Ένας χρόνος μηδενικής ανάπτυξης συμπληρώθηκε για την οικονομία της Ευρωζώνης, σε μία συγκυρία που οι οιωνοί δεν είναι καλοί για τα επόμενα τρίμηνα. Ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή έχει ανεβάσει πολύ τα επίπεδα κινδύνου, με την απειλή εκρηκτικής ανόδου των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου να είναι υπαρκτή, παρά την υποχώρησή τους τις τελευταίες ημέρες.
Μία τέτοια εξέλιξη θα φέρει την αναζωπύρωση του πληθωρισμού και την εξασθένηση της οικονομικής δραστηριότητας, οδηγώντας σε πολύ βαθύτερη από το αναμενόμενο ύφεση.
Αρκεί να θυμηθούμε τα περσινά σενάρια που έκαναν λόγο για ύφεση απρόβλεπτου μεγέθους στην περίπτωση που η Ευρώπη θα ξέμενε από φυσικό αέριο.
Τώρα δεν υπάρχει αυτός ο κίνδυνος αλλά δεν αποκλείεται να δούμε νέα εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου έως και άνω του 80% - από τα 85 δολάρια χθες το Brent μπορεί να φτάσει πάνω από τα 150 δολάρια αν εμπλακεί και το Ιράν στον πόλεμο - και πολλαπλασιασμό της τιμής του φυσικού αερίου από τα 48 ευρώ σήμερα σε επίπεδα που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει.
Μία νέα ενεργειακή κρίση θα οδηγούσε τις κεντρικές τράπεζες σε αδιέξοδο. Ήδη, η γερμανική οικονομία βρίσκεται σε φάση συρρίκνωσης και το διεθνές περιβάλλον είναι γεμάτο αβεβαιότητες. Μέχρι και η Κίνα μπορεί να επιφέρει πλήγμα στην Ευρώπη καθώς οι ειδικοί θεωρούν ότι η ανάπτυξη του ασιατικού γίγαντα ενδέχεται να πέσει κάτω από το 3% αν συνεχιστεί η κρίση της αγοράς ακινήτων.
Το κλίμα, φυσικά, δεν είναι καλό ούτε για την Ελλάδα. Διότι μπορεί η ελληνική οικονομία να αναπτύσσεται σε ρυθμό υπερδιπλάσιο του μέσου ευρωπαϊκού όρου, όμως στο σενάριο βαθιάς ύφεσης στην Ευρώπη θα επηρεαστεί σημαντικά και η δραστηριότητα στη χώρα μας. Τα πρώτα σημάδια είναι πιθανό να φανούν στα στοιχεία για το ΑΕΠ που θα ανακοινωθούν μέσα στο Νοέμβριο.
Το τελευταίο τρίμηνο του έτους δεν ξεκίνησε καλά για την ευρωπαϊκή οικονομία καθώς όλοι οι δείκτες προμηνύουν ένα χειμώνα υποτονικής δραστηριότητας και απόλυτης οικονομικής στασιμότητας. Το ΑΕΠ της Ευρωζώνης αναπτύχθηκε κατά 0,2% στο τρίμηνο Απριλίου-Ιουνίου και συρρικνώθηκε κατά 0,1% στο τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου, ενώ οι πρόδρομοι δείκτες υποδηλώνουν νέα συρρίκνωση στο τρίμηνο Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου.
Στα προηγούμενα τρίμηνα, στο πρώτο του 2023 και στο τελευταίο του 2022, το ΑΕΠ της Ευρωζώνης είχε βρεθεί ξανά περίξ του μηδενός στο +0,1% και -0,1% αντίστοιχα. Ένας ολόκληρος χρόνος χωρίς ανάπτυξη είναι ίσως το τίμημα των προσπαθειών καταπολέμησης του πληθωρισμού μέσω των υψηλών επιτοκίων.
Την ίδια ώρα, η ακρίβεια συνεχίζει να μειώνει το πραγματκό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και η πιθανότητα γενίκευσης του πολέμου στη Μέση Ανατολή τρομάζει.
Στην Κομισιόν εκφράζονται φόβοι για το ρόλο της Ε.Ε. στην παγκόσμια σκηνή. ΟΙ καθαρές εξαγωγές δεν έχουν συνεισφέρει τα δέοντα στα τελευταία τρίμηνα και υπάρχουν ανησυχίες ότι το υψηλό ενεργειακό κόστος, οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας και η εξάρτηση από το εμπόριο με την Κίνα, κάνουν την Ευρώπη να χάνει μερίδιο αγοράς.
Πρόκειται για σοβαρό ζήτημα καθώς οι εξαγωγές σε χώρες εκτός Νομισματικής Ένωσης αντιστοιχούν στο 21% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης.
Επίσης, οι εμπορικές συναλλαγές της Ευρωζώνης με τον υπόλοιπο κόσμο συνεισφέρουν περισσότερο από το μισό του πλεονάσματος τρεχουσών συναλλαγών (3,3% του ΑΕΠ την περίοδο 2015-2020), βάζοντας την Ευρωζώνη στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως στην εξαγωγή κεφαλαίου, μαζί με την Κίνα και την Ιαπωνία.
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν αποδείξεις, ότι η Ευρωζώνη χάνει μερίδιο στην παγκόσμια σκηνή, ωστόσο είναι σίγουρο ότι θα έχει απώλειες αν βιώσει μία παρατεταμένη περίοδο οικονομικής στασιμότητας.
