Ένα επιτέλους καλό σενάριο στο οποίο η απειλή της Ρωσίας να διακόψει πλήρως την τροφοδοσία φυσικού αερίου δεν θα αναγκάσει τους Ευρωπαίους να περάσουν τον χειμώνα με δελτίο σε ρεύμα και θέρμανση, είδε την Παρασκευή το φως της δημοσιότητας. Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτει η Oxford Economics, οι ευρωπαϊκές χώρες συνεχίζουν να προσαρμόζονται στις υψηλότερες τιμές φυσικού αερίου και στις περιορισμένες ροές χωρίς να καταφεύγουν στη λύση του δελτίου, γεμίζοντας παράλληλα με εντυπωσιακό ρυθμό τις αποθήκες τους για τον χειμώνα.
Οι αποθήκες φυσικού αερίου της ΕΕ έχουν γεμίσει σε ποσοστό 70% έως το τέλος Ιουλίου, όταν πέρσι τέτοια εποχή βρίσκονταν στο 55%. Η πολύ βελτιωμένη επίδοση οφείλεται στη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου σε ολόκληρη την Ευρώπη φέτος, που μέχρι στιγμής διαμορφώνεται στο 15%. Αυτό σημαίνει ότι ο κίνδυνος να περάσει η Ευρώπη τον χειμώνα με δελτίο έχει περιοριστεί σημαντικά. Όπως τονίζει η Oxford Economics, αν η συνολική τροφοδοσία αερίου μειωθεί κατά 20% στο υπόλοιπο του έτους και παράλληλα συνεχιστεί η μείωση της ζήτησης κατά 15%, τότε ο χειμώνας θα περάσει χωρίς δελτίο.
Η έκρηξη ωστόσο των ενεργειακών τιμών και ο φόβος για τους επόμενους μήνες έχουν ήδη προκαλέσει σημαντική ζημιά. Τα νέα σενάρια που συμπεριλαμβάνουν στα μοντέλα πρόγνωσης της οικονομικής δραστηριότητας και των αγορών οι αναλυτές, προβλέπουν ότι η ύφεση στην Ευρώπη μπορεί να κρατήσει από το φθινόπωρο του 2022 έως το α’ τρίμηνο του 2024. Σύμφωνα με πληροφορίες του liberal.gr, αρκετοί επενδυτικοί οίκοι με έδρα στο City του Λονδίνου θεωρούν ότι η ύφεση θα διαρκέσει από δύο έως πέντε τρίμηνα, ενώ τόσο η διάρκειά της όσο και το βάθος της είναι παράγοντες που θα κριθούν από τις εξελίξεις στο πεδίο του ρωσικού φυσικού αερίου.
Μετά τα πρόσφατα στοιχεία για τον πολύ σημαντικό δείκτη PMI για την οικονομία της Ευρωζώνης, το σενάριο πλέον που κερδίζει έδαφος είναι ότι η ύφεση έχει ήδη ξεκινήσει. Ο δείκτης που καταρτίζει η S&P Global με βάση τις απαντήσεις των υπευθύνων προμηθειών των μεγαλύτερων επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ, και ο οποίος θεωρείται ίσως ο καταλληλότερος δείκτης της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η οικονομία, υποχώρησε στο 49,4 τον Ιούλιο, από 52 τον Ιούνιο. Όταν ο δείκτης βρίσκεται κάτω από το 50 υποδηλώνει ότι η οικονομική δραστηριότητα είναι σε ύφεση, ενώ πάνω από το 50 δείχνει ανάπτυξη.
Οι αναλυτές, λοιπόν, πιστεύουν ότι ο Ιούλιος ήταν ο πρώτος μήνας της ύφεσης στην Ευρώπη. Και αυτό γιατί βλέπουν ότι η βιομηχανία ξεκάθαρα παραπαίει ενώ ακόμη και ο κλάδος των υπηρεσιών που λόγω τουρισμού και επανεκκίνησης δραστηριοτήτων όπως η ψυχαγωγία και η διασκέδαση, προσέφερε στήριξη στην οικονομία τους προηγούμενους μήνες, τώρα έχει αρχίσει να «ξεθωριάζει». Ο δείκτης PMI για τις υπηρεσίες διαμορφώθηκε μεν στο 51,2 τον Ιούλιο υποδηλώνοντας ανάπτυξη, όμως είναι η χαμηλότερη ανάπτυξη για τις υπηρεσίες από τον περασμένο Ιανουάριο.
Η κατάσταση αντικατοπτρίστηκε με μεγάλη ακρίβεια στα στοιχεία για το ΑΕΠ. Σύμφωνα με την Eurostat, η οικονομία της Ευρωζώνης αναπτύχθηκε περισσότερο απ’ ότι αναμενόταν στο β’ τρίμηνο, ακριβώς γι’ αυτό που περιγράψαμε παραπάνω: η άρση των περιορισμών έδωσε τεράστια ώθηση στον τομέα των υπηρεσιών και κυρίως στις χώρες του Νότου, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα. Όμως όσο περνάει ο καιρός με τις τιμές να ανεβαίνουν, οι επιπτώσεις του πληθωρισμού είναι αυτές που κυριαρχούν και οι συνθήκες επιδεινώνονται.
Το σημαντικότερο εύρημα των οικονομικών ερευνών που διενεργούνται είτε σε μηνιαία είτε σε τριμηνιαία βάση (PMI, Ifo, GfK, ESI κλπ) είναι πως η ζήτηση μειώνεται και μάλιστα με μεγάλη ταχύτητα. Όπως προαναφέρθηκε ο βιομηχανικός κλάδος βρίσκεται ήδη σε ύφεση με τη μεγαλύτερη πτώση να καταγράφεται στη Γερμανία και οι οιωνοί για τους προσεχείς μήνες είναι κακοί. Το ενεργειακό κόστος να αυξηθεί, τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες θα συνεχιστούν και η απειλή του δελτίου στο φυσικό αέριο θα πλανάται ολόκληρο το χειμώνα πάνω από την Ευρώπη.
Επομένως, από τη στιγμή που εξασθενεί ο θετικός αντίκτυπος της άρσης των περιορισμών της πανδημίας και ο τουρισμός θα καταλαγιάσει από τον Σεπτέμβριο, η σημαντική ύφεση της βιομηχανίας θα οδηγήσει σε συρρίκνωση το σύνολο της οικονομίας. Και ενώ ο πληθωρισμός κατά πάσα πιθανότητα θα σταματήσει με τρέχει με τον υψηλότερο ρυθμό των τελευταίων 40 ετών, θα παραμείνει υπερβολικά υψηλός για πολύ καιρό συντηρώντας την ακρίβεια.
Για να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναμένεται να ανεβάσει ταχύτητα ως προς τη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής τον Σεπτέμβριο. Μετά το «50άρι» του Ιουλίου, όπου με αύξηση των επιτοκίων κατά 0,50% έληξε μία περίοδος 11 ετών χωρίς αυξήσεις, εκτιμάται ότι θα δούμε και νέες κινήσεις των 50 μονάδων βάσης γιατί ο πληθωρισμός δεν λέει να κοπάσει.
Το παράδειγμα της Μ. Βρετανίας είναι ενδεικτικό του τι θα ακολουθήσει και στην Ευρωζώνη. Η Τράπεζα της Αγγλίας «βλέπει» και αυτή ύφεση 5 τριμήνων που θα ξεκινήσει το φθινόπωρο και να τελειώσει στις αρχές του 2024. Όμως δεν θα πρόκειται για βαθιά ύφεση καθώς σε αυτά τα πέντε τρίμηνα η BoE προβλέπει συνολική συρρίκνωση του βρετανικού ΑΕΠ κατά μόλις 2%. Για την Ευρωζώνη δεν υπάρχουν ακόμη επίσημα σενάρια για το βάθος της ύφεσης αλλά το 2% είναι ένα εύλογος μέγεθος. Όλα αυτά βέβαια, στο σενάριο που δεν θα διακοπεί πλήρως το ρωσικό αέριο γιατί σε αντίθετη περίπτωση η ύφεση μπορεί να ξεπεράσει σε κάποιες χώρες ακόμη και το 5%.
