Του Γιώργου Παυλόπουλου
Αρκετοί, ίσως οι περισσότεροι, θεωρούν ότι η συζήτηση περί «τραπεζικής ένωσης» στην ευρωζώνη δεν τους αφορά άμεσα. Όσο για τους δύο πρώτους πυλώνες της, που έχουν ήδη τεθεί σε ισχύ, μάλλον δεν τους πολυκαταλαβαίνουν ή δεν τους δίνουν ιδιαίτερη σημασία. Όταν, όμως, συνειδητοποιήσουν ποιος είναι και τι σημαίνει ο τρίτος, είναι βέβαιο ότι θα αλλάξουν γνώμη.
Τι ισχύει σήμερα, λοιπόν; Πρώτον, από το 2014 και ένθεν, έχει θεσπιστεί μια ενιαία αρχή τραπεζικής εποπτείας, η ευθύνη της οποίας ανήκει στην ΕΚΤ και έχει στην αρμοδιότητά της το σύνολο σχεδόν των χιλιάδων μεγάλων, μεσαίων και μικρών τραπεζών που λειτουργούν στην ευρωζώνη. Δεύτερον, αρχής γενομένης την 1η Ιανουαρίου 2016, έχουν τεθεί σε πλήρη ισχύ νέοι κανόνες αναφορικά με τη διάσωση τραπεζικών ομίλων που βρίσκονται στα πρόθυρα χρεοκοπίας, οι οποίοι προβλέπουν και το λεγόμενο «bail-in», δηλαδή τον επιμερισμό τμήματος του κόστους και στους μετόχους, τους ομολογιούχους και τους καταθέτες με ποσά άνω των 100.000 ευρώ στους λογαριασμούς τους.
Τι σημαίνει αυτό το τελευταίο; Ότι, πολύ απλά, οι καταθέσεις μέχρι αυτού του ποσού είναι εγγυημένες και κανείς δεν μπορεί να τις πειράξει. Μόνο που αυτό ουσιαστικά δεν ισχύει, καθώς η εγγύηση ισχύει πρακτικά μόνο σε εθνικό επίπεδο και βασίζεται σε εθνικά κεφάλαια -κάτι που σημαίνει ότι στην πράξη και σε πολλές χώρες (της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης) το σύνολο των καταθέσεων είναι κυριολεκτικά στον αέρα, αφού δεν υπάρχουν τα κεφάλαια για να καλύψουν πιθανή κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Σκληρό παζάρι στην ευρωζώνη
Η αλήθεια δε είναι ότι η θέσπιση ενός πανευρωπαϊκού συστήματος εγγύησης των τραπεζικών καταθέσεων μέχρι του ύψους των 100.000 ευρώ (του λεγόμενου EDIS), το οποίο αποτελεί τον τρίτο πυλώνα της τραπεζικής ένωσης, αποτελεί εδώ και καιρό αντικείμενο σκληρών διαπραγματεύσεων ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ευρωζώνης. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι υπέρ της θέσπισης αυτού του συστήματος εγγυήσεων, με το οποίο και θα ολοκληρωθεί ουσιαστικά η τραπεζική ένωση, τάσσονται επιμόνως πολλοί κορυφαίοι πολιτικοί και αξιωματούχοι της Ευρώπης: Ο πρόεδρος της Κομισιόν, ο διοικητής της ΕΚΤ, ο πρόεδρος της Γαλλίας είναι μόνο μερικοί από αυτούς.
Δυστυχώς, όμως, οι τελευταίες εξελίξεις, τόσο σε οικονομικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο, απομακρύνουν το ενδεχόμενο συμφωνίας γύρω από αυτό το ζήτημα. Για την ακρίβεια, όπως αποκαλύπτει έγγραφο του Ινστιτούτου για τη Γερμανική Οικονομία (IW), το περιεχόμενο του οποίου έφερε αποκλειστικά στη δημοσιότητα η γερμανική εφημερίδα Die Welt, οι κυβερνώντες Χριστιανοδημοκράτες (CDU) της Ανγκελα Μέρκελ είναι έτοιμοι να βάλουν ταφόπλακα στις ελπίδες όσων θεωρούσαν ότι η στιγμή που οι καταθέσεις τους είναι απολύτως εγγυημένες δεν βρίσκεται μακριά!
Το αποκαλυπτικό έγγραφο
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει το έγγραφο αυτό επικαλούμενο την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο τραπεζικός κλάδος σε αρκετές χώρες της ευρωζώνης -όπως η Ελλάδα, αλλά κυρίως η Ιταλία- «υπό την συντόμευση EDIS υποκρύπτεται ένας δίαυλος μαζικής αναδιανομής κεφαλαίων, που ισοδυναμεί με εκρηκτικό μηχανισμό στα θεμέλια της (γερμανικής) οικονομίας και κοινωνίας». Κι αυτό διότι, όπως ισχυρίζονται οι συντάκτες του, κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι δίνεται το πράσινο φως στις κυβερνήσεις «να υπόσχονται απεριόριστες παροχές με χρήματα των φορολογουμένων».
Όπως σημειώνεται, επίσης, ο τεράστιος όγκος των μη εξυπηρετούμενων δανείων που υπάρχει σήμερα στην Ευρώπη -υπολογίζεται σε 760 δισ. ευρώ για τις χώρες της ευρωζώνης- σημαίνει πως η ύπαρξη ενός μηχανισμού εγγύησης των καταθέσεων θα αποτελούσε «ένα παιχνίδι με τη φωτιά».
Όπως σημειώνει, μιλώντας στην εφημερίδα, ο αναπληρωτής επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας της CDU, Κάρστεν Λίνεμαν, δεν θα πρέπει να θεωρείται τυχαίο το γεγονός ότι υπέρ του μηχανισμού αυτού τάσσονται κυρίως οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, που αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα και δεν είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν μόνες τους σε αυτά. Φέρνει δε ως παράδειγμα, όπως και όλοι όσοι τάσσονται με την άποψή του, τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ιταλία και την Ελλάδα, όπου τα «κόκκινα δάνεια» φτάνουν στα 200 και 100 δισ. ευρώ αντιστοίχως -ακόμη όμως και τη Γαλλία, όπου αγγίζουν τα 140 δισ.
Μπλόκο στον Νότο!
Για τον λόγο αυτό, καλεί ευθέως την κυβέρνηση Μέρκελ, σε συμμαχία με τις αντίστοιχες άλλων χωρών του Βορρά (όπως Ολλανδίας, Φινλανδίας και Δανίας) να απορρίψουν το υπάρχον σχέδιο -καθώς, όπως λέει, μια χρεοκοπία στον Νότο μπορεί να τινάξει στον αέρα ολόκληρη την ευρωζώνη, μιας και τα προβληματικά δάνεια αφορούν πρωτίστως τις λεγόμενες συστημικές τράπεζες.
Φυσικά, η απόφαση θα είναι πολιτική και θα ληφθεί στην καγκελαρία. Είναι σίγουρο, ωστόσο, ότι με την Μέρκελ τόσο αποδυναμωμένη και υπό την πίεση που ασκούν πολλά κόμματα συμπολίτευσης και αντιπολίτευσης, κυρίως δε οι εταίροι της Βαυαροί Χριστιανοκοινωνιστές (CSU) και η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), πολύ δύσκολα θα αποφασίσει τώρα να πει «ναι» στον Μακρόν, τον Γιουνκέρ και τον Ντράγκι. Και έτσι, το σύστημα πανευρωπαϊκής εγγύησης των τραπεζικών καταθέσεων μπορεί να ξαναμπεί στο συρτάρι...
AP Photo/Michael Probst
