Του Απόστολου Σκουμπούρη
Πολύ έντονος είναι ο προβληματισμός στις πολυάριθμες ελληνικές επιχειρήσεις που έχουν κάνει επενδύσεις στην Τουρκία, μια χώρα που εδώ και μια 15ετία είχε «τρελό» momentum ανάπτυξης σε όλα τα επίπεδα, όμως τώρα βρίσκεται σε εξαιρετικά δυσμενή – οικονομική – θέση.
Τα τεκταινόμενα στη χώρα της Τουρκίας με τα ιστορικά χαμηλά του νομίσματος και την πρωτοφανή οικονομική κρίση που φέρνει τη γείτονα στο κατώφλι του ΔΝΤ, αλλά και στο ενδεχόμενο επιβολής capital controls, ασφαλώς και είναι εξελίξεις που επηρεάζουν πολλές ελληνικές επιχειρήσεις.
Παραδοσιακά Ελλάδα και Τουρκία είχαν σημαντικές – εκατέρωθεν – εμπορικές συναλλαγές, ενώ την τελευταία 20ετία εκατοντάδες ελληνικές επιχειρήσεις έχουν κάνει μικρά ή μεγαλύτερα ανοίγματα στην αχανή χώρα, που, παρά τα προβλήματα, έχει δει το βιοτικό της επίπεδο να ανεβαίνει με γοργούς ρυθμούς τις δύο τελευταίες δεκαετίες.
Εκατοντάδες είναι οι ελληνικές επιχειρήσεις, μικρές, μεσαίες ή μεγαλύτερες που έχουν κάνει άνοιγμα στην Τουρκία, μια χώρα με ιδιαιτερότητες, αλλά και μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης. Λιανεμπόριο, πλαστικά, τσιμεντοβιομηχανία, μεταφορές, real estate, ενέργεια, υπηρεσίες και τεχνολογία είναι μερικοί από τους κλάδους.
Η συνεχής διολίσθηση της τουρκικής λίρας έχει επιδράσει καταλυτικά την εγχώρια καταναλωτική ζήτηση, δημιουργώντας προβλήματα σε πλήθος εταιρειών, αλλά και κυρίως σε όσες έχουν δανειστεί σε ξένο νόμισμα.
Σύμφωνα με το Ελληνοτουρκικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο που επικαλείται στοιχεία από την επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Οικονομικών της Τουρκίας τον Δεκέμβριο του 2017, συνολικά από καταβολής, έχουν επενδύσει στην Τουρκία 754 ελληνικές επιχειρήσεις.
Το σύνολο των ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία ανέρχεται σε αξία στα 6,8 δισ. δολάρια. Φυσικά, μέσα σ' αυτό το ποσό εμπεριέχονται και τα πλέον των 3 δισ. ευρώ που επένδυσε η Εθνική το 2006 εξαγοράζοντας τη Finansbank, επένδυση από την οποία υποχρεώθηκε σε «φυγή» λόγω των μνημονιακών υποχρεώσεων των τελευταίων ετών.
Αξίζει να σημειωθεί πως η Τουρκία έφτασε τα τελευταία χρόνια να αποτελεί τον τρίτο μεγαλύτερο εξαγωγικό προορισμό για την Ελλάδα μετά τις Ιταλία και Γερμανία, ενώ ξεπέρασε τα 3,3 δισ. ευρώ το εκτόπισμα του διμερούς εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών το 2017.
Οι ελληνικές εξαγωγές προς την Τουρκία έφθασαν το 2017 τα 1,951 δισ. ευρώ. Πρώτος στη γενική κατάταξη επί των συνολικών εξαγωγών είναι ο τομέας των ορυκτών καυσίμων με 1,073 δισ. ευρώ, δηλαδή πάνω από το 50% των ελληνικών εξαγωγών προέρχεται από αυτόν τον κλάδο.
Επηρεάζονται και οι εξαγωγές προς τη χώρα
Πέραν των ελληνικών εταιρειών που έχουν... φυσική παρουσία στην Τουρκία με εργοστάσια, μονάδες ή άλλες συνεργασίες, η κρίση στη χώρα ασφαλώς επηρεάζει και την πορεία των εξαγορών από την Ελλάδα αλλά και τον τουρισμό από τη γείτονα.
Τα πετρελαιοειδή είναι στην κορυφή των ελληνικών εξαγωγών προς την Τουρκία, αντιπροσωπεύοντας τη μερίδα του λέοντος – σε απόλυτα μεγέθη – των συνολικών εξαγωγών μας προς τη χώρα. Μάλιστα, το εμπορικό ισοζύγιο στο σύνολο των προϊόντων χωρίς την ενότητα των καυσίμων είναι ελλειμματικό για τα ελληνικά προϊόντα.
Πιο αναλυτικά, οι ελληνικές εξαγωγές προς την Τουρκία έφθασαν το 2017 τα 1,951 δισ. ευρώ. Πρώτος στη γενική κατάταξη επί των συνολικών εξαγωγών είναι ο τομέας των ορυκτών καυσίμων με 1,073 δισ. ευρώ, δηλαδή πάνω από το 50% των ελληνικών εξαγωγών προέρχεται από αυτόν τον κλάδο.
Μετά τα καύσιμα, στις ελληνικές εξαγωγές κυρίαρχο είναι το βαμβάκι (πρώτη ύλη για την τουρκική κλωστοϋφαντουργία), ενώ σημαντικές είναι οι ελληνικές εξαγωγές σε βιομηχανικά προϊόντα, πλαστικά, μηχανολογικό και ηλεκτρολογικό εξοπλισμό, αλουμίνιο και χαλκοσωλήνες.
Οι κυριότερες «τουρκικές» επενδύσεις από ελληνικές εταιρείες
Από πλευράς εισηγμένων, έντονη δραστηριότητα και σημαντική έκθεση στην τουρκική αγορά έχουν επιχειρήσεις όπως Τιτάνας, Πλαστικά Κρήτης, Fourlis, Σαράντης, Intralot, Πλαστικά Θράκης, S&B Ορυκτά, Eurodrip, Νηρέας, Σελόντα, Moda Bagno, Αλουμύλ Μυλωνάς, Αγροτικός Οίκος Σπύρου κ.α.
Τιτάν: Λειτουργεί εργοστάσιο παραγωγής τσιμέντου την περιοχή Tokat, κοντά στην Μαύρη Θάλασσα. Ο Τιτάνας κατέχει εδώ και μια 10ετία το 50% της Adocim Cimento Beton, εταιρεία παραγωγής τσιμέντου με δύο εργοστάσια, ένα στην Αττάλεια (600.000 τόνοι ετησίως) κι ένα στη θάλασσα του Μαρμαρά (500.000 τόνοι ετησίως) πέριξ της Μαύρης Θάλασσας.
ΔΕΗ: Από το 2014 έχει παρουσία στη γείτονα μέσω της 100% θυγατρικής της PPC Elektrik που δραστηριοποιείται στην εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας, μέσω της διασύνδεσης των δύο ηλεκτρικών δικτύων στην περιοχή της Θράκης.
Intralot: Μέσω της κατά 45% θυγατρικής Inteltek, διαχειρίζεται τις δραστηριότητες αθλητικών στοιχημάτων για λογαριασμό της Spor Toto, η οποία είναι η αποκλειστική αδειοδοτημένη εταιρεία στη χώρα.
Kleemann: Η εξαιρετική ελληνικών συμφερόντων εταιρεία που εδρεύει στο Κιλκίς και εξάγει προϊόντα και τεχνογνωσία σε περισσότερες από 100 χώρες, έχει από το 2001 σημαντική παρουσία στην Τουρκία. Μάλιστα, ήταν το πρώτο της διεθνές... άνοιγμα. Πριν 17 χρόνια ίδρυσε την Kleeman Asansor στην Κωνσταντινούπολη, διαθέτοντας σημαντικό μερίδιο αγοράς, έχοντας αναλάβει σημαντικά και άκρως στρατηγικά έργα.
Intracom: Συμμετέχει στην εταιρεία πληροφορικής Gantek με ποσοστό 20%.
Αλουμύλ Μυλωνάς: Έχει εδώ και αρκετά χρόνια παρουσία στην Τουρκία τόσο μέσω συμμετοχής σε κοινοπρακτικό σχήμα, όσο και μέσω θυγατρικής.
Πλαστικά Θράκης: Έχει συστήσει θυγατρική παραγωγική μονάδα λίγο έξω από την Κωνσταντινούπολη, σε συνεργασία με τον τουρκικό όμιλο Teknik Plastik. Πρόκειται για την Thrace Teknik Ambalaz που παράγει συσκευασίας για τρόφιμα κ.α.
Fourlis: Έχει σημαντική εμπορική παρουσία στην Τουρκία μέσω του δικτύου καταστημάτων Intersport. Σήμερα λειτουργούν 22 καταστήματα Intersport και δύο The Athlete's Foot στην Τουρκία, ενώ (πριν την κρίση) στόχος ήταν σε 3-4 χρόνια τα το δίκτυο καταστημάτων να φτάσει τα 50.
Πλαστικά Κρήτης: Διαθέτει δύο εργοστάσια στην Τουρκία μέσω της θυγατρικής της Senkroma στην περιοχή Gaziantep που βρίσκεται κοντά στο Ιράν και τη Συρία. Μεταξύ άλλων ειδικεύεται στην παραγωγή συμπυκνωμάτων χρωμάτων (color masterbatches) για συνθετικά νήματα.
Σαράντης: Διαθέτει εδώ και μια δεκαετία εμπορική παρουσία στην Τουρκία μέσω συμφωνίας συνεργασίας με τον εθνικό διανομέα EVYAP.
S&B Ορυκτά: Διατηρεί δύο θυγατρικές στην Τουρκία, τις Saba Madenclik και Pabalk Maden SA που δραστηριοποιούνται στην εξόρυξη και επεξεργασία περλίτη.
