Μετά την ολοκλήρωση των κύριων προτύπων χρηματοοικονομικής αναφοράς (χρηματοοικονομικά μέσα, έσοδα από συμβάσεις με πελάτες, μισθώσεις και ασφαλιστήρια συμβόλαια), δύο νέες τάσεις βρίσκονται στο προσκήνιο στον ευρύτερο τομέα των εταιρικών αναφορών:
- η βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης και
- η λεγόμενη «μη χρηματοοικονομική» πληροφόρηση.
Το Συμβούλιο Διεθνών Λογιστικών Προτύπων (IASB), υπό την ομπρέλα της Πρωτοβουλίας Γνωστοποιήσεων, έχει πλέον στρέψει την προσοχή του στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των γνωστοποιήσεων και στη μείωση του φόρτου συμμόρφωσης – κυρίως των θυγατρικών εταιρειών που δεν εμπίπτουν στο πεδίο του δημοσίου ενδιαφέροντος. Ειδικότερα, το IASB έχει δημοσιεύσει δύο προσχέδια έκθεσης (EDs), με μια μάλλον μακρά περίοδο διαβούλευσης, ζητώντας τις απόψεις των ενδιαφερομένων μερών: το «Προσχέδιο έκθεσης: Απαιτήσεις Γνωστοποίησης στα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (ΔΠΧΑ) - Μια Πιλοτική προσέγγιση», και το «Προσχέδιο έκθεσης: Θυγατρικές εταιρείες μη Δημοσίου Ενδιαφέροντος: Γνωστοποιήσεις».
Και, ενώ το IASB φαίνεται να κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, εξακολουθούν να εγείρονται ορισμένες ανησυχίες.
Παράλληλα, εν μέσω αυτών των εξελίξεων στη χρηματοοικονομική πληροφόρηση, διάφοροι οργανισμοί συνεχίζουν το έργο τους στον τομέα της μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης. Και, ενώ διεκδικούν διαφορετικά μέρη της συνολικής εικόνας, η συνεργασία και ο συντονισμός μεταξύ τους θα είναι ζωτικής σημασίας στην προσπάθεια για την ανάπτυξη διεθνώς αποδεκτών απαιτήσεων σχετικά με τις μη χρηματοοικονομικές αναφορές.
Η πιλοτική προσέγγιση
Το πρώτο προσχέδιο έκθεσης του IASB στοχεύει στην εξάλειψη του λεγόμενου “checklist approach” σχετικά με τις γνωστοποιήσεις, θέτοντας ως στόχο την αντικατάσταση των υπαρχόντων (εξαντλητικών) γνωστοποιήσεων κάθε προτύπου. Ο στόχος αυτός θα συμπληρωθεί με περαιτέρω καθοδήγηση, αλλά χωρίς αυστηρές απαιτήσεις, δίνοντας έτσι περιθώρια ερμηνείας σχετικά με τις απαραίτητες γνωστοποιήσεις, τόσο στις εταιρείες που συντάσσουν χρηματοοικονομικές αναφορές, όσο και στους ελεγκτές, αλλά και στις εποπτικές αρχές. Με βάση το προσχέδιο έκθεσης, το IASB αναμένει έγκαιρη αλληλεπίδραση μεταξύ των διοικήσεων των εταιρειών που προετοιμάζουν χρηματοοικονομικές αναφορές και των χρηστών τους, έτσι ώστε οι ανάγκες των χρηστών να αντικατοπτρίζονται σωστά κατά τον σχεδιασμό των γνωστοποιήσεων στις οικονομικές καταστάσεις.
Παρόλο που συμφωνώ με τις αρχές όπως εκείνες περιγράφονται στο Προσχέδιο Έκθεσης, πιστεύω πως δύσκολα θα μπορούσαν να λειτουργήσουν στην πράξη. Στο πλαίσιο αυτό, συμμερίζομαι τις απόψεις μελών του IASB που έχουν εκφράσει μία εναλλακτική άποψη.
Συγκεκριμένα, τα μέλη αυτά υποστήριξαν ότι αυτές οι προτάσεις δε θα βοηθήσουν στην επίλυση του ζητήματος των γνωστοποιήσεων, καθώς η ανάπτυξη γνωστοποιήσεων στα ΔΠΧΑ που βασίζονται σε αρχές, χωρίς συγκεκριμένες απαιτήσεις, (α) θα αυξήσει τις προκλήσεις επιβολής τους, (β) θα κάνει την προετοιμασία των χρηματοοικονομικών αναφορών δυσκολότερη, αφού θα ενισχύσει την εξάρτηση σε εκτιμήσεις και κρίσεις σχετικά με τη σημαντικότητα των γνωστοποιήσεων, και (γ) θα μειώσει τη συγκρισιμότητα των χρηματοοικονομικών αναφορών για τους χρήστες, αφού εισάγει μια πιο ευέλικτη προσέγγιση στις γνωστοποιήσεις.
Παρόμοιες απόψεις έχουν εκφραστεί από διαφορετικές ομάδες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κάτι που το IASB έχει ήδη λάβει υπόψη.
Το προσχέδιο για τις θυγατρικές μη δημοσίου ενδιαφέροντος
Το δεύτερο έργο σχετίζεται με το λογιστικό καθεστώς μικρότερων οντοτήτων, οι οποίες θα μπορούν να επιλέξουν να χρησιμοποιούν τις απαιτήσεις αναγνώρισης και επιμέτρησης των ΔΠΧΑ, χωρίς, ωστόσο, να αναλαμβάνουν την υποχρέωση να παρέχουν τις πλήρεις γνωστοποιήσεις.
Σύμφωνα με το Προσχέδιο Έκθεσης, οι οντότητες αυτές θα πρέπει να πληρούν δύο κριτήρια: (i) να είναι θυγατρικές εταιρείες, μη δημοσίου ενδιαφέροντος, και (ii) η τελική ή οποιαδήποτε ενδιάμεση μητρική τους εταιρεία, να καταρτίζει ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις, διαθέσιμες για δημόσια χρήση, που να συμμορφώνονται πλήρως με τα ΔΠΧΑ.
Μια εταιρεία, λοιπόν, που πληροί και τα δύο κριτήρια, θα μπορεί να επιλέξει να εφαρμόσει το νέο αυτό πρότυπο. Εάν το κάνει, τότε θα πρέπει να εφαρμόζει μόνο τις απαιτήσεις αναγνώρισης και επιμέτρησης των ΔΠΧΑ, ενώ θα αναφέρεται σε αυτό το νέο πρότυπο για τις ελάχιστες απαιτήσεις γνωστοποίησης, με τρεις εξαιρέσεις: το ΔΛΠ 33 «Κέρδη ανά μετοχή», το ΔΠΧΑ 8 «Λειτουργικοί Τομείς» και το ΔΠΧΑ 17 «Ασφαλιστήρια Συμβόλαια».
Αν και η ιδέα είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη, έχουν εκφραστεί ανησυχίες σχετικά με το στενά καθορισμένο πεδίο εφαρμογής της πρότασης. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του IASB καταψήφισε τη δημοσίευση της παρούσας πρότασης, δηλώνοντας ότι, ενώ συμφωνεί με τον σχεδιασμό απαιτήσεων γνωστοποίησης που αφορούν συγκεκριμένα οντότητες μη δημοσίου ενδιαφέροντος, αντιτίθεται στον περιορισμό τέτοιων απαιτήσεων μόνο σε θυγατρικές μικρομεσαίου μεγέθους.
Κατά τη γνώμη του μέλους, η επέκταση του πεδίου εφαρμογής θα βοηθήσει όχι μόνο τα ενδιαφερόμενα μέρη, αλλά και το IASB να εκπληρώσει την αποστολή του. Εξήγησε, δε, ότι αυτό το πρότυπο θα μπορούσε να επιτρέψει σε μικρότερες εταιρείες που δε χρησιμοποιούν επί του παρόντος ΔΠΧΑ και που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα ΔΠΧΑ για μικρομεσαίες επιχειρήσεις, να εξετάσουν το ενδεχόμενο υιοθέτησής τους, χωρίς την επιβάρυνση των απαιτήσεων πλήρους γνωστοποίησης.
Συμμερίζομαι τις απόψεις αυτές. Η επέκταση του πεδίου εφαρμογής θα βελτιώσει, πράγματι, τη χρηματοοικονομική πληροφόρηση, θα επιφέρει μεγαλύτερη διαφάνεια στην αγορά και θα επιτρέψει τη συγκρισιμότητα, ειδικά επειδή οι απαιτήσεις αναγνώρισης και μέτρησης θα προέρχονται απευθείας από τα ΔΠΧΑ. Επιπλέον, θα είναι ένα τεράστιο βήμα για την πολυαναμενόμενη απλοποίηση των χρηματοοικονομικών αναφορών για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Οι τάσεις στις μη χρηματοοικονομικές αναφορές
H έμφαση στις μη παραδοσιακές χρηματοοικονομικές αναφορές κερδίζει μεγάλο ενδιαφέρον και έχουν αναληφθεί αρκετές πρωτοβουλίες από διαφορετικούς οργανισμούς. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η κύρια πρωτοβουλία κατευθύνεται από την Ευρωπαϊκή Συμβουλευτική Ομάδα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (EFRAG). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από την EFRAG να αναπτύξει σχέδια προτύπων, υιοθετώντας δέουσες διαδικασίες, δημόσια εποπτεία και διαφάνεια. Οι νέες πρωτοβουλίες συνοδεύονται από προκλήσεις που μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με συλλογικές προσπάθειες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αυτός είναι, πράγματι, ένας δεύτερος πυλώνας για τη βελτίωση των εταιρικών αναφορών.
Κατά την άποψή μου, οι μη χρηματοοικονομικές και χρηματοοικονομικές αναφορές πρέπει να συμβαδίζουν. Όχι μόνο σε επίπεδο περιεχομένου, αλλά και σε επίπεδο καθορισμού προτύπων, καθώς οι διεθνείς και ευρωπαϊκοί οργανισμοί αναπτύσσουν τέτοια πρότυπα, τα οποία μπορούν να εφαρμοστούν με συνεπή τρόπο σε διαφορετικές δικαιοδοσίες. Αυτό θα ενισχύσει τη συγκρισιμότητα, η οποία είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των διάφανων και αποτελεσματικών κεφαλαιαγορών.
Τελικές παρατηρήσεις
Επί του παρόντος, υπάρχουν πολλές διαφορετικές συζητήσεις και διαβουλεύσεις που θα μπορούσαν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στις εταιρικές αναφορές. Είναι σημαντικό να παρακολουθούμε τις διάφορες εξελίξεις για να μπορούμε να συμβαδίσουμε με τον ρυθμό της αλλαγής.
*Στο πλαίσιο της νέας στήλης της EY για θέματα εταιρικών αναφορών και Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Αναφοράς στο Liberal, ο Παντελής Παύλου, Director, Μέλος του IFRS Desk της EY στην περιοχή της Κεντρικής, Ανατολικής, Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας (CESA), συνοψίζει τις κύριες πρωτοβουλίες αναφορικά με τις νέες τάσεις στις εταιρικές αναφορές σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, και μοιράζεται ορισμένες σκέψεις του σχετικά με αυτές.
