Η κήρυξη του Ισραήλ σε κατάσταση πολέμου, το ενδεχόμενο μιας μεγάλης σε έκταση χερσαία επίθεση και τα σενάρια κλιμάκωσης της έντασης στη Μ. Ανατολή, μεταφέρονται και στις αγορές.
Το μπρέντ άνοιξε στα 89 δολάρια κάνοντας άλμα 5% από την Παρασκευή, για να υποχωρήσει αργότερα στα 87 δολάρια, μια ωστόσο συγκρατημένη σχετικά άνοδο τιμής, η οποία δείχνει ότι οι αγορές δεν βλέπουν τουλάχιστον ακόμη, τον κίνδυνο μιας γενικευμένης ανάφλεξης στη Μ.Ανατολή.
Τα επίπεδα απέχουν ακόμη από τα πρόσφατα υψηλά έτους των 97,69 δολαρίων. Η εικόνα βέβαια θα αλλάξει εάν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις πολλών αναλυτών ότι η Ουάσινγκτον θα αναγκαστεί να αυστηροποιήσει τις κυρώσεις στις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν, το οποίο στηρίζει τη Χαμάς.
Από την αρχή του έτους, η ιρανική παραγωγή πετρελαίου έχει αυξηθεί σχεδόν κατά 700.000 βαρέλια ημερησίως, καθώς οι Αμερικανοί κάνουν τα στραβά μάτια στην παράκαμψη των κυρώσεων, καθώς επιδιώκουν προσέγγιση με την Τεχεράνη. Τυχόν επιβολή αυστηρότερων κυρώσεων θα ανατρέψει αυτή την εικόνα. Αυτό θα μπορούσε να είναι αρκετό για να ωθήσει τις τιμές του πετρελαίου στα 100 δολάρια το βαρέλι, και ενδεχομένως ακόμη υψηλότερα, δεδομένου ότι ο κίνδυνος κλιμάκωσης στην Μ.Ανατολή είναι αρκετά πιθανός και η κρίση μπορεί να είναι μεγάλης διάρκειας, όπως εκτιμά σε ανάλυση του το Bloomberg.
Και η Σαουδική Αραβία; Τι θα έκανε σε μια τέτοια περίπτωση το βασίλειο που επαίρεται ότι μπορεί να παίξει έναν ρόλο στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου ανάλογο με αυτόν που παίζουν οι κεντρικές τράπεζες στην αγορά χρήματος; Εφόσον ξέφευγαν τα πράγματα, θα παρενέβαινε, αυξάνοντας την ημερήσια παραγωγή του;
Τέτοια είναι τα ερωτήματα των ξένων αναλυτών στον απόηχο της επίθεσης που δέχτηκε το Ισραήλ, και ενώ ο κίνδυνος κλιμάκωσης, πυροδοτεί εξελίξεις στο ενεργειακό μέτωπο της Αν. Μεσογείου, πιθανώς όμως και στις σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία.
Οι δηλώσεις Ερντογάν με τις οποίες ζήτησε αυτοσυγκράτηση και από τις δύο πλευρές, χωρίς να καταδικάσει την επίθεση, επαναφέροντας την πρόταση για παλαιστινιακό κράτος με πρωτεύουσα την Ιερουσαλήμ, κυρίως όμως η τουλάχιστον πολιτική στήριξη που παρέχει στη Χαμάς, ενισχύουν τις επιφυλάξεις του Ισραήλ έναντι της Τουρκίας.
Το δείχνει η απάντηση της ισραηλινής πρέσβειρας στην Άγκυρα Ίριτ Λιλιάν στην τουρκική πρόταση για ανάληψη πρωτοβουλίας εκτόνωσης, λέγοντας ότι είναι πολύ νωρίς να συζητήσουμε για διαμεσολάβηση, για να προσθέσει ότι η Χαμάς δεν πρέπει να έχει γραφείο ούτε στην Τουρκία ούτε οπουδήποτε αλλού στον κόσμο, και ότι θα περίμενε περισσότερη ενσυναίσθηση από την Τουρκία, μια χώρα που έχει υποφέρει από ένοπλες επιθέσεις για δεκαετίες.
Το ενδεχόμενο επιδείνωσης των ισραηλινο-τουρκικών σχέσεων δεν είναι ένα ανύπαρκτο σενάριο, κι αυτό, όταν μόλις προ είκοσι ημερών ο Ερντογάν είχε συναντήσει τον Μπ. Νετανιάχου στη Νέα Υόρκη, μιλώντας για ενίσχυση των διμερών σχέσεων και προτείνοντάς του τη μεταφορά του ισραηλινού αερίου προς την Ευρώπη, μέσω Τουρκίας, μαζί με ένα πλέγμα άλλων δράσεων.
Και μπορεί η τουρκική πρόταση να είχε τύχει αδιάφορης υποδοχής στο Ισραήλ, ουδείς ωστόσο είχε αποκλείσει να υπάρξουν κάποιου τύπου διμερείς ενεργειακές συνεργασίες στην Αν. Μεσόγειο, οι οποίες και έμενε να διαφανούν κατά την ανταλλαγή επισκέψεων που θα ακολουθούσε τη συνάντηση της Νέας Υόρκης. Ούτως ή άλλως πάντως, εδώ και καιρό οι γνώστες των γεωπολιτικών ισορροπιών απέκλειαν το Ισραήλ να παραδώσει επί της ουσίας το «όπλο» του φυσικού αερίου στα χέρια μιας Τουρκίας, που για πολλούς, συνεχίζει να θεωρείται στρατηγικός του αντίπαλος.
Το ερώτημα μετά και τις τελευταίες εξελίξεις, είναι αν και κατά πόσο θα επηρεαστεί η προσπάθεια προσέγγισης Ισραήλ Τουρκίας και τι επιπτώσεις θα μπορούσε αυτό να έχει στο γεωπολιτικό και ενεργειακό τοπίο της Αν.Μεσογείου. Σε ένα τέτοιο σενάριο θα ενισχυθεί προφανώς η στρατηγική συμμαχία Ελλάδας - Κύπρου και Ισραήλ.
Το δεύτερο θέμα αφορά στα ευρύτερα ενεργειακά θέματα της περιοχής. Στις αρχές Σεπτεμβρίου, ο Μπ. Νετανιάχου είχε δηλώσει κατά την τριμερή σύνοδο κορυφής στη Λευκωσία, ότι «σε 3-6 μήνες πρέπει να έχουν ληφθεί αποφάσεις για την εξαγωγή των κοιτασμάτων της Αν. Μεσογείου». Σήμερα, η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου και το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και για τους επόμενους 3 μήνες. Οι εκτιμήσεις δεν συνηγορούν υπέρ μιας κρίσης σύντομης διάρκειας, επομένως όλα τα άλλα μείζονα θέματα μπαίνουν πίσω στις προτεραιότητες.
Το πιθανότερο είναι ότι αποφάσεις, όπως για την επιλογή του δρόμου εξαγωγής του ισραηλινού αερίου προς την Ευρώπη, για την προώθηση της ενεργειακής συνεργασίας με την Ελλάδα και την Κύπρο, για την πρόοδο projects, όπως η διασύνδεση Ισραήλ - Κύπρου - Ελλάδας, μετατίθενται προς τα πίσω. Το ίδιο, αναλόγως πάντα των εξελίξεων, θα μπορούσε να συμβεί και σε ό,τι αφορά αποφάσεις για νέες έρευνες στην ισραηλινή ΑΟΖ. Ανάλογα πάντα με την όποια κλιμάκωση, μπορεί να επηρεαστεί και ο σχεδιασμός της ΕΕ για εναλλακτικές πηγές τροφοδοσίας σε ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο μέσω της Μ.Ανατολής.
Το τρίτο μέτωπο είναι αυτό των τιμών. Στο ερώτημα που κυκλοφορεί από τις πρώτες ώρες της επίθεσης, κατά πόσο μπορεί, 50 χρόνια μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση, να ζήσουμε μια επανάληψη του Οκτωβρίου του 1973, η απάντηση των αναλυτών, είναι πως «όχι». Η παγκόσμια οικονομία δεν πρόκειται να υποστεί άλλο ένα αραβικό εμπάργκο πετρελαίου που θα τριπλασίαζε την τιμή του βαρελιού.
Το σενάριο ωστόσο αύξησης των τιμών είναι υπαρκτό και έχει στο επίκεντρο το Ιράν. Από τα τέλη του 2022, η Ουάσιγκτον κάνει τα στραβά μάτια στην αύξηση των ιρανικών εξαγωγών πετρελαίου με αποδέκτες μεταξύ άλλων την Κίνα, παρακάμπτοντας τις αμερικανικές κυρώσεις. Η προτεραιότητα της Ουάσιγκτον ήταν μια άτυπη ύφεση με την Τεχεράνη. Αποτέλεσμα, τον Αύγουστο, η παραγωγή πετρελαίου του Ιράν να αυξηθεί στα 3,15 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, σύμφωνα με την SVB International, φτάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο από το 2018, οπότε οι εξαγωγές αργού πετρελαίου και παραγώγων του είχαν πέσει κάτω από τα 2 εκατομμύρια βαρέλια.
«Εάν η αμερικανική κυβέρνηση επιλέξει να επιβάλει αυστηρότερους περιορισμούς στο Ιράν το οποίο στηρίζει τη Χαμάς, η προμήθεια πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά θα μειωθεί. Επίσης, υπάρχει μια μη μηδενική πιθανότητα ότι η σημερινή κατάσταση θα οδηγήσει σε άμεση σύγκρουση με το Ιράν», ανέφερε χθες ο Πιέρ Αντουράν, επικεφαλής του hedge fund Andurand Capital. «Δεν βρισκόμαστε στον Οκτώβριο του 1973, ωστόσο πολλά θα κριθούν από το αν το Ισραήλ καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Χαμάς ενήργησε σύμφωνα με τις οδηγίες της Τεχεράνης», ανέφερε και ο αρθρογράφος του Bloomberg Javier Blas.
Σε ένα τέτοιο σενάριο μείωσης των εξαγωγών από το Ιραν, οι αναλυτές εκτιμούν ότι θα μπορούσε να ωφεληθεί η Ρωσία. Δηλαδή να δημιουργηθεί χώρος για τα βαρέλια ρωσικού πετρελαίου, ώστε να κερδίσουν μερίδιο αγοράς και να πετύχουν υψηλότερες τιμές. Ένας άλλωστε από τους λόγους που ο Λευκός Οίκος έκανε τα στραβά μάτια στις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου ήταν επειδή αυτό «πλήγωνε» τη Ρωσία, σύμφωνα με ανάλυση του Bloomberg σχετικά με τα σενάρια μιας νέας κρίσης.
Στο ερώτημα, τι στάση θα τηρήσει σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο η Σαουδική Αραβία, οι αναλυτές του Reuters, Francisco Guerrera και Yawen Chen, θυμίζουν ότι το βασίλειο υποστηρίζει ότι είναι σε θέση να παίξει ένα ρόλο κεντρικού ρυθμιστή στην αγορά πετρελαίου. Από τη στιγμή που ο προϋπολογισμός της χώρας είναι πλεονασματικός με την τιμή του αργού πετρελαίου πάνω από τα 80 δολάρια/βαρέλι, δεν έχει λόγο να την αφήσει να ξεφύγει ανοδικά και να προκαλέσει σημαντική αναταραχή στην παγκόσμια οικονομία. Σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό, εφόσον τα πράγματα ξεφύγουν ανοδικά, ο διάδοχος του θρόνου, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, θα δείξει στις παγκόσμιες αγορές πως μπορεί να αυξήσει και πάλι την παραγωγή. Ένα σενάριο που μένει να αποδειχθεί στην πράξη εφόσον φτάσουν εκεί τα πράγματα.
Στο μέτωπο των υποδομών στο Ισραήλ άνθρωποι με γνώση των διεργασιών εξηγούν ότι αυτές λειτουργούν χωρίς κανένα πρόβλημα. Ερωτηθείσες σχετικά πηγές της Energean, απαντούν ότι οι εργασίες συνεχίζονται κανονικά, χωρίς να έχουν επηρεαστεί από την έκρυθμη κατάσταση. Και διευκρίνιζουν ότι οι μάχες δεν είναι κοντά στην πλωτή της μονάδα FPSO «Energean Power», ούτε σε κάποια άλλη μονάδα της. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η εταιρεία παρακολουθεί από κοντά την κατάσταση με στόχο να διασφαλίσει την ασφάλεια όλου του προσωπικού της, ενώ τονίζεται ότι θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της απέναντι στο Iσραήλ και τον ισραηλινό λαό για την κάλυψη της ενεργειακής του ασφάλειας.
