αυτά είναι τα ερωτήματα που συνθέτουν το βασικό debate που απασχολεί τις παγκόσμιες αγορές σήμερα, καθώς η ψηφιακή τεχνολογία αλλάζει με τρομακτικό ρυθμό όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ζωής.
Δισεκατομμυριούχοι επενδυτές, πολιτικοί, τραπεζίτες και απλοί καταναλωτές παίρνουν θέση σε έναν άτυπο πόλεμο μεταξύ των «παραδοσιακών», που υποστηρίζουν το ισχύον καθεστώς και των «ακτιβιστών», που τάσσονται υπέρ της αποκεντροποίησης του χρήματος και των συναλλαγών.
Οταν η αξία του Bitcoin από τα 1.000 δολάρια που βρισκόταν τον Ιανουάριο του 2017 έφτασε να «αγγίζει» το επίπεδο των 20.000 δολαρίων τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, η παγκόσμια επενδυτική κοινότητα -και όχι μόνο- παρακολουθούσε την εξέλιξη ενός φαινομένου που δεν μπορούσε να εξηγήσει. Όμως μέσα στο 2018 το Bitcoin κατέρρευσε κοντά στα 3.300 δολάρια (πτώση άνω του 80%), προκαλώντας εκθετική αύξηση στον αριθμό των αναλυτών που έβλεπαν την... καταστροφή του.
Κάπου εκεί οι περισσότεροι πίστεψαν ότι τα κρυπτονομίσματα δεν θα κυριαρχήσουν, αλλά θα διαδοθεί η τεχνολογία blockchain, πάνω στην οποία στηρίζονται. Παρ'' όλα αυτά, η ανάκαμψη της τιμής του Bitcoin και η παρουσίαση του ψηφιακού νομίσματος Libra από τη Facebook συντηρούν το debate για την επόμενη ημέρα. Στο τρέχον έτος η τιμή του Bitcoin έχει τριπλασιαστεί στο επίπεδο των 10.500 δολαρίων με τη συνολική «κεφαλαιοποίηση» των περίπου 2.000 κρυπτονομισμάτων να ξεπερνά τα 250 δισ. δολάρια.
Την ώρα, λοιπόν,που το Bitcoin εμφανίζει τεράστια μεταβλητότητα και τα κρυπτονομίσματα ξεπηδούν... σαν τα μανιτάρια, ο ερχομός του Libra και οι προσπάθειες άλλων επίδοξων δημιουργών εναλλακτικών νομισμάτων ταράζουν τα ύδατα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Νερό στον μύλο της αέναης συζήτησης για το μέλλον του χρήματος και των συναλλαγών στον πλανήτη έβαλε -ποιος άλλος;- ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έσπευσε να δηλώσει ότι δεν είναι υποστηρικτής των κρυπτονομισμάτων, γιατί η αξία τους είναι εξαιρετικά ευμετάβλητη και στηρίζονται σε... αέρα κοπανιστό. Και όπως έχει αποδειχθεί την τελευταία τριετία, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος παρεμβαίνει στον δημόσιο διάλογο μέσω του αγαπημένου του Τwitter συνήθως προκαλείται πανικός και η συζήτηση ανάβει για τα καλά.
Η πλευρά των «παραδοσιακών» συντάσσεται με τον Τραμπ. Ποιος μπορεί να πει ότι ο πλανητάρχης έχει άδικο όσον αφορά τη μεταβλητότητα των κρυπτονομισμάτων, όταν με την ίδια ευκολία που ενισχύονται κατά 200% ή 300% χάνουν πάνω από το 80% της αξίας τους; Είναι καλύτερα να ποντάρεις τα χρήματά σου στον ιππόδρομο, τουλάχιστον εκεί βλέπεις τα άλογα, λένε με νόημα όσοι πιστεύουν ότι το Bitcoin και ολόκληρο το σύμπαν των κρυπτονομισμάτων είναι μια τεράστια φούσκα, που θα σκάσει με εκκωφαντικό τρόπο παρασύροντας όσους αδαείς πίστεψαν στην ψηφιακή «μετάλλαξη» του παγκόσμιου συστήματος.
Είναι, επίσης, αλήθεια πως δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα βρεθεί κάποιος να ανταλλάξει το κρυπτονόμισμα που έχουμε στην κατοχή μας, γεγονός που περιορίζει σημαντικά σε αρκετές περιπτώσεις τη ρευστότητα και συνεπώς την ευκολία με την οποία μπορεί κάποιος να εξέλθει από την αγορά. Ολα αυτά ενισχύουν τα επιχειρήματα του Τραμπ. Δεν είναι, μάλιστα, λίγοι όσοι θεωρούν ότι τα κρυπτονομίσματα αποτελούν μία άκρως κερδοσκοπική επένδυση, η οποία δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να στηριχθεί σε θεμελιώδεις αρχές όπως οι «παραδοσιακές» επενδύσεις.
Κάπου εκεί ορίζεται η γραμμή που χωρίζει τα όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα για το χρήμα και τις συναλλαγές με τα όσα υπόσχεται η ψηφιακή τεχνολογία για το μέλλον. Αλλωστε η τεχνολογία blockchain στην οποία βασίζονται τα κρυπτονομίσματα τυγχάνει πολύ μεγαλύτερης αναγνώρισης από το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα και χρησιμοποιείται πλέον ευρέως και από τις τράπεζες.
Στον αντίποδα, αρκετοί δισεκατομμυριούχοι τάσσονται υπέρ των κρυπτονομισμάτων, με τον Τιμ Ντρέιπερ να υποστηρίζει ότι το Bitcoin θα αποτελέσει το εργαλείο που θα αναδιαμορφώσει τα σύνορα, τον χρηματοοικονομικό κόσμο και την κυβερνητική εξουσία. Ο ίδιος, μάλιστα, εκτιμά ότι όλα τα κρυπτονομίσματα είναι οι γέφυρες για τη μετάβαση στο απόλυτο περιβάλλον κυριαρχίας του Bitcoin. Κάποιοι έχουν φτάσει στο σημείο να πιστεύουν ότι ο Τραμπ θα προσπαθήσει να απαγορεύσει τη χρήση των κρυπτονομισμάτων, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν μοιάζει εφικτό.
Προσωπικά δεδομένα και παρανομία
Αυτό που προσπάθησαν να φέρουν οι δημιουργοί του Bitcoin ήταν η μυστικότητα στις ψηφιακές συναλλαγές, να μπορούν δηλαδή όλοι να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο σαν να διενεργούν συναλλαγές με μετρητά, μακριά από το... βλέμμα των αρχών. Η ιδέα ήταν ότι οι χρήστες του διαδικτύου δεν πρέπει να καλούνται να αποδείξουν την ταυτότητά τους για να ολοκληρώσουν μία συναλλαγή στο διαδίκτυο, όπως δεν το κάνουν όταν δίνουν μετρητά για να αγοράσουν κάτι από τον φούρνο της γειτονιάς.
Σε αυτό το σημείο μπαίνει ένα πολύ σημαντικό δίλημμα, καθώς μετά το σκάνδαλο της Cambridge Analytica, με τη διαρροή προσωπικών δεδομένων που είχε στην κατοχή της η Facebook, η συζήτηση μετατοπίζεται προς το πεδίο της προστασίας των δεδομένων.
Στο μεταξύ, οι «πολέμιοι» των κρυπτονομισμάτων τονίζουν σε κάθε ευκαιρία ότι η απουσία ρυθμιστικών κανόνων και εποπτικών αρχών είναι... βούτυρο στο ψωμί των απανταχού τρομοκρατικών οργανώσεων, εμπόρων όπλων και άλλων παράνομων δραστηριοτήτων. Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και η τοποθέτηση του επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τον Τζερόμ Πάουελ, το σχέδιο της Facebook για τη δημιουργία του Libra δεν μπορεί να προχωρήσει, αν πρώτα δεν επιλυθούν συγκεκριμένα ζητήματα που προκαλούν ανησυχία.
Σύμφωνα με μελέτη των Φόλει, Κάρλσεν και Πούτνινς, η οποία δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάιο στο «Review of Financial Studies», από το 2009 έως το 2017 πραγματοποιήθηκαν 300 εκατ. συναλλαγές με Bitcoin, από περίπου 160 εκατ. χρήστες, συνολικής αξίας 1,9 τρισ. δολαρίων. Με τη χρήση αλγορίθμου προκύπτει ότι 6 εκατ. χρήστες εντοπίστηκαν ότι διενήργησαν παράνομες συναλλαγές, αριθμός που αντιστοιχεί στο 5,9% των συνολικών χρηστών που έκαναν συναλλαγές με Bitcoin, ωστόσο σε επίπεδο τζίρου αντιστοιχούν στο 30% των συναλλαγών με Bitcoin.
* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Φιλελεύθερος» της 23ης Ιουλίου 2019.
