Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Το πλαίσιο βάσει του οποίου οι ελληνικές τράπεζες θα προσπαθήσουν να μειώσουν τον τεράστιο όγκο των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs) κατά 40 δισ. ευρώ μέσα στην επόμενη τριετία αναμένεται να υιοθετήσουν και άλλες χώρες της Ευρωζώνης.
Η χρήση όλων των διαθέσιμων εργαλείων, η εφαρμογή μακροπρόθεσμων λύσεων και η διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) μέσω εξειδικευμένων σχημάτων και πωλήσεων «πακέτων» δανείων, θεωρούνται οι πρακτικές που θα κυριαρχήσουν. Πρόκειται για το μοντέλο διαχείρισης που ήδη εφαρμόζουν τόσο οι ελληνικές όσο και οι κυπριακές τράπεζες, οι οποίες έχουν τα μεγαλύτερα ποσοστά «κόκκινων» δανείων σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Αναλυτές εκτιμούν ότι έτσι ανοίγει ο δρόμος για την είσοδο ακόμη περισσότερων funds που αναζητούν ευκαιρίες σε αγορές με προβληματικά στοιχεία ενεργητικού, σε μία αγορά πανευρωπαϊκής εμβέλειας και τεράστια ρευστότητας. Προσθέτουν ότι σταδιακά, τα - «κόκκινα» και μη - δάνεια προς πώληση θα μπορούσαν να φτάσουν σε πάρα πολύ υψηλά επίπεδα, εκατοντάδων δισεκατομμυρίων.
Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι η αύξηση των NPLs είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί αποκλειστικά και μόνο από τις τράπεζες. Και αυτό γιατί μέχρι να εμφανίσει η ευρωπαϊκή οικονομία σημάδια βιώσιμης ανάπτυξης τα «κόκκινα» δάνεια συνολικού ύψους άνω των 1 τρισ. ευρώ θα έχουν «πνίξει» τους τραπεζικούς ισολογισμούς. Κατά συνέπεια, αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος να υπάρξει ένας νέος γύρος αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου που θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στις μετοχές του κλάδου, καθώς οι τράπεζες θα πρέπει να αυξήσουν τις προβλέψεις τους για τις επισφάλειες.
Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σύντομα θα παρουσιάσει τις προτάσεις της για την αντιμετώπιση του φαινομένου των «κόκκινων» δανείων, ανοίγοντας την αυλαία για μία διαδικασία που θα πάρει χρόνια και θα χρειαστεί τόσο μεσοπρόθεσμες όσο και μακροπρόθεσμες ενέργειες. Στο επίκεντρο θα βρεθούν οι τράπεζες της Ιταλίας, της Ελλάδας και της Ισπανίας που κατέχουν σχεδόν τα μισά NPLs.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η ειδική ομάδα εργασίας που συστάθηκε τον Ιούνιο του 2015 με επικεφαλής την Sharon Donnery, υποδιοικητή της κεντρικής τράπεζας της Ιρλανδίας, έχει καταλήξει σε σημαντικά συμπεράσματα, βάσει των οποίων θα ξεκινήσει η διαβούλευση της εποπτικής αρχής με τις τράπεζες. Όπως δήλωσε η Daniele Nouy, επικεφαλής του Ενιαίου Μηχανισμού Εποπτείας (SSM), μετά την δημοσιοποίηση των προτάσεων της ΕΚΤ, οι τράπεζες θα πρέπει να συζητήσουν με τον SSM τους τρόπους με τους οποίους θα αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.
Τρία είναι τα βασικά σημεία στα οποία αναμένεται να επικεντρωθεί η ΕΚΤ: α) η επίτευξη συγκεκριμένων στόχων, β) η εφαρμογή των βέλτιστων διεθνών πρακτικών από όλους και γ) η υιοθέτηση κοινών κατευθυντήριων γραμμών για τις προβλέψεις.
Δεδομένου ότι η ύπαρξη των NPLs έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη, η εξεύρεση λύσης είναι ζωτικής σημασίας για την ανάκαμψη της Ευρωζώνης. Οι κυριότερες πρακτικές που έχουν εφαρμοστεί από τις χώρες-μέλη είναι η ίδρυση κεντρικής bad bank, η εφαρμογή προγραμμάτων προστασίας, καθώς και η δημιουργία δευτερογενούς αγοράς για τα NPLs.
Από κει και πέρα, η εμπειρία δείχνει ότι οι διαφορετικές προσεγγίσεις έχουν οδηγήσει σε διαφορετικά αποτελέσματα. Στην Ιρλανδία, για παράδειγμα, η bad bank NAMA αγόρασε με discount που έφτασε κατά μέσο όρο το 60%, δάνεια της τάξης των 30 δισ. ευρώ. Η NAMA είναι κερδοφόρος από το 2011, δύο χρόνια μετά την ίδρυσή της, ενώ χθες ανακοίνωσε ότι αναβαθμίζει τους στόχους για τα συνολικά κέρδη από τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων στα 2,3 δισ. ευρώ, καθώς το 2015 κατέγραψε αύξηση κερδών 300%.
Η ΝΑΜΑ εισέπραξε μέσα στο 2015 8,5 δισ. ευρώ από πωλήσεις δανείων, με τα συνολικά της έσοδα για το έτος να διαμορφώνονται στα 9,1 δισ. ευρώ.
Σημειώνεται ότι στην Ιρλανδία, οι πωλήσεις δανείων από την κεντρική bad bank αφορούσε κατά κύριο λόγο μεγάλα επιχειρηματικά δάνεια, ενώ μετά από αρκετά χρόνια λειτουργίας της αγοράς των NPLs, η Ulster Bank ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα προχωρήσει στην πώληση στεγαστικών δανείων ύψους 2,5 δισ. ευρώ, τα οποία ωστόσο αποτελούν εντελώς προβληματικά δάνεια.
Μπορεί το ελληνικό παράδειγμα να μην είναι αντιπροσωπευτικό του τι ακριβώς συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρωζώνη, από τη στιγμή που καμία άλλη οικονομία δεν πέρασε τόσο σφοδρή ύφεση, όμως γι'' αυτόν ακριβώς το λόγο η... ελληνική λύση μπορεί να αποτελέσει «οδηγό» για πιο... εύκολες περιπτώσεις.
Τόσο οι αναλυτές όσο και οι ίδιες οι τράπεζες εκτιμούν ότι οι πωλήσεις ελληνικών «κόκκινων» δανείων θα ξεκινήσουν, υπό κανονικές συνθήκες, μέσα στο 2017, ανεβάζοντας ταχύτητα το 2018 και το 2019. Οι προβλέψεις θέλουν τις πωλήσεις που θα ξεκινήσουν τον επόμενο χρόνο να φτάσουν ακόμη και τα 30 δισ. ευρώ στην τριετία.
Η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών που έχουν υιοθετήσει την πρακτική της βελτίωσης του νομικού πλαισίου για την αναδιάρθρωση δανείων επιχειρήσεων και νοικοκυριών και την επιτάχυνση των εξωδικαστικών συμβιβασμών, σε συνδυασμό με τη διευκόλυνση της μεταβίβασης απαιτήσεων σε εξειδικευμένες πλατφόρμες διαχείρισης.
Οι πρώτες πλατφόρμες αναμένεται να τεθούν σε πλήρη λειτουργία μέχρι το τέλος του έτους, ωστόσο η αγορά δεν είναι ακόμη έτοιμη για πωλήσεις πακέτων δανείων αφού οι τιμές που προσφέρονται είναι εξαιρετικά χαμηλές. Οι πωλήσεις ενδέχεται να διευκολύνουν την αποκλιμάκωση του ποσοστού των NPLs στους τραπεζικούς ισολογισμούς, καθιστώντας πιο εφικτό τον στόχο μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs) κατά 40 δισ. ευρώ.
