Του Βασίλη Γεώργα
Εάν ρωτούσες επί 15 μήνες τον Ευκλείδη Τσακαλώτο ποιο είναι το κακό σενάριο για την Ελλάδα, θα σου απαντούσε «δεν υπάρχει». Έτσι όμως όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα η Αθήνα έχει μπει βαθιά πλέον στο ναρκοπέδιο και κινδυνεύει στο Eurogroup της 15ης Ιουνίου να μην πάρει τίποτα όχι μόνο για το χρέος αλλά ούτε καν τη δόση των 10 δισ. ευρώ που έχει αιτηθεί.
Το χαλί έχει τραβηχτεί από τα πόδια και είναι πλέον στο χέρι της κυβέρνησης να αποδείξει αν μπορεί να πετύχει τους φιλόδοξους στόχους για την ανάπτυξη και τα πρωτογενή πλεονάσματα χωρίς το δεκανίκι της ΕΚΤ και τον «καθαρό διάδρομο» που πίστευε ότι θα της άνοιγαν οι δανειστές, ώστε να συγκαλυφθεί η μεγάλη ζημιά της προηγούμενης διετίας και η ανυπαρξία οποιασδήποτε πρωτοβουλίας που να ευνοεί τις επενδύσεις και την ανάπτυξη.
Η «εύκολη λύση» δείχνει να απομακρύνεται και όλοι συνειδητοποιούν πως πλέον είμαστε περισσότερο μόνοι από ποτέ. Στην κυβέρνηση αισθάνονται ότι έχουν εγκλωβιστεί στα σχοινιά της διελκυστίνδας μεταξύ ΔΝΤ και Schaeuble. Δεν μπορούν να πάνε μπροστά ούτε να κάνουν πίσω. Ανέβασαν τον πήχη τόσο ψηλά με τις προσδοκίες που καλλιέργησαν για το χρέος και την ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση, που πλέον δεν είναι εφικτό να τον φτάσουν. Ο πρωθυπουργός παίζει το χαρτί της συναίνεσης και της «εθνικής γραμμής για το χρέος» (λες και τα υπόλοιπα κόμματα δεν θέλουν λύση), την ίδια ώρα που γυροφέρνει το σενάριο της «ρήξης».
Χθες απηύθυνε άλλα μια «προειδοποίηση» στους πιστωτές ότι η κυβέρνησή του δεν θα δεχθεί μια απόφαση που δεν θα διασφαλίζει την έξοδο στις αγορές.
Δεν είπε όμως τι σημαίνει μια ακόμη απόρριψη αν η λύση είναι τόσο κακή όσο ακούγεται. Θα αρνηθεί να κλείσει την αξιολόγηση όσο δεν κλείνει το χρέος; Δεν θα πάρει η Ελλάδα τη δόση; Θα πληρώσει με ίδιους πόρους τα 7,4 δισ. ευρώ τα δάνεια που λήγουν τον Ιούλιο, θα ανοίξει το δρόμο για το επόμενο μνημόνιο; Ακόμη κι αν ο πρωθυπουργός αισθάνεται ότι τον πνίγει το δίκιο γιατί δεν του δίνουν αυτά που του έταξαν, αυτά είναι πράγματα με τα οποία δεν μπορεί να παίζει μια υπεύθυνη κυβέρνηση.
Οι δανειστές βλέποντας πώς κινείται τα τελευταία 24ωρα η κυβέρνηση, έχουν βάλει τους ανθρώπους τους από τo Eurogroup, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και τον ESM να διαμηνύσουν ότι χωρίς την εκπλήρωση των εκκρεμών μνημονιακών δράσεων, δεν πρόκειται να εκταμιευτούν νέα χρήματα από το ελληνικό πρόγραμμα. Προφανώς και ο κίνδυνος ενός πιστωτικού γεγονότος τον Ιούλιο είναι απειροελάχιστος. Η Ελλάδα θα εκπληρώσει και τα τελευταία προαπαιτούμενα. Όμως το μήνυμα είναι σαφές. Ο πήχης πρέπει να κατέβει τόσο χαμηλά ώστε να φανεί ότι η «δόση» είναι ο υπέρτατος στόχος αυτής της αξιολόγησης, και μετά έπονται όλα τα υπόλοιπα.
Στο μέτωπο του χρέους, ο όμιλος των χωρών της ευρωζώνης που κινείται υπό την ομπρέλα του Wolfgang Schaeuble, ήταν εξ αρχής σαφής: από την πρώτη στιγμή έλεγαν ότι δεν πρόκειται να γίνει ούτε βήμα παρακάτω από το πλαίσιο των αποφάσεων που συμφωνήθηκε στο Eurogroup το Μάιο του 2016 και ότι τα βραχυπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης βρίσκονται ήδη σε πλήρη εξέλιξη. Τώρα προχωρούν ένα βήμα παρακάτω και ζητούν από την κυβέρνηση να μην βασίζεται στη ρύθμιση του χρέους αλλά να φροντίσει μόνη της για το πώς θα βελτιώσει τον παρανομαστή, δηλαδή την ανάπτυξη. Το στίγμα από τις δημόσιες τοποθετήσεις των αξιωματούχων του ESM σε Αθήνα και Φραγκφούρτη, ήταν ξεκάθαρες: το χρέος δεν είναι τόσο σημαντικό όσο είναι η ανάπτυξη.
Ευρωπαίος αξιωματούχος εκτιμούσε μιλώντας στο Liberal πως ό,τι καλύτερο έχει να πάρει τώρα η Ελλάδα στο Eurogroup του Ιουνίου δεν μοιάζει να είναι τίποτα περισσότερο από μια «συμφωνία ελάφρυνσης του χρέους εν αναμονή» (stand by agreement) με λίγη περισσότερη ευκρίνεια για τα μέτρα διευθέτησης του χρέους που θα ενεργοποιηθεί στα μέσα του 2018.
Αξιωματούχοι της ευρωζώνης επισημαίνουν ότι όλο αυτό το διάστημα η Ελλάδα ή έκανε πως δεν άκουγε ή βάσει του αφηγήματος που εξιστόρησε στην ελληνική κοινωνία δεν ήθελε να παραδεχτεί ότι μέτρα ελάφρυνσης του χρέους δεν πρόκειται να υπάρξουν. Παρατηρούν ωστόσο ότι το τελευταίο κρίσιμο 48ωρο οι παρασκηνιακές διαβουλεύσεις δίνουν και παίρνουν και η ελληνική πλευρά στρίβει όλο και πιο μακριά από το αρχικό της σενάριο για να αποφύγει την πολιτική όξυνση που είναι πιθανό να προκαλέσει μια απότομη αναθεώρηση του κυβερνητικούsuccess story. Πηγές της Τράπεζας της Ελλάδας διατηρούσαν μια τελευταία ελπίδα πως μέχρι τις 15 Ιουνίου υπάρχουν περιθώρια για μια διατύπωση στη συμφωνία για το χρέος που να δίνει τη δυνατότητα στην ΕΚΤ να συμπεριλάβει τα ελληνικά ομόλογα στο QE την περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου.
Το θέμα είναι πλέον πως σκοπεύει να κινηθεί η Ελλάδα χωρίς ρύθμιση χρέους και ποσοτική χαλάρωση με τις συνθήκες πιστωτικής ασφυξίας στο εσωτερικό της χώρας να εντείνονται το επόμενο διάστημα.
Με μαθηματική ακρίβεια το οικονομικό επιτελείο θα βρεθεί μπροστά σε τοίχο όσο παραμένει αδιαπραγμάτευτη η κόκκινη γραμμή του Schaeuble πως η Ελλάδα μπορεί να πετύχει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και υψηλά πλεονάσματα ώστε να μην χρειάζεται σοβαρή ελάφρυνση του χρέους της.
Από την άλλη ο γερμανός υπουργός Οικονομικών συνεχίζει την επίθεση προς τον φίλο του Poul Thomsen από το ΔΝΤ, μιλώντας για «λάθος εκτίμηση» του ΔΝΤ ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να αναπτυχθεί με μέσο ρυθμό υψηλότερο του 1% τα επόμενα 40 χρόνια. Προφανώς το μεγάλο αφεντικό της ευρωζώνης θεωρεί πως το Ταμείο βάζει σκοπίμως χαμηλά τον πήχη του ελληνικού ΑΕΠ είτε για να πιέσει για μεγαλύτερη ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, είτε για να οδηγήσει σε εμπλοκή τη διαπραγμάτευση και να ανοίξει το δρόμο της αποχώρησης του από το ελληνικό πρόγραμμα, ή να συμμετάσχει με μηδενικά κεφάλαια και ρίσκο.
Όλα αυτά όμως προκαλούν ισχυρό κλονισμό στην Αθήνα η οποία μπορεί να μην το παραδέχεται, πλην όμως είναι παγιδευμένη καθώς ψήφισε τα μέτρα τα οποία έβαλαν στο τραπέζι το ΔΝΤ και το Βερολίνο και κινδυνεύει να φύγει με άδεια χέρια από την κρίσιμη σύνοδο της 15ης Ιουνίου.
Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος εξαπέλυσε τα πυρά του τόσο προς το ΔΝΤ όσο και στην ΕΚΤ, στην προσπάθειά του να δείξει ότι υπολογίζει ακόμη στην πίεση που μπορούν να ασκήσουν προς το Βερολίνο και να ενισχύσουν το αίτημα περί ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους.
Εντύπωση πάντως προκαλεί το τελευταίο διάστημα οι τοποθετήσεις πηγών της ευρωζώνης σπεύδουν να διαμηνύσουν ότι η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί να κάνει χρήση του συνολικού πακέτου βοήθειας των 86 δισ. ευρώ ενώ διανύουμε το 2ο μισό της συνολικής διάρκειας του προγράμματος το οποίο εκπνέει τον Αύγουστο του 2018. Η χώρα έχει λάβει από τον ESM κεφάλαιο 31,7 δισ. ευρώ εξαιτίας των σοβαρών καθυστερήσεων στο κλείσιμο της πρώτης και της δεύτερης αξιολόγησης.
Μετά από αυτό δεν είναι σαφές το πόσα χρήματα θα λάβει ή πόσα θα περισσέψουν από αυτό το πακέτο, το οποίο ουδείς αποκλείει ότι θα συνδεθεί με ένα 4ο μνημόνιο που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο φαίνεται να είναι καθ' οδόν.
