Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Πρωτοφανείς προσδοκίες στις τάξεις των επενδυτών για την εφαρμογή ενός δεύτερου γύρου ποσοτικής χαλάρωσης ύψους τουλάχιστον 600 δισ. ευρώ – θα μπορούσε να φτάσει και το 1,5 τρις - έχουν καλλιεργηθεί το τελευταίο διάστημα, εξαιτίας του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας, του Brexit και της επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας. Ορισμένοι, μάλιστα, περιμένουν μια μεγάλη έκπληξη από τον Μάριο Ντράγκι, όπως να ανακοινώσει ότι η ΕΚΤ δεν θα αγοράζει μόνο κρατικά ομόλογα αλλά και τραπεζικά ή ακόμη και μετοχές.
Μπορεί το τελευταίο να είναι ακραίο μέτρο που πολύ δύσκολα θα είχε τη στήριξη της Γερμανίας, όμως έχει χτιστεί ένας μύθος γύρω από τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο Ιταλός και η αποχώρησή του στα τέλη Οκτωβρίου δίνει τροφή για κάθε λογής σενάρια. Η αλήθεια είναι ότι ο Ντράγκι δέχεται ασφυκτικές πιέσεις να μην ανακοινώσει κάτι μεγάλο και πιθανώς θα αναγκαστεί να βγάλει έναν άλλο… άσο από το μανίκι, τον τελευταίο της 8ετούς θητείας του.
Στον ουρανοξύστη της ΕΚΤ στο «east end» της Φρανκφούρτης, εκεί που έως το 2004 στεγαζόταν η κεντρική λαχαναγορά της πόλης, κρίνεται σήμερα και αύριο το μεγάλο στοίχημα για την κατεύθυνση που θα ακολουθήσει το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα και παίζεται παράλληλα ένα ακόμη επεισόδιο – ίσως το πιο κρίσιμο – του νομισματικού πολέμου. Η έκβαση της διελκυστίνδας στην οποία αναφέρθηκε αναλυτικά πριν από δέκα ημέρες το liberal.gr (https://www.liberal.gr/economy/etoimazei-o-ntragki-to-megalo-ti-megali-ekplixi/264713), παραμένει αβέβαιη.
Στη μία πλευρά του σχοινιού βρίσκεται η άτυπη ομάδα των «περιστεριών». Αποτελείται από τις αχόρταγες αγορές που θέλουν κι άλλη ρευστότητα στο σύστημα επειδή ανησυχούν για την πορεία της ευρωπαϊκής αλλά και της παγκόσμιας οικονομίας και από τον Μάριο Ντράγκι. Ο Ιταλός από… σπόντα συντάσσεται μαζί τους, καθώς όσο και να δέχεται τα πυρά του γερμανικού λόμπι το μόνο που τον απασχολεί είναι το γεγονός ότι ο πληθωρισμός δεν αναθερμαίνεται.
Στην αντίπαλη πλευρά βρίσκεται ο πυρήνας των «γερακιών», ήτοι όσοι δεν επιθυμούν για τους δικούς τους λόγους την περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής. Η Γερμανία, για παράδειγμα, εκτιμά ότι αυτή δεν είναι η κατάλληλη συγκυρία για την εφαρμογή επιπρόσθετων μέτρων χαλάρωσης, ενώ αναλυτές εκφράζουν την πεποίθηση ότι η ισχύς των διαθέσιμων εργαλείων της ΕΚΤ είναι περιορισμένη. «Γκεστ σταρ» ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είναι έτοιμος να κατηγορήσει ανοιχτά τον Ντράγκι για νομισματικό πόλεμο.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο «Super Mario» δεν θα κάνει… τη χάρη ούτε στις αγορές ούτε στο Βερολίνο και τον Τραμπ, αλλά θα αφήσει το δικό του στίγμα πριν δώσει τη θέση του στην Κριστίν Λαγκάρντ και ταυτόχρονα θα αφήσει ανοιχτό το πεδίο για την εφαρμογή ακραίων μέτρων από τη Γαλλίδα στην περίπτωση που οι συνθήκες επιδεινωθούν.
Ανεξάρτητα από το αν θα ανακοινώσει ένα δεύτερο γύρο ποσοτικής χαλάρωσης, για την έναρξη του οποίου οι απόψεις διίστανται και το γερμανικό λόμπι έχει κερδίσει έδαφος τις τελευταίες εβδομάδες, ο Ντράγκι έψαξε, και φαίνεται πως βρήκε στο μανίκι του, τον άσο που θα καθησυχάσει τις αγορές χωρίς να «ερεθίζει» το Βερολίνο.
Τα επιτόκια θα παραμείνουν στα τρέχοντα επίπεδα για όσο χρειαστεί και μέχρι να ικανοποιηθεί ο στόχος της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό. Με αυτή τη δέσμευση αναμένεται ο Ιταλός να «παρακάμψει» για μία ακόμη φορά τον γερμανικό άξονα και να διαβεβαιώσει ταυτόχρονα τις αγορές ότι η Ευρώπη θα συνεχίσει να έχει μηδενικά επιτόκια για πολύ καιρό. Σε ποσοστό 90% πάντως, οι αναλυτές πιστεύουν ότι το QE θα αναβιώσει, σύμφωνα με δημοσκόπηση του Reuters. Με βάση εκτιμήσεις που δημοσιεύει το CNBC, το QE2 μπορεί να φτάσει έως και τα 1,5 τρις. αν αλλάξει ο κανόνας του 33% (που είναι το ανώτατο όριο που μπορεί να κατέχει επί του συνόλου του χρέους μιας χώρας).
Είναι γνωστό ότι καθ' όλη τη διάρκεια της θητείας του, ο Μάριο Ντράγκι έχει πάει πολλές φορές κόντρα στις απαιτήσεις της Γερμανίας και είναι σίγουρο ότι θα μείνει στην ιστορία ως ο άνθρωπος που έσωσε το ευρώ με το αμίμητο «whatever it takes». Σε εξαιρετικά κρίσιμες συγκυρίες, ο Ιταλός είχε την απαιτούμενη πυγμή και έλαβε αποφάσεις που μπορεί να μην ικανοποιούσαν τον πυρήνα της Ευρωζώνης αλλά θωράκιζαν το μέλλον του κοινού νομίσματος.
Σήμερα, οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές. Η γερμανική πλευρά στηρίζει την επιχειρηματολογία της, υπενθυμίζοντας ότι η ευρωπαϊκή οικονομία βρίσκεται σε πολύ καλύτερη κατάσταση από το 2015 όταν εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το QE, πόσω μάλλον από το 2012 όταν ειπώθηκε το «whatever it takes». Δείκτες όπως ο σύνθετος δείκτης τιμών παραγωγού, ο πληθωρισμός, οι πληθωριστικές προσδοκίες των νοικοκυριών και ο δείκτης οικονομικού κλίματος, δίνουν μια πολύ καλύτερη εικόνα από την περίοδο της κρίσης.
Η μεγάλη διαφορά είναι ότι σήμερα η γερμανική οικονομία παραπαίει και οι γερμανικές τράπεζες έχουν πολύ σοβαρά προβλήματα, τα οποία θα γίνουν ακόμη σοβαρότερα αν μειωθούν περαιτέρω τα επιτόκια. Ίσως γι' αυτό το λόγο και ενόψει των stress tests του 2020, θεωρείται δεδομένο ότι ο Ντράγκι θα ανακοινώσει κάποιο είδος αποζημίωσης για τις τράπεζες, ίσως υπό τη μορφή του «tiering». Είναι μία ιδέα που εξετάζει εδώ και αρκετούς μήνες η ΕΚΤ για να περιορίσει τον αντίκτυπο από το -0,4% που είναι σήμερα το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων και το οποίο αναμένεται να μειωθεί στο -0,5% ή -0,6%. Αν προχωρήσει το σχέδιο, οι τράπεζες δεν θα είναι υποχρεωμένες να πληρώσουν το επιτόκιο αυτό στην ΕΚΤ για κάποιο μέρος της πλεονάζουσας ρευστότητας το συνολικό ύψος της οποίας εκτιμάται σύμφωνα με τη Nomura στα 1,2 τρισ. ευρώ.
