Σε μεγάλο νικητή της πανδημίας εξελίσσεται η ψηφιακή μετάβαση όπως πιστοποιεί και η πρόταση της Κομισιόν για την ευρωπαϊκή ανάκαμψη, στην οποία ο συγκεκριμένος μετασχηματισμός, μαζί με την πράσινη ανάπτυξη, θεωρούνται εμβληματικής σημασίας για την επανεκκίνηση της οικονομίας.
Και, στο πλαίσιο αυτό, μόνο τυχαία δεν είναι η αναφορά της προέδρου της Επιτροπής, ότι οι επενδύσεις σε αυτούς τους τομείς και στις συγκεκριμένες τεχνολογίες – από το 5G ως την Τεχνητή Νοημοσύνη, και από το καθαρό υδρογόνο ως τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας- κρατούν τα κλειδιά της Ευρώπης. Όπως και το γεγονός ότι η ενίσχυση των υγειών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε αυτά τα αντικείμενα, θεωρείται εκ των ον ουκ άνευ για την εξασφάλιση της μελλοντικής ανθεκτικότητας και της στρατηγικής αυτονομίας της Ένωσης έναντι της Κίνας και των ΗΠΑ.
Σημαντικοί πόροι που θα συγκεντρωθούν με το Next Generation EU και το νέο προϋπολογισμό της ΕΕ προγραμματίζεται να διοχετευτούν με στόχο μια βαθύτερη και πιο ψηφιακή ενιαία αγορά, ευρωπαϊκή ενοποίηση και κοινωνία. Προτεραιότητα η οποία ταυτίζεται απολύτως με το σχέδιο Μητσοτάκη για την επόμενη μέρα της χώρας, όπως ήδη, πιστοποίησε και η διαχείριση κατά το πρώτο στάδιο της πανδημίας.
Στην πράξη, μετά και τις ανακοινώσεις της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αλλά και το ανακοινωθέν που εξέδωσαν από κοινού Μέρκελ και Μακρόν, καθίσταται απολύτως σαφές πως διαμορφώνεται ένα ευρύτατο consensus γύρω από την ανάγκη η Ευρώπη να επενδύσει περισσότερο στην καλύτερη συνδεσιμότητα και στη βιομηχανική και τεχνική παρουσία της. Σε μια ψηφιακή οικονομία πραγματικών δεδομένων ως κινητήρια δύναμη για την καινοτομία και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, μια νέα στρατηγική για την κυβερνοασφάλεια που θα ενισχύσει τη συνεργασία και την ικανότητα της Ένωσης με στόχο τη διατήρηση της ασφάλειας των ψηφιακών της υποδομών και όχι μόνο.
Τεχνητή νοημοσύνη, κυβερνοασφάλεια
Στις Βρυξέλλες, αλλά και στις εθνικές κινητήριες δυνάμεις, έχει καταστεί εδραία πεποίθηση ότι τεχνολογίες όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη, η κυβερνοασφάλεια, τα δεδομένα και οι υποδομές υπολογιστικού νέφους, τα δίκτυα 5G και 6G, οι υπερυπολογιστές, οι κβαντικοί υπολογιστές, καθώς και οι τεχνολογίες αλυσίδας συστοιχιών, θα έχουν πολλαπλασιαστικό αντίκτυπο και θα αυξήσουν τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης.
Την ίδια στιγμή, μια ευρύτατη πλειοψηφία Ευρωπαίων ηγετών, οι οποίοι έχουν αντιληφθεί τα μηνύματα της αγοράς και της κοινωνίας, όπως έδειξαν και οι πρόσφατες ανακοινώσεις και η Κομισιόν, συμφωνούν ότι άμεσα, πρέπει να αναληφθούν νομοθετικές δράσεις σχετικά με την διακυβέρνηση και την κοινή χρήση δεδομένων. Αντιλαμβάνονται παράλληλα, την ανάγκη περαιτέρω θεσμικής θωράκισης του καθεστώτος για της ψηφιακές υπηρεσίες, με σαφέστερους και πιο αποτελεσματικούς κανόνες για τις διαδικτυακές πλατφόρμες, με δεδομένο ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο αναμένεται να διογκωθεί τα επόμενα χρόνια.
Καταλυτικό ρόλο στην προώθηση και εφαρμογή αυτής της στρατηγικής αναμένεται να διαδραματίσει ο ιδιωτικός τομέας και οι ιδιωτικές επενδύσεις, οι οποίες θεωρούνται κρίσιμες για την επιτυχία του σχεδίου Ανάκαμψης της Ευρώπης. Η Κομισιόν έχει ήδη εκτιμήσει ότι οι επενδύσεις αυτές πρέπει να ανέλθουν κατ ελάχιστον, στο ποσό του 1,5 τρισ μόνο για τη διετία 2020-2021.
Χαρακτηριστικό της αντίληψης που κυριαρχεί στα ηγετικά κλιμάκια της ΕΕ είναι και το γεγονός ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός συνδέεται άμεσα με την ενίσχυση των υγειών επιχειρήσεων και κυρίως με την ενίσχυση όλων αυτών οι οποίες “αναμένεται ότι θα βρεθούν κάτω από ισχυρές πιέσεις αναφορικά με τη χρηματοδότησή τους μέχρι το τέλος του έτους”.
Στην κατεύθυνση αυτή, η δημιουργία ενός εργαλείου- μηχανισμού για την αποφυγή πτωχεύσεων ( Solvency Support Instrument -SSI), το οποίο φιλοδοξούν ότι θα καταστεί λειτουργικό εντός του έτους, θα σχετίζεται και με την επείγουσα υποστήριξη των εν λόγω επιχειρήσεων με στόχο τον πράσινο και ψηφιακό τους μετασχηματισμό. Προτείνεται το εργαλείο αυτό να χρηματοδοτηθεί, σε πρώτη φάση, με 31 δισ ευρώ, με στόχο το ποσό να ανέλθει σταδιακά στα 300 δισ ευρώ.
InvestEU
Ο έτερος πυλώνας χρηματοδότησης της ψηφιοποίησης είναι το εμβληματικό επενδυτικό πρόγραμμα, το Ταμείο InvestEU, το οποίο θα εμπλουτιστεί από ένα πιο εξειδικευμένο Ταμείο, το “Ταμείο” Στρατηγικών Επενδύσεων (Strategic Investment Facility) ακριβώς για την αποτελεσματικότερη χρηματοδότηση στρατηγικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό. Το υπάρχον InvestEU η Κομισιόν επιθυμεί να “χτυπήσει” ένα ταβάνι πόρων που θα ανέλθουν στα 15,3 δισ ευρώ, τα οποία και θα κατευθυνθούν σε ιδιωτικές επενδύσεις ανά την Ευρώπη. Ταυτόχρονα υπάρχει η φιλοδοξία οι επενδύσεις που θα χρηματοδοτηθούν από το Strategic Investment Facility να ανέλθουν μακροπρόθεσμα στα 150 δις ευρώ.
Η νέα αντίληψη που αρχίζει να διαμορφώνεται στη Ευρώπη αποτυπώνεται και στο γεγονός ότι οι επενδύσεις και η χρηματοδότηση του πράσινου και ψηφιακού μετασχηματισμού σχετίζονται ακόμα και με αυτές στον τομέα της Υγείας. Και στο πλαίσιο αυτό, χαρακτηρίζεται “ζωτικής σημασίας” η συνδυαστική έρευνα στους τρεις αυτούς τομείς. Έρευνα που θα χρηματοδοτηθεί και από το σχετικό Πρόγραμμα “Ορίζων Ευρώπη” (Horizon Europe), με ποσά που αναμένεται ότι θα ανέλθουν στα 94.4 δισ ευρώ.
Όπως είπε χαρακτηριστικά η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν “η κρίση που καλούμαστε τώρα να αντιμετωπίσουμε είναι τεράστια. Όμως εξίσου τεράστια είναι και η ευκαιρία για την Ευρώπη, καθώς και η ευθύνη μας να πράξουμε το ορθό στην παρούσα κατάσταση. Μπορούμε τώρα να θέσουμε τα θεμέλια για μια Ένωση κλιματικά ουδέτερη, ψηφιακή και πιο ισχυρή από ποτέ”.
Σε αυτή τη νέα πρόκληση, ο ρόλος της Ελλάδας και του Κυριάκου Μητσοτάκη πρέπει να είναι πρωτοπόρος. Το μέλλον της χώρας πρέπει να ταυτιστεί με την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου και το νέο αναπτυξιακό πρότυπο οφείλει, όπως ήδη έχει δεσμευτεί, να έχει ως πυλώνες τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό. Πολύ περισσότερο που η προτεραιότητα αυτή έχει αμέριστη στήριξη της Ένωσης. Πολύ περισσότερο που η προτεραιότητα αυτή συνδέεται άμεσα με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, τη μόνη δηλαδή βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτή που βρέθηκε στα προεκλογικά στόματα και στις υποσχέσεις όλων σχεδόν των υποψήφιων πρωθυπουργών της μεταπολίτευσης, αλλά που η μετεκλογική εγκατάλειψή της οδήγησε στη χρεοκοπία. “Λεφτά υπάρχουν”, ας μην τα ξοδέψουμε αυτή τη φορά. Ίσως θα είναι η τελευταία ευκαιρία.
