Η μεγάλη ασθένεια της ελληνικής οικονομίας είναι ότι ενώ γκρινιάζουμε για το επενδυτικό μας κενό και διψάμε για κεφάλαια, δεν έχουμε το κράτος, το επιχειρηματικό περιβάλλον, αλλά και τις επιχειρήσεις, όχι μόνο για να τα πάρουμε, αλλά και να τα ρίξουμε γρήγορα στην οικονομία.
Διότι ο στόχος δεν είναι μόνο να συμβασιοποιούμε τα έργα, να πετυχαίνουμε τα ορόσημα και να εκταμιεύονται οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης για την Ελλάδα.
Ούτε μόνο το καθημερινό κυνήγι σε υπουργεία, φορείς και υδροκέφαλους οργανισμούς που έχουν μάθει να δουλεύουν με το γνωστό δυσκίνητο ελληνικό τρόπο. Αλλά κυρίως να μπαίνουν ταχύτατα τα ευρωπαϊκά κονδύλια στην οικονομία, να φτάνουν στις επιχειρήσεις και ακόμη πιο σημαντικό να γίνονται έργα.
Δίπλα στη μάχη με τη γραφειοκρατία και τους υποστελεχωμένους φορείς, μαίνεται μια παράλληλη μάχη, απέναντι στην ανεπάρκεια επιχειρήσεων από το χώρο των κατασκευών, όσων δήλωναν πανέτοιμοι αλλά αποδείχθηκαν ανέτοιμοι και τις παθογένειες του ελληνικού επιχειρηματικού οικοσυστήματος.
Δοκιμάζεται και η αξιοπιστία του ελληνικού επιχειρηματικού κόσμου, μέρος του οποίου έκανε ό,τι μπορούσε για να εξασφαλίσει μια «θέση» στα 36 δισ ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά τώρα δυσκολεύεται.
Από τα συνολικά κεφάλαια των 36 δισ ευρώ, θυμίζουμε ότι τα 18,2 δισ. ευρώ αφορούν επιχορηγήσεις και τα 17,7 δισ. ευρώ δάνεια.
Από αυτά, η Ελλάδα έχει μέχρι σήμερα εισπράξει 14,9 δισ. ευρώ (41% των διαθέσιμων πόρων), εκ των οποίων 7,7 δισ. ευρώ επιχορηγήσεις και 7,3 δισ. ευρώ δάνεια. Αρα, απομένουν ακόμη 21,1 δισ ευρώ, τα οποία πρέπει να έχουμε αξιοποιήσει μέχρι και τον Αύγουστο του 2026, οπότε λήγει το πρόγραμμα.
Αλλά το γεγονός ότι έχουμε εισπράξει 14,9 δισ ευρώ, δεν σημαίνει ότι έχουν μπει και στην πραγματική οικονομία.
Η εικόνα αναλυτικά τόσο για τα δάνεια, όσο και για τις επιχορηγήσεις έχει ως εξής:
ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ
2021: 280 εκατ. €
2022: 2,7 δισ. €
2023: 1,9 δισ. €
2024: 3,15 δισ. €
2025: 4,5 δισ. €
2026: 5,7 δισ. €
—————-
ΣΥΝΟΛΟ: 18,23 δισ. € (χωρίς ΦΠΑ)
ΣΥΜΒΑΣΙΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΔΑΝΕΙΩΝ
2022: 1,2 δισ. €
2023: 3,4 δισ. €
2024: 4,3 δισ. €
2025: 4,4 δισ. €
2026: 4,4 δισ. €
————
ΣΥΝΟΛΟ: 17,7 δισ. € (χωρίς ΦΠΑ)
Στην απόκλιση που υπάρχει μεταξύ των εκταμιεύσεων και του συνολικού προυπολογισμού των εγκεκριμένων επενδυτικών έργων, την οποία εμφανίζουμε, παρά τις καλές μας επιδόσεις στις συμβασιοποιήσεις, αναφέρθηκε πρόσφατα ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιαννης Στουρνάρας.
Σύμφωνα με τα νούμερα της ετήσιας έκθεσης της ΤτΕ, οι μεταβιβάσεις από το κρατικό προϋπολογισμό αναφορικά με τις επιχορηγήσεις, ανέρχονταν στα τέλη του 2023 σε 5,3 δισ. ευρώ, από τα οποία ωστόσο μόλις τα 2,4 δισ. ευρώ είχαν καταβληθεί στις επιχειρήσεις.
Τι δείχνει αυτό; Στρεβλώσεις κυρίως σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, σύμφωνα με την έκθεση, εμποδίζουν τη γρήγορη αποστολή των επιχορηγήσεων στους παραλήπτες τους, παρά τις εγκρίσεις. Άλλη μια αιτία ανάμεσα στις πολλές γιατί τα έργα στην Ελλάδα αργούν να υλοποιηθούν και παίρνουν 2 και 3 χρόνια.
Στα δάνεια, τα οποία πηγαίνουν πολύ καλύτερα από τις επιχορηγήσεις, καθώς έχουν πολύ ελκυστικό επιτόκιο - σταθερό 0,35% για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και 1% για τις μεσαίες και τις μεγάλες- με βάση τα τελευταία στοιχεία που παρουσίασε ο αναπληρωτής υπ. Εθνικής Οικονομίας Νίκος Παπαθανάσης, επικρατεί η έξης εικόνα:
Μέχρι σήμερα έχουν υποβληθεί στην πλατφόρμα GoBeyond κοντά στα 700 επενδυτικά σχέδια, συνολικού προυπολογισμού 24,2 δισ ευρώ, εκ των οποίων τα 10 δισ. ευρώ αφορούν δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, 8,2 δισ. δάνεια τραπεζών, και 6 δισ. ευρώ τη προβλεπόμενη ίδια συμμετοχή των επιχειρήσεων.
Απ’ αυτά έχουν εγκριθεί 287 επενδυτικά σχέδια, συνολικού προυπολογισμού 11,1 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 4,7 δισ. αφορούν δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, 3,8 δισ. δάνεια τραπεζών και 2,6 δισ. ευρώ ίδια κεφάλαια των επιχειρήσεων.
Συνολικά από τις υπογεγραμμένες δανειακές συμβάσεις συνολικού ύψους 11,1 δισ. ευρώ, έχουν διοχετευθεί ως σήμερα στην ελληνική οικονομία δάνεια ύψους 2,3 δισ. ευρώ. Δηλαδή το 22% του προυπολογισμού των συνολικών εγκεκριμένων επενδυτικών σχεδίων.
Σαν νούμερο είναι χαμηλό, τροφοδοτεί κριτική για καθυστερήσεις, για αργή πρόοδο στις απορροφήσεις, για δυσκολίες κατά τη μεταβίβαση των χρημάτων αυτών στη πραγματική οικονομία.
Σύμφωνα ωστόσο με πηγές του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας εδώ υπάρχει μια παρανόηση. Στα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, δεν ισχύει, όπως λένε, ο όρος που ισχύει στις επιχορηγήσεις, να έχουν απορροφηθεί τα κονδύλια έως τη λήξη του προγράμματος, τον Αύγουστο του 2026.
Τα δάνεια εκταμιεύονται σταδιακά σε περίοδο 3 ετών. Οι εκταμιεύσεις των δόσεων προχωρούν, αναλόγως της κατασκευαστικής προόδου των έργων.
Όταν όμως αυτή αργεί, όταν ο ρυθμός εκτέλεσης του έργου φρενάρει για τον οποιονδήποτε λόγο, π.χ. γραφειοκρατικά εμπόδια ή καθυστέρηση παραλαβής εξοπλισμού, λογικά θα πάει πίσω και η εκταμίευση του δανείου.
Το αρμόδιο υπουργείο αναγνωρίζει το κενό μεταξύ των συμβασιοποιημένων έργων και των εκταμιεύσεων, ωστόσο, προεξοφλεί ότι τους προσεχείς μήνες θα επιταχυνθεί η ροή των κεφαλαίων που θα πέσουν στη πραγματική οικονομία.
Ένα 45% των δανείων που έχουν μέχρι σήμερα συμβασιοποιηθεί, δηλαδή 2,1 δισ. από τα 4,7 δισ. ευρώ, θα εκταμιευθούν εφέτος, έχει δεσμευτεί ο κ. Παπαθανάσης, γεγονός που συνεπάγεται και υλοποίηση των αντίστοιχων επενδύσεων. Εκτιμά επίσης ότι φέτος οι επιχειρήσεις θα πάρουν στα χέρια τους, επιχορηγήσεις 3,6 δισ ευρώ.
Εάν γίνουν όλα αυτά, μαζί με τους πόρους του ΕΣΠΑ (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων), μπορεί να καλυφθεί πάνω από το 60% της φετινής ανάπτυξης, που σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σταθερότητας το οποίο εστάλη χθες στη Κομισιόν, προβλέπεται να αυξηθεί κατά 2,5%.
Το να μπουν όμως στην ελληνική οικονομία εγκαίρως, όχι απλώς να εκταμιευτούν, όλα αυτά τα δισεκατομμύρια δεν είναι καθόλου αυτονόητο, όπως δείχνει η μέχρι τώρα πορεία.
Ας μη ξεχνάμε ότι οικονομίες με τα χαρακτηριστικά της δικής μας, υστερούν ως προς την αποτελεσματική αξιοποίηση των προσφερόμενων κονδυλίων έναντι των πλέον ανεπτυγμένων, που έχουν περισσότερους τρόπους να απορροφούν ιδέες και κεφάλαια.
Αν θέλουμε να καταλάβουμε τη σημασία του Ταμείου Ανάκαμψης για την ελληνική οικονομία, αρκεί κανείς να αναλογιστεί ότι περίπου 1,5% από τις 2,5 μονάδες της πρόβλεψης για τη φετινή αύξηση του ΑΕΠ, θα προέλθει απ’ αυτό.
