Η είδηση είναι ότι η ανεργία έπεσε στα προ κρίσης επίπεδα και προβλέπεται να µειωθεί περαιτέρω. Έσπασε το φράγμα του 10%, επιστρέφοντας μετά από δεκατέσσερα χρόνια, εκεί που βρισκόταν τον Ιανουάριο του 2009. Αυτό σημαίνει σχεδόν 100.000 λιγότεροι άνεργοι σε σχέση με πέρυσι.
Το αποτέλεσμα δεν ήρθε από μόνο του. Πίσω από την υποχώρηση της ανεργίας βρίσκεται η ανάπτυξη της οικονομίας που συνεχίζει να τρέχει με έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς στην Ευρώπη (3ος υψηλότερος στην Ευρωζώνη το 2023), η σημαντική αύξηση των επενδύσεων που προβλέπεται να συνεχιστεί με σημαντική ώθηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, η συνεισφορά των εξαγωγών στο ΑΕΠ. Οι περικοπές στους φορολογικούς συντελεστές, η μείωση κατά 4,4 μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών που πρέπει όμως να μειωθούν κι άλλο, όπως και συνολικά το μη εργοδοτικό κόστος, η περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς εργασίας.
Πίσω από κάθε νέα θέση εργασίας υπάρχει επίσης μια επιχείρηση που εκμεταλλεύεται τη συγκυρία για να μεγεθυνθεί, ένας εργοδότης, μια επένδυση. Με άλλα λόγια, οι θέσεις απασχόλησης αυξάνονται, μόνο όταν μεγαλώνει η οικονομία.
Τα νούμερα μιλάνε από μόνα τους. Από το 17,4% που ήταν η ανεργία τον Ιούλιο 2019, έχει πέσει στο 9,6% τον Οκτώβριο του 2023. Οκτώ μονάδες μέσα σε τέσσερα χρόνια δεν το λες και λίγο.
Τον Οκτώβριο του 2022 βρισκόταν στο 11,8% και αν πάμε πιο πίσω, το 2021 έκλεισε με ανεργία 14,7%, το 2020 με 17,6%, το 2019 με 17,9% για να μην θυμηθούμε τη χρονιά - ρεκόρ του 2013 με 27,8%.
Και καλά θα πει κανείς. Η μείωση της ανεργίας κατά οκτώ μονάδες δεν θα έπρεπε να συνεπάγεται και μείωση των ελλείψεων στα εργατικά χέρια; Στη κάλυψη μέρους των 160.000 που λείπουν από τις κατασκευές, των 50.000 από τον τουρισμό, των 80.000 από τις αγροτικές εργασίες;
Είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο και δεν φταίει η μετανάστευση των 400.000 και πλέον εργαζομένων, κυρίως επιστημόνων, στα χρόνια των μνημονίων που αφορούσε στον μεγαλύτερο βαθμό εξειδικευμένες θέσεις - τα χέρια που λείπουν είναι ανειδίκευτο δυναμικό.
Το πρόβλημα περιέγραψε όσο καλύτερα μπορούσε προ ημερών ο υπουργός Εργασίας, Άδωνις Γεωργιάδης. «Οι συμπολίτες μας δεν θέλουν να κάνουν χειρωνακτική εργασία. Έχουμε εργατικό δυναμικό σχετικά γερασμένο, που δεν θέλει να κάνει χειρωνακτικές εργασίες και δεν έχει απόλυτη ταύτιση με τις ανάγκες της σημερινής αγοράς εργασίας» παρατήρησε ο υπουργός.
Και προσέθεσε ότι το πρόβλημα των ελλείψεων είναι πανευρωπαϊκό, συνδέεται άμεσα με τη γήρανση και τη συρρίκνωση του πληθυσμού στις ανεπτυγμένες οικονομίες και όσο περνά ο καιρός θα μεγαλώνει.
«Αυτό εντείνεται από το γεγονός ότι οι συμπολίτες μας δεν θέλουν να κάνουν και χειρωνακτική εργασία. Ψηφίσαμε νόμο όπου κάποιος που είναι μακροχρόνια άνεργος μπορεί να κάνει αίτηση να πάρει 50 ευρώ την ημέρα επιδότηση συν το μισθό που θα πάρει από τον επιχειρηματία που θα τον προσλάβει για να κάνει αγροτικές εργασίες, χωρίς να χάσει την κάρτα του μακροχρόνιου ανέργου, χωρίς να χάσει κανένα από τα επιδόματα που λαμβάνει. Ο νόμος ψηφίστηκε το 2021. Μέχρι σήμερα ξέρετε πόσοι έχουν κάνει χρήση του νόμου; Μηδέν. Ούτε ένας. Εγώ έψαξα να βρω έναν για να τον κάνω τουίτ και να… ο ήρωας που πήγε, ο ένας. Δεν πήγε ούτε ένας», είπε χαρακτηριστικά.
Και με την επανεκπαίδευση; «Οι ελληνικές επιχειρήσεις την θεωρούν σε μεγάλο βαθμό ως βάρος. Στην Ευρώπη, όλες οι σοβαρές επιχειρήσεις επενδύουν στην εκπαίδευση των εργαζομένων τους. Όλο αυτό δημιουργεί ως αποτέλεσμα να έχουμε μείνει πίσω και στη δια βίου εκπαίδευση. Εδώ έχουμε ένα πρόβλημα», είπε ο υπουργός για το reskilling και upskilling.
Το πρόβλημα φαίνεται από τα νούμερα της ΕΛΣΤΑΤ. Οι απασχολούμενοι στην Ελλάδα ήταν 4.257.399 άτομα τον Οκτώβριο του 2023 (έναντι 4.559.400 το 2008), αλλά εκτός αγοράς εργασίας, δηλαδή άτομα κάτω των 75 ετών που δεν εργάζονται, ούτε αναζητούν εργασία, παραμένουν 3.080.603. Το νούμερο είναι μειωμένο κατά 75.123 από τον Οκτώβριο του 2022 αλλά και πάλι είναι θηριώδες.
Το 43% του συνολικού πληθυσμού εργάζεται, αλλά το 29% όχι, χωρίς να είναι άνω των 75 ετών. Ένα μέρος τους αφορά προφανώς γυναίκες και νέους όπου η ανεργία κινείται ακόμη πολύ πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ανεργία στις γυναίκες είναι κατά 60% υψηλότερη απ’ ότι στους άνδρες. Κινείται στο 12,1% έναντι 7,6% των ανδρών. Η ανεργία στους νέους, στην ομάδα 15 - 24 ετών, παρ’ ότι έχει πέσει στο 23,7% - το 2018 έφτανε κοντά στο 40%- είναι και πάλι μακράν ψηλότερη του μέσου ευρωπαϊκού όρου με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο να βρίσκεται στο 14,8%.
Ας μην ξεχνάμε ότι μπορεί η ανεργία να έπεσε κάτω από το 10%, αλλά παραμένουμε ακόμη δεύτεροι στην Ευρωζώνη μετά την Ισπανία.
Συμπέρασμα; Ενα μέρος όσων δηλώνουν άνεργοι αρνούνται να εργαστούν σε θέσης χειρωνακτικής απασχόλησης και γενικώς σε θέσεις που θεωρούν κατώτερες των προσδοκιών τους. Ενα μέρος των επιχειρήσεων θεωρούν την επανεκπαίδευση του προσωπικού τους ως βάρος, με αποτέλεσμα να έχουμε ως χώρα μειωμένη ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση (ακόμη και στις οργανωμένες επιχειρήσεις).
Επιπλέον, οι πανεπιστημιακές έρευνες και οι μελέτες του ΣΕΒ δείχνουν ότι από τους 450.000 περίπου νέους, κυρίως επιστήμονες, που έφυγαν από τη χώρα στα χρόνια της κρίσης, επιστρέφουν μόνο 4 στους 10. Η αναλογία όσων δηλώνουν ότι θα συνεχίσουν να εργάζονται και να ζουν στο εξωτερικό είναι δυστυχώς, 6 στους 10.
Στα καλά χρόνια πριν την κρίση, οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης συνοδεύονταν πάντα και από υψηλή ανεργία. Το 2007 η Ελλάδα, όπως έχει πει ο υφυπουργός Εργασίας Πάνος Τσακλόγλου, παρ’ ότι έφτασε να συμπληρώσει δώδεκα ολόκληρα χρόνια με ρυθμό ανάπτυξης 1,5 μονάδα πάνω από τον μέσον όρο της ΕΕ- 15, εντούτοις είχε το 5ο υψηλότερο ποσοστό ανεργίας. Ταυτόχρονα ήμασταν πρωταθλητές στην ανεργία των γυναικών και των νέων κάτω των 25 ετών.
Και αυτό γιατί η αγορά εργασίας ήταν κατά τέτοιο τρόπο φτιαγμένη, ώστε να προφυλάσσει τους υφιστάμενους εργαζόμενους δυσκολεύοντας αυτούς που ήθελαν να μπουν σε αυτήν.
Το εργατικό δίκαιο έχει γίνει πλέον πιο αξιόπιστο και συμβατό με τις ανάγκες της εποχής μας. Και η ελπίδα είναι ότι θα εκσυγχρονιστεί κι άλλο, όπου χρειάζεται, και ότι μαζί με την ανάπτυξη της οικονομίας, θα συνεχιστεί και η καθοδική πορεία του ποσοστού της ανεργίας τους επόμενους μήνες, ανοίγοντας το δρόμο για περισσότερες και πιο καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας.
Η μείωση της ανεργίας κάτω του 10% μετά από δεκατέσσερα χρόνια είναι μια πρώτη νίκη. Το βασικό τώρα είναι η πτώση να παγιωθεί, να μην περιοριστεί σε ένα μήνα, αλλά να σταθεροποιηθεί το 2024 και να διαμορφωθεί κάτω του 10% για τέσσερα συνεχόμενα τρίμηνα, καθώς τότε θα ενεργοποιηθεί και η διάταξη για ξεπάγωμα των τριετιών στον ιδιωτικό τομέα, γεγονός που σημαίνει αυτόματα αύξηση του κατώτατου μισθού.
