Μια συμφωνία που επιτρέπει στην Ουκρανία να εξάγει σιτηρά μέσω της Μαύρης Θάλασσας τα μεσάνυχτα της Δευτέρας, αφού η Ρωσία δήλωσε ότι θα αναστείλει τη συμμετοχή της.
Η συμφωνία, η οποία επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών και της Τουρκίας τον περασμένο Ιούλιο, αποσκοπούσε στην ανακούφιση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης, επιτρέποντας την ασφαλή εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών που είχαν μπλοκαριστεί από τη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας.
Η Ουκρανία είναι σημαντικός παραγωγός σιτηρών και ελαιοπαραγωγών σπόρων και η διακοπή των εξαγωγών της με το ξέσπασμα του πολέμου ώθησε τις παγκόσμιες τιμές των τροφίμων σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ. Η συμφωνία, που δρομολογήθηκε τον Ιούλιο του 2022, περίπου πέντε μήνες μετά την έναρξη του πολέμου, συνέβαλε στη μείωση των τιμών και στην άμβλυνση της παγκόσμιας κρίσης τροφίμων.
Τα σιτηρά της Ουκρανίας έπαιξαν επίσης άμεσο ρόλο με 725.200 τόνους, ή 2,2%, των προμηθειών που μεταφέρθηκαν μέσω του διαδρόμου που χρησιμοποιεί το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (WFP) ως βοήθεια σε χώρες όπως η Αιθιοπία, η Σομαλία και η Υεμένη.
Τι θα σηματοδοτήσει για τις τιμές των τροφίμων;
Οι τιμές των σιτηρών έχουν ήδη αυξηθεί ως απάντηση στην είδηση ότι η Ρωσία θα αναστείλει τη συμμετοχή της στη συμφωνία. Η αύξηση θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές για βασικά τρόφιμα, όπως το ψωμί και τα ζυμαρικά, τους επόμενους μήνες.
Η κατάσταση, ωστόσο, είναι καλύτερη από ό,τι τους μήνες μετά την έναρξη του πολέμου, καθώς οι προμήθειες σιτηρών από άλλους παραγωγούς, όπως η Βραζιλία και η Βραζιλία, έχουν αυξηθεί.
Οι τιμές για το σιτάρι Wv1, το κύριο συστατικό του ψωμιού, έχουν μειωθεί κατά περίπου 14% μέχρι στιγμής φέτος και το καλαμπόκι Cv1 έχει μειωθεί κατά περίπου 23%.
Η τρέχουσα παγκόσμια επισιτιστική κρίση, ωστόσο, απέχει πολύ από το να τελειώσει. Το WFP δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι πολλαπλές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης έχουν συσσωρευτεί δημιουργώντας τη μεγαλύτερη και πιο σύνθετη κρίση πείνας και ανθρωπιστικής κρίσης εδώ και περισσότερα από 70 χρόνια.
Το 2022, ένα ρεκόρ 349 εκατομμυρίων ανθρώπων βίωσαν οξεία πείνα και 772.000 βρέθηκαν στα πρόθυρα του λιμού, ανέφερε το WFP σε ετήσια ανασκόπηση.
Ποια είναι η κατάσταση των παγκόσμιων αποθεμάτων τροφίμων;
Τα παγκόσμια αποθέματα καλαμποκιού ξεκίνησαν την περίοδο 2021/22 σε χαμηλό έξι ετών και έτσι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, έναν από τους κορυφαίους εξαγωγείς καλαμποκιού στον κόσμο, οδήγησε σε σημαντικό άλμα των τιμών.
Μια απότομη αύξηση των εξαγωγών από τη Βραζιλία, ωστόσο, συνέβαλε έκτοτε στην ενίσχυση των προμηθειών μαζί με την εξαγωγή σχεδόν 17 εκατομμυρίων τόνων καλαμποκιού μέσω του διαδρόμου.
Το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ έχει προβλέψει ότι τα παγκόσμια αποθέματα καλαμποκιού μέχρι το τέλος της περιόδου 2023/24 θα βρίσκονται σε υψηλό πέντε ετών.
Τα παγκόσμια αποθέματα σιταριού είναι πιο οριακά και προβλέπεται να είναι σε χαμηλό οκταετίας στο τέλος της περιόδου 2023/24, σύμφωνα με τα στοιχεία του USDA.
Η επίδραση στο Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα
Το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων αγοράζει αρκετά εκατομμύρια τόνους τροφίμων κάθε χρόνο, εκ των οποίων περίπου το 75% είναι σιτηρά.
Το 2021, οι αγορές του WFP ανήλθαν σε 4,4 εκατομμύρια τόνους με την Ουκρανία να αποτελεί την κύρια πηγή, παρέχοντας το 20% του συνόλου.
Η Ουκρανία τούς προμηθεύει κυρίως σιτάρι και αρακά.
Το μεγαλύτερο μέρος των τροφίμων πηγαίνει στην Αφρική μαζί με ορισμένες χώρες της Δυτικής Ασίας, όπως η Υεμένη και έτσι το WFP τείνει να προμηθεύεται τις περισσότερες προμήθειες από την Ανατολική Ευρώπη, η οποία είναι πιο κοντά από τους μεγάλους παραγωγούς στη Βόρεια ή τη Νότια Αμερική.
Το WFP έχει στείλει 725.200 μετρικούς τόνους μέσω του διαδρόμου. Θα πρέπει να αναζητήσει αλλού, ενδεχομένως με υψηλότερο κόστος, όταν η έλλειψη χρηματοδότησης το έχει ήδη αναγκάσει να μειώσει τις δραστηριότητές του σε ορισμένες χώρες.
Μπορεί ο διάδρομος να λειτουργήσει χωρίς τη Ρωσία;
Τα λιμάνια της Ουκρανίας ήταν αποκλεισμένα μέχρι την επίτευξη της συμφωνίας τον Ιούλιο του περασμένου έτους και δεν είναι σαφές αν θα είναι δυνατή η μεταφορά σιτηρών τώρα που η Ρωσία αποσύρεται από το σύμφωνο.
Τα πρόσθετα ασφάλιστρα κινδύνου πολέμου, τα οποία χρεώνονται κατά την είσοδο στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, θα αυξηθούν και οι πλοιοκτήτες θα μπορούσαν να αποδειχθούν απρόθυμοι να επιτρέψουν στα πλοία τους να εισέλθουν σε μια εμπόλεμη ζώνη χωρίς τη συμφωνία της Ρωσίας.
Πηγές της ασφαλιστικής βιομηχανίας λένε ότι οι ρυθμίσεις κάλυψης θα μπορούσαν να αλλάξουν γρήγορα. Τα ασφαλιστήρια συμβόλαια πολεμικού κινδύνου πρέπει να ανανεώνονται κάθε επτά ημέρες για τα πλοία, με κόστος χιλιάδων δολαρίων.
Θα είναι απαραίτητος ο διάδρομος με μικρότερη ουκρανική σοδειά;
Οι εξαγωγές σιτηρών της Ουκρανίας προβλέπεται να μειωθούν την περίοδο 2023/24, αφού λόγω του πολέμου οι αγρότες φύτεψαν λιγότερο καλαμπόκι και σιτάρι.
Το υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ έχει προβλέψει ότι οι εξαγωγές καλαμποκιού θα μειωθούν σε 19,5 εκατομμύρια τόνους, από τα 28 εκατομμύρια της προηγούμενης περιόδου και πολύ κάτω από το ρεκόρ των 30,3 εκατομμυρίων που στάλθηκαν την περίοδο 2018/19, όταν αντιπροσώπευαν το 17% του παγκόσμιου εμπορίου.
Οι εξαγωγές σιταριού αναμένεται να μειωθούν σε 10,5 εκατομμύρια τόνους, μειωμένες από τα 16,8 εκατομμύρια της προηγούμενης περιόδου και πολύ κάτω από το μέγιστο των 21 εκατομμυρίων την περίοδο 2019/20 που αντιπροσώπευε το 11% του παγκόσμιου εμπορίου.
Η εξαγωγή ακόμη και αυτών των χαμηλότερων ποσοτήτων σιτηρών μέσω της Ανατολικής Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ήταν, ωστόσο, από υλικοτεχνική άποψη δύσκολη και δαπανηρή, ιδίως για τις καλλιέργειες που καλλιεργούνται στις ανατολικές περιοχές της Ουκρανίας, οι οποίες αντιμετωπίζουν ένα μακρύ και δύσκολο ταξίδι μόνο για να φτάσουν στα σύνορα.
Μπορεί η Ουκρανία να εξάγει περισσότερα σιτηρά μέσω ΕΕ;
Η Ουκρανία εξάγει σημαντικές ποσότητες σιτηρών μέσω των ανατολικών χωρών της ΕΕ από τότε που ξεκίνησε η σύγκρουση. Υπήρξαν, ωστόσο, πολλές υλικοτεχνικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων των διαφορετικών σιδηροδρομικών διαστάσεων.
Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι η ροή των σιτηρών της Ουκρανίας μέσω της ανατολικής ΕΕ έχει προκαλέσει αναταραχή μεταξύ των αγροτών της περιοχής, οι οποίοι λένε ότι έχουν υποτιμήσει τις τοπικές προμήθειες και έχουν αγοραστεί από ελαιοτριβεία, αφήνοντάς τους χωρίς αγορά για τις καλλιέργειές τους.
Ως αποτέλεσμα, η ΕΕ επέτρεψε σε πέντε χώρες - Βουλγαρία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία και Σλοβακία - να απαγορεύσουν τις εγχώριες πωλήσεις ουκρανικού σιταριού, καλαμποκιού, ελαιοκράμβης και ηλιόσπορων, ενώ επέτρεψε τη διαμετακόμιση για εξαγωγή αλλού. Όπως έχει διαμορφωθεί αυτό θα καταργηθεί σταδιακά μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου.
Μεγαλύτερες συγκομιδές αναμένονται επίσης στην ανατολική ΕΕ αυτό το καλοκαίρι και μεγάλα λιμάνια, όπως η Κωνστάντσα στη Ρουμανία, αναμένεται να δυσκολευτούν να διαχειριστούν τον όγκο των σιτηρών που είναι πιθανό να δεχτούν, οδηγώντας σε συμφόρηση και καθυστερήσεις στη ναυτιλία.
Διαβάστε ακόμα:
Μόσχα: Επιστροφή στη συμφωνία για τα σιτηρά μόνο με χειροπιαστές αποδείξεις των δεσμεύσεων
Η ΕΕ καταδικάζει την διακοπή από τη Ρωσία της συμφωνίας εξαγωγής σιτηρών από την Ουκρανία
Ερντογάν: Επιμένει ότι ο Πούτιν θέλει συνέχιση της συμφωνία για τα σιτηρά
Συμφωνία για τα σιτηρά: Έκκληση Γερμανίας σε Ρωσία για νέα παράταση
Κρεμλίνο: Τέλος στη συμμετοχή στη Συμφωνία για τα σιτηρά - Εκτοξεύτηκε η τιμή στην αγορά του Σικάγο
