H οικονομία βρίσκεται σε φάση αναμονής. Η «επενδυτική βαθμίδα» έχει κατακτηθεί, οι επιχειρηματικές κινήσεις διαδέχονται, η μια την άλλη. Το εγχώριο επιχειρείν αναβαθμίζεται στα μάτια των οίκων αξιολόγησης. Ωστόσο, υπάρχει ένα διάχυτο μούδιασμα. Ποιες είναι οι απειλές που οδηγούν σε αυτό το μούδιασμα;
Το μούδιασμα στην οικονομία, αποτυπώνεται με απτό τρόπο και στην πορεία του Χρηματιστηρίου. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου Αθηνών βρίσκεται αρκετά χαμηλότερα, από τα επίπεδα στα οποία είχε σκαρφαλώσει με βάση τις προσδοκίες και μόνο. Ωστόσο, παρ’ όλο που οι προσδοκίες εκπληρώθηκαν, η αγορά εμφανίζει μια παρατεταμένη αδυναμία στην προσπάθεια της να προσεγγίσει και να υπερβεί το επίπεδο των 1345,95 μονάδων.
Είναι προφανές πως παράλληλα με τα θετικά δεδομένα που έχουν ενσωματωθεί στις τιμές των μετοχών, όπως είναι η ανάκτηση του «investment grade» για το αξιόχρεο της χώρας, η σταδιακή αποεπένδυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από τις συστημικές τράπεζες, το ενδιαφέρον της UniCredit για την Alpha Bank, τις επιχειρηματικές ζυμώσεις και τα ισχυρά οικονομικά αποτελέσματα, παραμένουν ενσωματωμένα και τα αρνητικά αποτυπώματα από τις απειλές που παραμονεύουν στο ευρύτερο περιβάλλον.
Απειλή 1
Η επιβάρυνση του ευρωπαϊκού κλίματος όσον αφορά τόσο την παραγωγή όσο και την κατανάλωση, πλησιάζει και στη χώρα μας σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία που δημοσίευσε το ΙΟΒΕ. Και αυτό εκφράζεται μέσα από τις χαμηλές προσδοκίες στο λιανικό εμπόριο, στις υπηρεσίες και στη βιομηχανία, σε σχέση με το καλοκαίρι. Ο δείκτης οικονομικού κλίματος υποχώρησε τον Οκτώβριο και διαμορφώθηκε στις 106,4 μονάδες από 107,7 μονάδες τον Σεπτέμβριο.
Η αισιοδοξία περιορίζεται, καθώς η ανάπτυξη αντιμετωπίζει δυσκολίες μαζί με ολόκληρη την υπόλοιπη Ευρώπη. Στα θετικά συγκαταλέγεται το γεγονός πως ο πολιτικός κίνδυνος έχει εκλείψει. Στα αρνητικά συναθροίζονται οι πληθωριστικές που δεν αποκλιμακώνονται, μαζί με τα δημοσιονομικά περιθώρια που γίνονται ολοένα και πιο σφιχτά.
Απειλή 2
Η παρατεταμένη έκθεση της Αμερικανικής και Ευρωπαϊκής οικονομίας σε περιβάλλον υψηλών επιτοκίων, λειτουργεί σαν ανάχωμα σε οποιαδήποτε αναπτυξιακή πορεία που απαιτεί κεφάλαια και χρηματοδοτήσεις. Δοκιμάζοντας έτσι τις αντοχές των επιχειρήσεων που δυσκολεύονται αφενός να μεγαλώσουν και αφετέρου να ανταποκριθούν ή να προσαρμοστούν στις αλλαγές που συντελούνται.
Παράλληλα παρά το «investment grade», δεν αναμένεται κάποια θεαματική μείωση στο κόστος δανεισμού των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου ή των ομολόγων που εκδίδουν οι τράπεζες, αφού το ασφάλιστρο κινδύνου (spread) του δεκαετούς ομολόγου ελληνικού Δημοσίου, έχει ήδη απορροφήσει τις θετικές εξελίξεις.
Απειλή 3
Η γεωστρατηγική κρίση που ξεκίνησε με την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ και η διάχυτη αβεβαιότητα για το τοπίο της επόμενης ημέρας, βάζει φρένο σε μια σειρά από σχέδια που θα ευεργετούσαν την ελληνική οικονομία, όπως είναι η ενεργειακή διασύνδεση με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τις χώρες της Αραβικής χερσονήσου και ο νέος εμπορικός και ενεργειακός διάδρομος με την Ινδία.
Η κρίση αυτή είναι πιθανόν να οδηγήσει σε μια ευρύτερη ενεργειακή ανισορροπία, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αποτιμηθούν οι επιπτώσεις της στην πραγματική οικονομία, στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά.
Μα δεν βρίσκεται η ελληνική οικονομία σε ανοδική τροχιά; Βεβαίως. Αλλά η ελληνική οικονομία δεν βρίσκεται μέσα σε δοκιμαστικό σωλήνα όπως μαθαίναμε πειράματα της Χημείας, απομονωμένη από το διεθνές περιβάλλον. Ίσα ίσα που επηρεάζεται από αυτό.
Η παρατεταμένη πίεση από τις πληθωριστικές τάσεις, ο ριζικός επανασχεδιασμός του ενεργειακού χάρτη με «άγνωστο Χ» τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και η εξάντληση των οικονομιών από τα υψηλά επιτόκια, αποτελούν τις τρεις βασικές εξωγενείς απειλές, που έχουν οδηγήσει την οικονομία σε μούδιασμα.
Ενώ όλοι περιμέναμε να κλείσει το μέτωπο της Ουκρανίας, να ισορροπήσει η αγορά ενέργειας και να αποκατασταθεί η διαταραχθείσα -ήδη από την πανδημία- εφοδιαστική αλυσίδα, το διεθνές σκηνικό γίνεται πιο πολύπλοκο, με την ορατότητα να μειώνεται. Αλλά αυτή είναι η νέα κανονικότητα. Που κάνει τους επενδυτές πιο διστακτικούς και επιφυλακτικούς.
