Το θέμα κήρυξης ως διατηρητέων ενός αριθμού επιπλέον των προβλεπομένων στη σύμβαση κτιρίων με τον επενδυτή που ψηφίστηκε από τη Βουλή επαναφέρει η υπουργός Πολιτισμού, Λυδία Κονιόρδου, ενώ παραμένουν άλυτα τα ζητήματα που έχουν ανακύψει με τη δασική υπηρεσία και την επαπειλούμενη κήρυξη όλης της έκτασης του πρώην αεροδρομίου ως αρχαιολογικού χώρου.
Ειδικότερα έγγραφο του υπουργείου Πολιτισμού (αρ. πρωτ. 3288/317/51 από 13/4/2017) προς το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, που κοινοποιείται σε πολλαπλούς αποδέκτες και φέρει την υπογραφή της υπουργού κ. Λυδίας Κονιόρδου, αναπέμπει προς επανεξέταση την απόφαση περί μη κήρυξης ως διατηρητέων ορισμένων από τα κτίρια στο Ελληνικό.
Μονάχα ένα από τα τέσσερα κτίσματα που προτάθηκαν, κηρύχθηκε διατηρητέο από το Συμβούλιο, το οποίο δεν δέχθηκε ότι τα άλλα κτήρια, στο πρώην αεροδρόμιο του Ελληνικού, είχαν αρχιτεκτονική ή/και ιστορική αξία, ό,τι δηλαδή απαιτεί ο αρχαιολογικός νόμος ώστε να υπάρξει κήρυξη. Το ΚΣΝΜ κατά πλειοψηφία γνωμοδότησε αρνητικά, παρότι την κήρυξη είχε ζητήσει ο τότε υπουργός Αριστείδης Μπαλτάς, υιοθετώντας πρόταση της σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. Ομόφωνα κηρύχθηκε διατηρητέα μόνον η «παγόδα».
Ζητεί, συγκεκριμένα, να εξεταστούν ξανά ως δυνάμει διατηρητέα το κέλυφος του κτιρίου του Δυτικού Αεροσταθμού, ο παλαιός Πύργος Ελέγχου και o αρχικός πυρήνας του συγκροτήματος του πρώην Αμερικανικού Κολεγίου Θηλέων που στεγάζει σήμερα την ΥΠΑ. Και οι τρεις αυτές περιπτώσεις είχαν αποδειχθεί εξαιρετικά ανίσχυρες στη διάρκεια της πολύωρης πρώτης συνεδρίασης για την τύχη των κτισμάτων που βρίσκονται μέσα στα όρια της επένδυσης. Και για τον λόγο αυτό δεν κρίθηκαν διατηρητέα μνημεία.
Όμως η υπουργός επικαλείται «Αίτηση Θεραπείας» της «Επιτροπής Αγώνα» για το Μητροπολιτικό Πάρκο του Ελληνικού κατά της προηγούμενης απόφασης. Να σημειωθεί πως η «Επιτροπή Αγώνα» στο παρελθόν συνδέθηκε με τον ΣΥΡΙΖΑ που στήριξε πολιτικά τις αντιδράσεις της για την επένδυση αλλά μετά την άνοδό του στην εξουσία και ειδικά μετά την αποχώρηση της Αριστερής Πλατφόρμας το καλοκαίρι του 2015 κινήθηκε αριστερότερα.
Τα κτίρια που θέλουν να κηρυχθούν διατηρητέα είναι επιεικώς αμφιλεγόμενης αξίας, υποστηρίζουν παράγοντες της αγοράς αλλά και της σημερινής τοπικής αυτοδιοίκησης.
Για παράδειγμα, το κτίριο του Δυτικού Αεροσταθμού προέκυψε από διαδοχικές παρεμβάσεις, αλλοιώσεις, καταστροφές και μεταπλάσεις αρχής γενομένης το 1948 όταν ανεγέρθηκε και έως το 1985, οπότε και οι πιο πρόσφατες προσθήκες. Το 2005 το κτίριο κάηκε και σήμερα έχει τη γνωστή στους διερχομένους εικόνα. Η θέση της «Επιτροπής Αγώνα» είναι ότι το αρχικό κτίσμα του 1948 είναι έργο του σημαντικού αρχιτέκτονα Θουκυδίδη Βαλεντή. Αλλά εκείνο το κτίριο του 1948 δεν υπάρχει.
Τα ίδια ισχύουν και για τον παλαιό Πύργο Ελέγχου, που κατασκευάστηκε το 1948 σε σχέδια Θ. Βαλεντή, αλλά η αρχική κατασκευή ενσωματώθηκε σε νεότερα ογκώδη κτίρια και ο αρχικός πυρήνας απλώς δεν υπάρχει.
Το δε συγκρότημα του πρώην Αμερικανικού Κολλεγίου Θηλέων αποτελεί κτίριο του Μεσοπολέμου χωρίς αξιόλογα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και θεωρείται ήσσονος σημασία έργο του αρχιτέκτονα της Γενναδίου, Στιούαρτ Τόμσον.
Προφανώς εγείρεται ζήτημα νομικής εγκυρότητας αυτής της κίνησης, καθώς για να ζητήσει υπουργός αναπομπή πρέπει να συντρέχουν δύο λόγοι: πρώτον, να έχει διαπιστωθεί πλάνη του Συμβουλίου και δεύτερον, να έχουν προκύψει νέα στοιχεία προς αξιολόγηση. Ούτε η μία ούτε η άλλη παράμετρος ισχύει, και είναι σαφές ότι με την κίνησή της αυτή η υπουργός Πολιτισμού προκαλεί εξέλιξη ενός μείζονος θέματος, που την ξεπερνάει. Πρέπει να είναι σε θέση να υποστηρίξει με νομικά επιχειρήματα τους λόγους που συνέτρεξαν για αλλαγή στάσης. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ένα ζήτημα καθαρά πολιτικό και εθνικού διαμετρήματος, πράγμα που σημαίνει ότι το όψιμο ενδιαφέρον της για τα αιτήματα της «Επιτροπής Αγώνα» πρέπει να έχει και ανάλογη νομική ανάλυση και υποστήριξη καθώς και συγκρότηση πολιτικής επιχειρηματολογίας. Είναι σε θέση να τα παράσχει αυτά η κυρία Κονιόρδου;
Ως δαμόκλειος σπάθη επάνω από το κεφάλι των επενδυτών στέκεται πάντοτε η συζήτηση του θέματος στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Παρότι στον χώρο έχουν εντοπιστεί αρχαιότητες σποραδικά, κάποιοι ονειρεύονται κήρυξη μεγάλων τμημάτων ως ζωνών απολύτου προστασίας, όπου δεν θα επιτραπεί η δόμηση. Και μετά, θα πρέπει κάθε έργο να εισάγεται στο ΚΑΣ, εφόσον θα γειτνιάζει με αρχαιότητες. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν ευρήματα που να επιτρέπουν εκτεταμένες κηρύξεις. Γι' αυτό και το θέμα δεν εισάγεται στο συμβούλιο. Προφανώς επειδή κάποιοι το κρατούν σαν άσσο στο μανίκι.
Πριν συμπληρωθούν 48 ώρες από τη συμφωνία κυβέρνησης - δανειστών για το κλείσιμο της αξιολόγησης, η οποία περιλαμβάνει ως υποχρέωση την ολοκλήρωση της αδειοδότησης για την ανάπτυξη στο Ελληνικό και την ολοκλήρωση της συναλλαγής έως τον Σεπτέμβριο, η ανάπτυξη κινδυνεύει και πάλι να τιναχθεί στον αέρα και δοκιμάζει τις αντοχές των επενδυτών και ειδικά των ξένων που συμμετέχουν στο σχήμα της παραχωρησιούχου.
