Την ίδια στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ εναντιώνεται στις εξορύξεις υδρογονανθράκων, Ισραήλ και Κύπρος ψάχνουν για τρόπο να εξάγουν το φυσικό τους αέριο στην Ευρώπη. Η συμφωνία Νετανιάχου - Χριστοδουλίδη φιλοδοξεί να σπάσει το μονοπώλιο του Καιρου στις εξαγωγές προς την Ευρώπη και να αποτελέσει ένα πρώτο βήμα για να την μεταφορά ισραηλινού και κυπριακού αερίου στο εξωτερικό.
Αναδεικνύει τη σημασία που έχει ο εντοπισμός και η εκμετάλλευση κοιτασμάτων την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να μπλοκάρει και απαντά στους εγχώριους μαθητευόμενους μάγους που ισχυρίζονται ότι η πράσινη μετάβαση δεν συνάδει με τις έρευνες υδρογονανθράκων, αποκρύπτοντας την πραγματικότητα, δηλαδή ότι κάθε χρόνο πληρώνουμε πάνω από 6 δισ. ευρώ για εισαγωγές.
Και ειδικά μετά τις χθεσινές δηλώσεις του επικεφαλής της ιταλικής Eni, ότι «αγωγός East Med δεν γίνεται χωρίς συμμετοχή της Τουρκίας», δείχνει γιατί ένας μικρότερος αγωγός είναι γεωπολιτικά πιο εφικτός απ' ότι το σχέδιο, το οποίο απορρόφησε τόσο πολύ διπλωματικό κεφάλαιο από πολλές ελληνικές κυβερνήσεις, παρ' ότι όλοι γνώριζαν ότι είναι δύσκολο να υλοποιηθεί, πόσο μάλλον χωρίς την αμερικανική υποστήριξη.
O «μικρός East Med» παραπέμπει σε μια παλαιότερη ιδέα της Energean για έναν αγωγό Ισραήλ - Κύπρου, μήκους 200 χλμ και κόστους 2 δισ δολ, μαζί με την κατασκευή πλωτής μονάδας υγροποίησης στην Κύπρο, απ' όπου το LNG θα εξάγεται με τάνκερ στην ευρωπαϊκή αγορά. Η συζήτηση για τον μικρό αγωγό φιλοδοξεί να τερματίσει την ακινησία γύρω από την αξιοποίηση κοιτασμάτων, όπως του «Αφροδίτη», αλλά και να ενισχύσει τις ισραηλινές εξαγωγές, που προς το παρόν καταλήγουν μόνο στην Αίγυπτο.
Τα ερωτήματα
Τα πάντα φυσικά θα εξαρτηθούν από τις βουλές των μεγάλων. Συνεχίζει να ισχύει η πρόταση της Chevron για πλωτή μονάδα υγροποίησης πάνω από το κοίτασμα Λεβιάθαν, ώστε να γίνονται από το Ισραήλ οι εξαγωγές προς Ευρώπη; Τι θα κάνει η Exxon Mobil για την ανάπτυξη του κοιτάσματος «Γλαύκος» στην κυπριακή ΑΟΖ ; Μήπως θελήσει να δημιουργήσει εκεί κάποιες υποδομές;
Και φυσικά, πάντα υπάρχει το ερώτημα ως προς τι στάση της Τουρκίας. Μπορεί να αρχίσει να εγείρει θέματα στο όποιο εγχείρημα ; Οχι τόσο ως προς τον αγωγό Ισράηλ -Κύπρου, είναι η απάντηση, καθώς αυτός ακολουθεί τη διαδρομή από την ισραηλινή ΑΟΖ στην κυπριακή, όσο ως προς την ευρύτερη ανάπτυξη των κυπριακών κοιτασμάτων. Οταν ανοίξει αυτή η συζήτηση, σίγουρα θα πρέπει να αναμένεται αντίδραση από την Άγκυρα, η οποία θεωρεί ότι πρέπει να έχει ρόλο σε κάθε μεγάλη ενεργειακή εξέλιξη στην Ανατολική Μεσόγειο.
Εδώ πολλά θα εξαρτηθούν και από τη στάση των αμερικανικών operators. Στην «Αφροδίτη» υπάρχει πλέον η Chevron που εξαγόρασε τη Noble, στον «Γλαύκο» η Exxon Mobil, ενώ στην κυπριακή ΑΟΖ δραστηριοποιούνται επίσης η Total και η Eni, εναντίον των οποίων πάντως ο τουρκικός εκβιασμός του 2020 έφερε αποτελέσματα.
Ο ρόλος της Αιγύπτου
Το Κάιρο πάντως βολεύεται μια χαρά με το σημερινό καθεστώς. Κατέχει το μονοπώλιο των εξαγωγών LNG στην Ευρώπη και θέλει να το διατηρήσει. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ουδέποτε στήριξε το οποιοδήποτε σχέδιο αγωγού, είτε τον East Med, είτε κάποιο άλλο.
Έχοντας τα δύο μεγαλύτερα τερματικά υγροποίησης LNG στην περιοχή, σε Νταμιέτα και Ιντκού, που ελέγχονται από την κρατική εταιρεία αερίου με τις Eni και Shell αντίστοιχα, εξάγει 7,5 εκατ. τόνους αερίου το χρόνο προς Ευρώπη και αλλού, μέρος του οποίου είναι και ισραηλινό. Στα τερματικά της Αιγύπτου, όπως και στο νέο σχέδιο για αγωγό Ισράηλ-Κύπρου, αναφέρεται και η Energean σε προχθεσινή της ανακοίνωση, με την οποία προτάσσει την ανάπτυξη των ισραηλινών κοιτασμάτων στην περιοχή «Ολύμπου» έναντι του Τανίν.
Οι ποσότητες που δεν χρειάζονται για την ισραηλινή αγορά θα κατευθυνθούν - όπως γράφει η εταιρεία - για να καλύψουν τη ζήτηση σε Αίγυπτο και Ιορδανία, με τη χρήση των υφιστάμενων υποδομών ή και της Κύπρου, εφόσον αναπτυχθεί νέος αγωγός.
Το πρόβλημα με την Αιγυπτο είναι ότι παίζει χωρίς ανταγωνιστή, γι' αυτό και απαιτεί πολύ υψηλές τιμές για την υγροποίηση στις εγκαταστάσεις του. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι η Energean πουλάει αέριο στο Ισράηλ προς 4 δολ / mbtu, τιμή που με την υγροποίηση φτάνει τα 8 δολάρια, όταν στην καρδιά της κρίσης το LNG στις ευρωπαικές αγορές είχε φτάσει να πωλείται και προς 100 δολ / mbtu (πάνω από 300 ευρώ/ MWh), με το Κάιρο να αποκομίζει φυσικά τεράστια κέρδη.
Το «όχι» στον East Med από τους Ιταλούς
Η ιδέα πάντως ενός αγωγού Ισραήλ - Κύπρου συμπίπτει χρονικά με το χθεσινό «όχι» των Ιταλών για τον East Med, ο οποίος συνεχίζει να μην έχει την αμερικανική στήριξη. Η Ιταλία είναι η χώρα όπου βάση του αρχικού πλάνου θα κατέληγε ο αγωγός, προκειμένου το φυσικό αέριο να διοχετευτεί από εκεί στην υπόλοιπη Ευρώπη.
«Δεν γίνεται αγωγός East Med χωρίς συμμετοχή της Τουρκίας», είπε χθες ο επικεφαλής της ιταλικής Eni, Κλαούντιο Ντεσκάλτσι, μιλώντας σε κοινοβουλευτική επιτροπή, προσθέτοντας ότι «η Ιταλία, η οποία θα λάβει το αέριο μέσω του αγωγού, δεν μπορεί να συμμετάσχει».
Ο ισχυρός άνδρας της Eni, ο μακροβιότερος στο τιμόνι του κρατικού ιταλικού ομίλου, καθώς η ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι του ανανέωσε για μια ακόμη φορά τη θητεία (η 4η συνεχόμενη για τον ίδιο), μιλώντας για την Αν. Μεσόγειο, έκανε ειδική μνεία στον ρόλο της Αγκυρας.
«Υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου που είναι δύσκολο να γεφυρωθούν και θα προκύψει σίγουρα νέα προστριβή λόγω του τουρκολυβικού μνημονίου», είπε για τον East Med, προσθέτοντας ότι κατά τη γνώμη του «η όποια συμφωνία πρέπει να γίνει με την Τουρκία. Δεν μπορούμε να σκεφτόμαστε μια συμφωνία με το Ισραήλ, την Κύπρο και την Ελλάδα για αγωγούς δίχως τη συμμετοχή της Τουρκίας».
«Ως Ιταλία, δεν μπορούμε να συμμετέχουμε σε μια πολιτική συμφωνία και ως αποδέκτες του φυσικού αερίου δεν μπορούμε να αποφασίσουμε εκ μέρους των άλλων χωρών», συμπλήρωσε ο Ντεσκάλτσι.
Η στάση Κύπρου και ΗΠΑ
Η Ρώμη, η οποία διατηρεί στενές σχέσεις με την Αγκυρα, τόσο σήμερα, όσο και επί προηγούμενων κυβερνήσεων, ουδέποτε υπήρξε θερμή στην προοπτική του συγκεκριμένου σχεδίου.
Ούτε όμως και η Λευκωσία ήταν ποτέ ιδιαίτερα ζεστή για τον αγωγό γιατί μέχρι να κατασκευασθεί θα έπρεπε το φυσικό της αέριο να μένει ανεκμετάλλευτο, για αυτό και προτιμά, είτε ένα τερματικό στην κυπριακή ΑΟΖ που θα υγροποιεί το φυσικό αέριο (όπως προβλέπει το σχέδιο του αγωγού Ισραήλ - Κύπρου), είτε μια λύση εξαγωγής προς την Αίγυπτο. Ούτε και ήθελε ποτέ η Λευκωσία να δοθεί η εντύπωση στην διεθνή κοινότητα ότι επιχειρεί να «μπει στην μύτη» της Τουρκίας, κάτι που θα οδηγούσε σε άσκηση πιέσεων για εσπευσμένη επίλυση του Κυπριακού.
Οσο για τις ΗΠΑ, ποτέ δεν ήθελαν ένα σταθερό και μόνιμο έργο που να αποκλείει την Τουρκία. Ενα σχέδιο που θα είναι οικονομικά ασύμφορο για τις αμερικανικές εταιρίες που εμπλέκονται στην Ανατολική Μεσόγειο και ανταγωνιστικό στο project μεταφοράς αμερικανικού σχιστολιθικού φυσικού αερίου ως LNG στην Αλεξανδρούπολη και αλλού.
Κάπως έτσι, ο East Med είχε μέχρι σήμερα λειτουργήσει κυρίως ως ένα πολιτικό σχέδιο, το οποίο αφενός προσέφερε μια πλατφόρμα πολιτικής συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου -Ισραήλ σε μια δύσκολη περίοδο για τα εθνικά μας θέματα, αφετέρου έστελνε το μήνυμα ότι το Τελ Αβίβ αναζητά εναλλακτικές οδούς διασύνδεσης με την Ε.Ε., παρακάμπτοντας την για δεκαετίες στενή σύμμαχο του, Τουρκία.
Τώρα, όμως, το Ισραήλ δείχνει να συζητά με την Κύπρο για ένα άλλο σχέδιο, έναν «μικρό East Med», που θα συνδέει τις δύο χώρες, για το οποίο βέβαια γνωρίζει καλά – όπως και η Λευκωσία – ότι οι τελικές αποφάσεις ανήκουν κυρίως στους μεγάλους πετρελαϊκούς κολοσσούς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.
Το επόμενο επεισόδιο του σίριαλ θα παιχτεί στην επικείμενο ταξίδι του κύπριου υπουργού Ενέργειας Γιώργου Παπαναστασίου στο Ισραήλ. Οπως και στην μεγάλη πρόσκληση που έχει κάνει η Κυπριακή Δημοκρατίας στις 29 Μαίου, καλώντας operators και τεχνικούς ομίλους, για να τους παρουσιάσει τον ενεργειακό της σχεδιασμό. Τότε, θα γίνουν γνωστές οι προθέσεις τόσο της Κύπρου, όσο και των operators για τα κυπριακά κοιτάσματα, πιθανώς και η στάση της Τουρκίας.
Διαβάστε ακόμα: CEO Eni: «Δεν γίνεται αγωγός EastMed χωρίς συμμετοχή της Τουρκίας»
