Το πρώτο τρίμηνο του 2024 ψαλίδισε τις ελπίδες πολλών αναλυτών και επενδυτών σχετικά με την πρόοδο στον τομέα της υποχώρησης του πληθωρισμού, οι τελευταίες μετρήσεις του οποίου έδειξαν πως μπορεί να μην έχει πει ακόμα την «τελευταία του λέξη».
Η ανθεκτικότητα του «τέρατος», όπως είχε αποκαλέσει κάποτε τον πληθωρισμό ο Στέφανος Μάνος, σε συνδυασμό με την ανοδική κίνηση των τιμών του πετρελαίου και τη διαταραχή που προκαλούν στις παγκόσμιες θαλάσσιες μεταφορές οι έκτακτες καταστάσεις στις διώρυγες του Σουέζ και του Παναμά, έχουν επαναφέρει στο προσκήνιο κάποιους φόβους που για ένα διάστημα είχαν υποχωρήσει.
Αναφερόμαστε στον γνωστό εφιάλτη του στασιμοπληθωρισμού, έναν εφιάλτη που για ορισμένους είναι κάτι αντίστοιχο με αυτόν του υπερπληθωρισμού που κρατά άγρυπνα τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της Γερμανικής Κεντρικής Τράπεζας, της Bundesbank. Η δημόσια αναφορά του γνωστού στρατηγικού αναλυτή της Bank of America (BAC), Michael Hartnett, στον στασιμοπληθωρισμό, πήρε αρκετά μεγάλη δημοσιότητα και άναψε και πάλι τις σχετικές συζητήσεις.
Το σημείωμα που ετοίμασε ο αναλυτής της τράπεζας αναφέρθηκε στην αυξημένη όρεξη των επενδυτών για αγορές μετοχών στα αμερικανικά χρηματιστήρια, η οποία κατά την άποψή του είναι μία αρκετά επικίνδυνη στάση. Κατά τον Hartnett, οι επενδυτές κάνουν λάθος θεωρώντας πως οι συνθήκες ευνοούν τις επενδύσεις.
Ο αναλυτής πιστεύει πως το σενάριο της ομαλής προσγείωσης της οικονομίας (soft landing), πάνω στο οποίο βασίζεται σε σημαντικό βαθμό η επενδυτική αισιοδοξία, συγκεντρώνει πλέον μικρότερες πιθανότητες από αυτό της σχετικά αδύναμης οικονομικής ανάπτυξης σε συνδυασμό με την ανθεκτικότητα του πληθωρισμού και την (κατά τη δική του άποψη) χειροτέρευση της κατάστασης της αμερικανικής αγοράς εργασίας.
Το σενάριο που περιγράφει ο Hartnett θυμίζει βέβαια το φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού, όπως αναφέρει καθαρά ο αναλυτής. Συνεχίζοντας ο Hartnett, τονίζει πως «ένα στασιμοπληθωριστικό επεισόδιο θα σημάνει υπεραπόδοση για τον χρυσό, τα εμπορεύματα, τα κρυπτονομίσματα και θα φέρει σημαντική αύξηση των μακροπρόθεσμων σε σχέση με τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια».
Όσον αφορά το τις συνέπειες του stagflation (ο αγγλικός όρος για το φαινόμενο) στις μετοχικές αγορές ο Hartnett επισημαίνει πως θα ευνοήσει μόνο «μετοχές με αμυντικά χαρακτηριστικά και έκθεση σε πρώτες ύλες».
Για να δείξει πως, πάντα κατά την άποψή του, έχουν αρχίσει να φαίνονται τα πρώτα σημάδια στο χρηματιστήριο, επισημαίνει πως το πετρέλαιο έχει υπεραποδώσει του δείκτη Nasdaq 100 μέσα στο 2024. Υποστηρικτικά στις θέσεις του αναλυτή της μεγάλης τράπεζας μπορεί να αναφέρει κανείς την καλή πορεία του χρυσού και των κρυπτονομισμάτων.
Ένας άλλος γνωστός αναλυτής, ο Marko Kolanovic της J.P.Morgan Chase (JPM NYSE), είχε αναφερθεί στο θέμα δημοσίως, αναφέροντας πως η ανατροπή της πτωτικής πορείας του πληθωρισμού, ή η επιτάχυνσή του, είναι κάτι που δεν μπορούμε να αποκλείσουμε.
Ο ίδιος υπενθύμισε πως τα μεγάλα κέρδη στα χρηματιστήρια και τις αγορές κρυπτονομισμάτων αποτελούν από μόνα τους αποτρεπτικό παράγοντα για τη συνέχιση της πτωτικής πορείας του πληθωρισμού. Τις πιθανότητες εμφάνισης στασιμοπληθωρισμού ενισχύουν, κατά τον Kolanovic, η καλή κατάσταση της αγοράς εργασίας και οι αυξημένες κρατικές δαπάνες.
Ο αναλυτής της JPMorgan υπενθύμισε στους πελάτες της τράπεζας, με σημείωμά του, για τις πολύ αρνητικές επιπτώσεις που είχε στις αγορές μετοχών ο στασιμοπληθωρισμός από το 1967 μέχρι το 1980 και πρόσθεσε πως ο ίδιος βλέπει πολλές ομοιότητες ανάμεσα στην τωρινή κατάσταση και αυτήν που επικράτησε τότε.
Οι απόψεις των δύο πολύ γνωστών αναλυτών απασχόλησαν πολύ τον διεθνή οικονομικό Τύπο και αρκετούς επενδυτές, εντός και εκτός ΗΠΑ. Αυτό είναι απολύτως λογικό, όχι μόνο λόγω του τρόμου που προκαλεί στις αγορές μόνο το άκουσμα της λέξης stagflation, αλλά και γιατί οι δύο συγκεκριμένοι αναλυτές είναι από τους πλέον προβεβλημένους στη Wall Street, παρά το γεγονός πως η επιφυλακτική τους στάση μέσα στο 2023 ζημίωσε όσους ακολούθησαν τις εκτιμήσεις τους.
Ανεξάρτητα από αυτό όμως, το ερώτημα είναι αν πρέπει να πάρουμε στα σοβαρά αυτές τις προειδοποιήσεις που ακούμε και από άλλους ανθρώπους των αγορών.
Προφανώς, και δεν είναι φρόνιμο να τις απορρίψουμε χωρίς σκέψη. Μπορεί η στάση τους για τις αγορές να μην έχει δικαιωθεί τους τελευταίους μήνες αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως για μεγάλα χρονικά διαστήματα έχουν διακριθεί για τις καλές τους επιδόσεις στην «ανάγνωση» των χρηματιστηριακών αγορών. Η αλήθεια όμως είναι πως αυτή τη στιγμή οι φόβοι τους για πιθανό κατρακύλισμα προς μία κατάσταση στασιμοπληθωρισμού μας φαίνονται λίγο υπερβολικοί.
Μπορεί το τελευταίο τρίμηνο να έχει ανακοπεί η έντονα πτωτική πορεία του πληθωρισμού στις ΗΠΑ, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως είναι σαφώς ανοδικός. Δεν αποκλείεται αυτό να γίνει τους επόμενους μήνες, αλλά αυτή τη στιγμή δεν το βλέπουμε.
Ούτε μπορούμε να πούμε πως έχουν ξεφύγει ανοδικά οι τιμές των διαφόρων εμπορευμάτων. Ναι, το πετρέλαιο έχει κινηθεί ανοδικά αλλά δεν βρίσκεται σε πολύ διαφορετικό επίπεδο από αυτό που ήταν πριν 12 μήνες. Το ίδιο ισχύει για τον χαλκό και την αμόλυβδη βενζίνη, ενώ σε άλλες περιπτώσεις, όπως σε αυτήν του φυσικού αερίου οι τιμές είναι πολύ κοντά σε ιστορικά χαμηλά. Στον χώρο των τροφίμων, τα περισσότερα βρίσκονται σε καθαρά πτωτική ή ουδέτερη πορεία, με το κακάο να αποτελεί την εντυπωσιακή εξαίρεση για τους δικούς του λόγους.
Σχετικά με την αύξηση των μισθών και του εργατικού κόστους, μπορεί να είχαμε τις εντυπωσιακές επιτυχίες των εργαζομένων στις αυτοκινητοβιομηχανίες των ΗΠΑ, αλλά η γενική εικόνα, όπως καταγράφεται από τα επίσημα στοιχεία, δείχνει πως οι μισθοί σε καμία περίπτωση δεν έχουν «ξεφύγει» ανοδικά για να δημιουργήσουν μόνοι τους έντονες πληθωριστικές πιέσεις.
Στο μέτωπο της «στασιμότητας», θα είναι εξαιρετικά υπερβολικό να ισχυριστούμε πως η αμερικανική οικονομία έχει αρχίσει να δείχνει αυτό που προβλέπεται εδώ και σχεδόν δύο χρόνια, δηλαδή τη διολίσθηση προς μία υφεσιακή κατάσταση.
Φυσικά, και υπάρχουν τομείς της οικονομίας που αντιμετωπίζουν προβλήματα αλλά αυτά δεν αποτελούν τον κανόνα, τουλάχιστον μέχρι αυτήν τη στιγμή. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε πως οι δυτικές οικονομίες δεν καθορίζουν πλέον μόνες τους την κατάσταση της παγκόσμιας. Είναι πολύ δύσκολο να φανταστούμε την αμερικανική οικονομία να εισέρχεται σε κατάσταση στασιμότητας τη στιγμή που πολλές άλλες οικονομίες στην Ασία και τη Λατινική Αμερική θα χαίρουν άκρας υγείας.
Δεν απορρίπτουμε λοιπόν χωρίς σκέψη τις ανησυχίες του Michael Hartnett και του Marko Kolanovic. Μας φαίνεται όμως πως βιάζονται λίγο να μιλήσουν για την επιστροφή του εφιάλτη του στασιμοπληθωρισμού. Προφανώς, και μας προβληματίζει η ανακοπή της έντονα πτωτικής πορείας του πληθωρισμού, αλλά θα είμαστε μάλλον αφελείς αν περιμέναμε να δούμε για πολλούς ακόμα μήνες τη δραματική υποχώρηση που παρατηρήθηκε το περσινό φθινόπωρο.
Αν όμως τους επόμενους μήνες συνεχιστούν και ενταθούν οι ενδείξεις πιθανής αναζωπύρωσής του και ταυτόχρονα έρθουν και ενδείξεις εξασθένησης της οικονομίας και σημάδια αδυνατίσματος της αγοράς εργασίας, τότε θα ζητήσουμε συγγνώμη από τους δύο αναλυτές και θα παραδεχθούμε πως μυρίστηκαν πιο γρήγορα από εμάς τις επερχόμενες εξελίξεις. Αυτήν τη στιγμή όμως, μας φαίνεται λογικό να τους χαρακτηρίσουμε υπερβολικά «φοβιτσιάρηδες».
