Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Ένα νέο μέτωπο αντιπαράθεσης στην καρδιά της Ευρωζώνης έχουν ανοίξει οι καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην εφαρμογή των κοινοτικών Οδηγιών οι οποίες θεωρούνται απαραίτητες για το χτίσιμο – και κυρίως τη θωράκιση - της τραπεζικής ένωσης. Αφορμή είναι η συνεχής αύξηση των «κόκκινων» δανείων τα οποία σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ξεπερνούν τα 900 δισ. ευρώ.
Την ίδια ώρα, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, εκτιμώντας ότι υπάρχουν τράπεζες στο «ραντάρ» του Ενιαίου Συμβουλίου Εξυγίανσης (SRB) οι οποίες δεν διαθέτουν επαρκή κεφαλαιακά αποθέματα, όπως αυτά ορίζονται από τους ευρωπαϊκούς κανόνες.
Και επειδή οι αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο λαμβάνονται... χωρίς ιδιαίτερη βιασύνη – και συνήθως επικρατεί η άποψη της Γερμανίας - η διελκυστίνδα μεταξύ αυτών που ζητούν αυστηρότερους ελέγχους και εκείνων που τάσσονται υπέρ της άμεσης δημιουργίας ενιαίων μηχανισμών προστασίας για τους καταθέτες, ενδέχεται να προκαλέσει ντόμινο εξελίξεων που θα οδηγήσει σε νέο κύκλο αυστηρών ελέγχων και για τις ελληνικές τράπεζες.
Η αντιπαράθεση θυμίζει έως ένα βαθμό τη συζήτηση για την ανάγκη έκδοσης ευρωομολόγου, κατά την οποία η Γερμανία – και μαζί της οι υπόλοιπες οικονομικά ισχυρές χώρες - ζητούσε την εφαρμογή ενός ενιαίου και πιο σφικτού δημοσιονομικού πλαισίου. Στον αντίποδα, τα κράτη-μέλη που δυσκολεύονταν να δανειστούν από τις αγορές προέτασσαν την ανάγκη κοινών ευρωπαϊκών «εγγυήσεων».
Σε ότι αφορά τις καταθέσεις, το ζήτημα «στοιχειώνει» την Ευρωζώνη μετά τα γεγονότα της Κύπρου και σήμερα αυξάνονται οι φωνές στην Κομισιόν που απευθύνουν έκκληση για επιτάχυνση των διαδικασιών. Αυτή τη φορά το μεγάλο πρόβλημα που ζητάει λύση πριν την υλοποίηση της τραπεζικής ένωσης είναι τα «κόκκινα» δάνεια.
Η τραπεζική ένωση είναι μία ιδέα που «γέννησε» η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Βασικοί της πυλώνες είναι ο Ενιαίος Μηχανισμός Εποπτείας (SSM) και ο Ενιαίος Μηχανισμός Εξυγίανσης (SRM) και ο Ενιαίος Μηχανισμός Εγγύησης Καταθέσεων.
Η Γερμανία φαίνεται διατεθειμένη να συναινέσει στην υλοποίηση του πανευρωπαϊκού «ταμείου» εγγύησης καταθέσεων μόνο στην περίπτωση που μέσα στο 2016 γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες για τον περιορισμό των κινδύνων στους οποίους εκτίθενται οι τράπεζες. Σε αυτό το πλαίσιο, Γερμανοί αξιωματούχοι – με κύριο εκφραστή τον υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε – τονίζουν με κάθε ευκαιρία την ανάγκη λήψης μέτρων για τη δημιουργία ενός πιο ανθεκτικού τραπεζικού συστήματος.
Διότι ένα επίσης βασικό συστατικό της τραπεζικής ένωσης είναι η Οδηγία για την εξυγίανση των τραπεζών – όπου συμπεριλαμβάνεται το bail-in – την οποία δεν έχουν ενσωματώσει μέχρι στιγμής όλες οι χώρες-μέλη, παρά το γεγονός ότι η Οδηγία ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 2016.
Τι... ψάχνει η ΕΚΤ;
Για να αμβλυνθούν οι αντιρρήσεις των Γερμανών, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ξεκινά ένα «σαφάρι» ενημέρωσης αποστέλλοντας ερωτηματολόγιο στις τράπεζες για τα «κόκκινα» δάνεια. Στις αρχές Φεβρουαρίου μάλιστα, θα βρεθεί στην Αθήνα η επικεφαλής του SSM, Ντανιέλ Νουί, η οποία θα έχει συναντήσεις με την Τράπεζα της Ελλάδος και τις διοικήσεις των τραπεζών.
Και μόνο το γεγονός ότι το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ελλάδα είναι το μεγαλύτερο στην Ευρωζώνη και ξεπερνά το 10% του συνόλου καθιστά το «ελληνικό ζήτημα» πρώτη προτεραιότητα για την ΕΚΤ.
Επίσης, η ΕΚΤ αναμένεται μέσα στο 2016 (πιθανολογείται ότι η διαδικασία θα κρατήσει πάνω από ένα χρόνο) να επιταχύνει τους ελέγχους σε 5 βασικούς άξονες: α) τους κινδύνους που σχετίζονται με το επιχειρηματικό μοντέλο και την κερδοφορία, β) τους πιστωτικούς κινδύνους, γ) την κεφαλαιακή επάρκεια, δ) τη διαχείριση κινδύνων και την ποιότητα των στοιχείων αναφοράς και ε) τη ρευστότητα.
Διοικήσεις και «κόκκινα» δάνεια
Οι εποπτικοί έλεγχοι θα είναι ενδελεχείς και θα προσαρμόζονται ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε τράπεζας. Σε ότι αφορά τις ελληνικές τράπεζες, βρίσκονται ήδη υπό τη στενή παρακολούθηση τόσο των θεσμών, μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, όσο και των μηχανισμών της ΕΚΤ, ενώ πρόσφατα πέρασαν από νέα stress tests. Η αξιολόγηση των διοικήσεων μέσα στους επόμενους μήνες θεωρείται κρίσιμη, ωστόσο μένει να δούμε αν τελικά θα χαλαρώσουν τα κριτήρια.
Οι «ομάδες κρούσης» του SSM αναμένεται να δώσουν ιδιαίτερη έμφαση στο θέμα που «ταλαιπωρεί» τις ελληνικές τράπεζες περισσότερο από όλα τα πιστωτικά ιδρύματα της Ευρωζώνης, που δεν είναι άλλο από τις πρακτικές διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων.
Ο... δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ της ΕΚΤ και των ελληνικών τραπεζών για το συγκεκριμένο ζήτημα έχει ήδη ανοίξει και μέσα στους επόμενους μήνες θα τεθούν επί τάπητος τα πρώτα αποτελέσματα της διαδικασίας. Το «πλεονέκτημα» των εγχώριων πιστωτικών ομίλων είναι πως έχουν περάσει από διαδοχικούς ελέγχους με αποτέλεσμα στην ΕΚΤ να αναμένουν περισσότερο τις εξελίξεις στο μέτωπο της ελληνικής οικονομίας, καθώς εκτιμάται ότι αυτές θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στην εξομάλυνση του φαινομένου.
