Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Επενδυτές «ξεφορτώνονται» ομόλογα, επιχειρήσεις και νοικοκυριά μεταφέρουν τις καταθέσεις τους εκτός χώρας, ο φόβος του bail-in πληγώνει τις τράπεζες και οι νέοι μεταναστεύουν αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο. Η Ιταλία κινδυνεύει να γίνει... Ελλάδα αναγκάζοντας στελέχη της κυβέρνησης να ζητούν αλλαγή στάσης.
Πάνω από 140 δισ. ευρώ έχουν κάνει φτερά από την ιταλική οικονομία από τα τέλη Μαΐου, όταν ξεκίνησε η αντιπαράθεση της ιταλικής κυβέρνησης με την Κομισιόν, ενώ το χρηματιστήριο του Μιλάνου έχει χάσει το 25% της αξίας του, με τις τράπεζες να παραπαίουν και τον φόβο του bail-in να είναι πλέον διάσπαρτος. Πληροφορίες από την Ιταλία αναφέρουν ότι βρίσκεται σε εξέλιξη κύμα φυγής καταθέσεων – το οποίο αναμένεται να γίνει αισθητό στα επόμενα επίσημα στοιχεία για τις τράπεζες – αλλά και... μυαλών αφού συνεχίζεται με αυξημένο ρυθμό το brain drain.
Μόνο από την αγορά ομολόγων έχουν καταγραφεί το τελευταίο πεντάμηνο εκροές που αγγίζουν τα 70 δισ. ευρώ με το επιτόκιο του 10ετούς ιταλικού ομολόγου να εκτινάσσεται στο 3,64% έναντι 1,76% τον περασμένο Μάιο. Ο υπερδιπλασιασμός του κόστους δανεισμού δεν αποκλείεται να αποβεί μοιραίος για την ιταλική οικονομία, την ώρα που αυξάνονται οι κυβερνητικές φωνές που θέτουν ως σημείο ανάφλεξης της κρίσης την αύξηση του spread στις 400 μονάδες βάσης.
Παράλληλα, το ισοζύγιο πληρωμών με την υπόλοιπη Ευρώπη μέσω του συστήματος Target2 έχει επιδεινωθεί κατά ακόμη 70 δισ. ευρώ από το τέλος Απριλίου έως το τέλος Αυγούστου, εκτοξεύοντας τον λογαριασμό για την Ιταλία στα 493 δισ. ευρώ.
Οι Ιταλοί φοβούνται σήμερα ότι η κρίση που έχει ξεσπάσει λόγω της κόντρας με τις Βρυξέλλες για τον προϋπολογισμό θα κλιμακωθεί τις επόμενες εβδομάδες με αποτέλεσμα η χώρα να κινδυνεύει να έχει τη μοίρα της Ελλάδας σε τράπεζες και οικονομία. Ήδη, ο υπουργός Οικονομικών, Τζοβάνι Τρία, έχει δηλώσει ότι η Ιταλία θα κάνει οτιδήποτε είναι απαραίτητο για να αντιστραφεί το κλίμα αν το spread μεταξύ ιταλικών και γερμανικών ομολόγων φτάσει ή ξεπεράσει τις 400 μονάδες βάσης.
Από την πλευρά του, ο γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου και στενός συνεργάτης του Ματέο Σαλβίνι, Τζανκάρλο Τζορτζέτι, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, επαναλαμβάνοντας χθες ότι στην περίπτωση που το spread φτάσει στις 400 μ.β. οι ιταλικές τράπεζες θα χρειαστούν ανακεφαλαιοποίηση. Στο ίδιο μήκος κύματος με τον Τρία, ο Τζορτζέτι τόνισε ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να παρέμβει χωρίς καμία καθυστέρηση για να αποτρέψει τα χειρότερα. Υπενθυμίζεται ότι οι ιταλικές τράπεζες έχουν στην κατοχή τους κρατικά ομόλογα ύψους 375 δισ. ευρώ (10% του ενεργητικού τους) και η άνοδος των αποδόσεων «ροκανίζει» τα κεφάλαιά τους.
Με το spread να βρίσκεται κοντά στις 330 μ.β και την ετυμηγορία της S&P να αναμένεται το βράδυ της Παρασκευής με μεγάλη αγωνία, ο φόβος του bail-in έχει κάνει τους Ιταλούς να βγάζουν χρήματα από τη χώρα. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ήδη παρατηρείται ένα κύμα φυγής μεγάλων λογαριασμών από τον ιταλικό βορρά προς την Ελβετία, στην πρώτη ένδειξη του bank run που θα μπορούσε να πυροδοτηθεί στην περίπτωση που κλιμακωθεί η ένταση τις επόμενες εβδομάδες.
Οι πρώτες τράπεζες που προβληματίζουν είναι η Carige – η οποία απειλείται άμεσα με χρεοκοπία και ανακοίνωσε ότι αναζητά επενδυτή – και η Monte Paschi, ωστόσο στο χρηματιστηριακό ταμπλό του Μιλάνου όλες οι τραπεζικές μετοχές δέχονται διαδοχικά χτυπήματα. Μόνο χθες, τραπεζικοί κολοσσοί όπως η UniCredit και η Intesa Sanpaolo έγραψαν απώλειες άνω του 3% ενώ από τον Μάιο έχουν χάσει περίπου το 40% της αξίας τους.
Πόσο απέχουμε, λοιπόν, από την πλήρη ανάφλεξη της ιταλικής κρίσης και ποιοι μπορούν να την αποτρέψουν; Μπορεί οι Σαλβίνι και Ντι Μάιο να συνεχίζουν τη ρητορική της σύγκρουσης, όμως στις δηλώσεις των Τρία και Τζορτζέτι έρχεται να προστεθεί η δήλωση του πρωθυπουργού Τζουζέπε Κόντε, σύμφωνα με την οποία ο στόχος του 2,4% είναι το «ταβάνι» για το έλλειμμα. Αν συνυπολογίσουμε και το παράθυρο που άφησε ανοικτό ο Τρία για σταδιακή εφαρμογή του «ξηλώματος» της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης και του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, τότε υπάρχουν ελπίδες για συμβιβασμό με τις Βρυξέλλες.
Όσο, όμως, συνεχίζονται τα πολιτικά παιχνίδια της ιταλικής κυβέρνησης οι Ιταλοί εγκαταλείπουν τη χώρα στην απέλπιδα προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο αύριο. Το brain drain δεν είναι έργο μόνο της σημερινής κυβέρνησης, ωστόσο δεν διαφαίνεται καμία προσπάθεια τους τελευταίους μήνες να ανακοπεί η τάση φυγής. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η ιταλική εφημερίδα Il sole 24 ore, το 2017 πάνω από 128 χιλιάδες Ιταλοί έφυγαν για άλλες πολιτείες σε μία τάση που εκτιμάται ότι συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό και το 2018, ενώ 1 στους τρεις είναι νέος 18-34 ετών.
