Του Γιώργου Φιντικάκη
Βαλτωμένοι διαγωνισμοί, καθυστερήσεις στις εισπράξεις, υπουργεία που παίζουν συστηματικά κατενάτσιο, χαμένες ευκαιρίες, κρατισμός. Είναι η διαχρονική εικόνα του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, που για να είμαστε ειλικρινείς δεν αφορά μόνο την τωρινή κυβέρνηση, αλλά και όλες τις προηγούμενες.
Το κλείσιμο της πολυκαιρισμένης συμφωνίας για την παραχώρηση της Κασσιώπης στην Κέρκυρα, τέσσερα ολόκληρα χρόνια από τότε που ολοκληρώθηκε ο διαγωνισμός, αφενός δεν είναι καλή επίδοση, αφετέρου επαναφέρει στην κουβέντα το θεμελιώδες ερώτημα: Τελικά θέλουμε ως κοινωνία και πολιτικό σύστημα τις ιδιωτικοποιήσεις, και αν ναι, με ποιους όρους;
Είναι χαρακτηριστικό πως μέχρι σήμερα έχουν περάσει έξι άνθρωποι από τη θέση του προέδρου του Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (Κουκιάδης, Αθανασόπουλος, Σταυρίδης, Μανωλόπουλος, Κονδύλης, Πιτσιόρλας), δίχως να έχουν ολοκληρωθεί παρά πέντε - έξι σημαντικές ιδιωτικοποιήσεις.
Εξαιρώντας τον ΟΠΑΠ, τον ΟΛΠ, τον Αστέρα, την Κασσιώπη, και τα δεκατέσσερα αεροδρόμια που βρίσκονται στην τελική ευθεία, όλα τα υπόλοιπα είτε έχουν ολοκληρωθεί διαγωνιστικά όχι όμως και ουσιαστικά (Ελληνικό, ΤΡΑΙΝΟΣΕ), είτε βρίσκονται σε εξέλιξη (ΟΛΘ, Εγνατία), είτε σέρνονται (Αφάντου), είτε έχουν ακυρωθεί (ΔΕΣΦΑ), είτε δεν έχουν ακόμη προκηρυχθεί (ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, κλπ).
"Κρατισμός συνεχίζει να κατατρώει κάθε δημιουργική πρωτοβουλία στην Ελλάδα", όπως είχε πει ένα χρόνο πριν σε συνέντευξή του στα "ΝΕΑ" ο τελευταίος πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ Στέργιος Πιτσιόρλας, καλώντας την Αριστερά να απελευθερώσει την κοινωνία από αυτόν, και βάζωντάς τα με τους συντρόφους του που βλέπουν στις ιδιωτικοποιήσεις ως ξεπούλημα ασημικών.
Το αποτέλεσμα ήταν ο μεν Πιτσιόρλας να υπουργοποιηθεί- και να πάψει να είναι "ενοχλητικά ανεξέλεγκτος" σύμφωνα με μια ερμηνεία- όσο για την Αριστερά δεν απελευθέρωσε ποτέ την κοινωνία από τον κρατισμό.
Την ίδια στιγμή ένα κύμα ιδιωτικοποιήσεων σαρώνει τον πλανήτη. Σύμφωνα με παλαιότερη έκθεση της Deutche Bank για τις ιδιωτικοποιήσεις στην ευρωζώνη, από το 2011 μέχρι και τις 31 Ιουλίου 2015, η Πορτογαλία είχε καταφέρει να εισπράξει 9 δισ. ευρώ από ιδιωτικοποιήσεις. Το αντίστοιχο νούμερο στην Ελλάδα μέχρι και σήμερα δεν υπερβαίνει τα 3,5 δισ. ευρώ.
"Κάνε ένα Ταμείο για να μην κάνουμε ιδιωτικοποιήσεις"
Κοιτάζοντας λοιπόν προς τα πίσω συνειδητοποιεί κανείς πως η σύσταση του ΤΑΙΠΕΔ αποτέλεσε το άλλοθι κάθε κυβέρνησης, από την εποχή του Γιώργου Παπανδρέου έως σήμερα, προκειμένου οι ιδιωτικοποιήσεις να μην προχωρήσουν. Προσκόμματα στο έργο του από υπουργούς, αλληλοκατηγορίες, και ενίοτε αντικατάσταση της διοίκησης του Ταμείου προκειμένου η εκάστοτε κυβέρνηση να δείχνει χαρακτήρα στους δανειστές ότι θέλει να τρέξει τις ιδιωτικοποιήσεις, το συνοδεύουν από την πρώτη ημέρα λειτουργίας του.
Την πολιτική μας τάξη, όσο και τα ισχυρά συμφέροντα βολεύουν άλλωστε οι καθυστερήσεις. Την πρώτη γιατί κανένας πολιτικός δεν θέλει να χάσει από τα χέρια του περαιτέρω κυβερνητική ύλη, όπως θα συμβεί πιθανόν με το νέο υπερ Ταμείο όπου έχουν περάσει ΔΕΚΟ συνολικού προσωπικού 40.000 εργαζομένων. Τα δε, συμφέροντα, επειδή γνωρίζουν ότι σήμερα δεν διαθέτουν την οικονομική δυνατότητα για να διεκδικήσουν αυτόνομα υψηλής αξίας περιουσιακά στοιχεία, κυρίως γιατί δεν έχουν πρόσβαση σε δανεισμό. Επομένως θα πρέπει να περιοριστούν σε ρόλο κομπάρσου σε σχήματα διεθνών ομίλων, γι' αυτό και δεν βιάζονται.
Κάπως έτσι ουδείς απ' όσους ασκούν σήμερα εξουσία στην Ελλάδα δεν έχει πραγματικό λόγο να θέλει επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων. Βοηθούντος και του Συμβουλίου της Επικρατείας όπου από το 2011 μέχρι σήμερα, έχουν κατατεθεί περί τις 100 προσφυγές, και φυσικά των αργών ρυθμών του κρατικού μηχανισμού, εξηγείται γιατί το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων βρίσκεται εκεί που βρίσκεται.
Τα ακίνητα που θα έφερναν κάποτε δισεκατομμύρια
Αν υπάρχει ένας τομέας που πρωτοστατεί σε αργούς ρυθμούς αυτός είναι τα ακίνητα με αμέτρητα παραδείγματα. Από τις ερειπωμένες κατοικίες του υπ.Πολιτισμού στην Πλάκα, και τα Προσφυγικά στη λεωφόρο Αλεξάνδρας που ρημάζουν, έως τα ολυμπιακά ακίνητα και την Αφάντου στη Ρόδο. Και από τα λιγότερα γνωστά Θέατρο Εμπρός στου Ψυρρή και Καστέλο Μπιμπέλι στην Κέρκυρα, έως τα προβεβλημένα ακίνητα σε Πόρτο Χέλι, Αστερα Βουλιαγμένης και φυσικά τη μεγάλη πληγή που λέγεται Ελληνικό.
Στην Ελλάδα της σημαντικής τουριστικής ανάπτυξης, δύσκολα θα εντοπίσει κάποιος ένα σημαντικό κρατικό ακίνητο που να έχει αξιοποιηθεί στα χρόνια της κρίσης. Οι διαδικασίες για την πώληση ακινήτων παραμένουν πολύχρονες και ενίοτε ατελέσφορες. Το υπουργείο Πολιτισμού περισσότερο δημιουργεί παρά λύνει προβλήματα (Αφάντου, Ελληνικό, Αστέρας), το Κτηματολόγιο απουσιάζει, τα περισσότερα ακίνητα του Δημοσίου δεν έχουν χρήσεις γης, χώρια που ένα στα τρία είναι καταπατημένο ή αμφισβητούμενο.
Η ειρωνεία είναι πως όταν το 2011 είχε επισημανθεί στην τρόικα ότι ο στόχος των 50 δισ ευρω από ιδιωτικοποιήσεις δεν είναι ρεαλιστικός, η απάντηση ήταν πως μεγάλο του μέρος βασίζεται στα ακίνητα. Εκτοτε οι στόχοι πέφτουν κάθε χρόνο έξω, κι ας έχουν καταρρεύσει οι αξίες στην αγορά ακινήτων, καθιστώντας θεωρητικά ευκολότερη την προσέλκυση αγοραστών. Και ενώ τα μέχρι σήμερα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις δεν ξεπερνούν τα 3,5 δισ. ευρώ, εξ αυτών μόνο μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια προέρχονται από την πώληση ή παραχώρηση δημόσιας γης.
Οταν ο υπαίτιος των καθυστερήσεων δεν είναι το υπουργείο Πολιτισμού, είναι οι δασικές υπηρεσίες, όπως στην περίπτωση του Πόρτο Χέλι. Ενα τεράστιο ακίνητο έκτασης 627 στρεμμάτων για το οποίο ο διαγωνισμός πάγωσε έπειτα από τον χαρακτηρισμό όλης της περιοχής ως δασικής. Θα επαννεκινήσει όταν και όποτε η έκταση αποχαρακτηριστεί. Και όταν δεν είναι οι δασικές υπηρεσίες, το εγχείρημα κολλάει και πάλι στο υπ. Πολιτισμού, όπως με το ιστορικό κτίριο Καστέλο Μπιμπέλι στην Κέρκυρα. Το υπουργείο καλείται να εγκρίνει τις μελέτες για την αναστήλωση και ανάδειξη του ακινήτου προκειμένου να μετατραπεί σε σύγχρονο ξενοδοχείο, διαδικασία που προχωρά με εξαιρετικά αργούς ρυθμούς. Ηδη ο διαγωνισμός έχει κηρυχθεί μια φορά άγονος, και από το νέο έτος θα προκηρυχθεί νέος.
Κλειδαριές της... Πλάκας
Εκεί ωστόσο που το ΥΠΠΟ έχει δώσει τα ρέστα του είναι στην Πλάκα. Η ιστορία είναι απολαυστική. Τον Οκτώβριο του 2014 το ΤΑΙΠΕΔ αποφάσισε την πώληση 12 ακινήτων στην Πλάκα, αλλά οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές δεν κατέστη δυνατόν να τα επισκεφθούν επειδή οι υπάλληλοι του υπ. Πολιτισμού δεν παρέδιδαν τα κλειδιά. Κάποια ακίνητα είχαν καταληφθεί από τους ίδιους που διέμεναν παράνομα σε αυτά, αλλού ανακαλύφθηκαν σύλλογοι-σφραγίδες, κ.ό.κ. Επιχειρήθηκε έξωση των καταπατητών, ακολούθησε διαγωνισμός και για πέντε- έξι απ' αυτά κατατέθηκαν προσφορές.
Το υπ. Πολιτισμού δεν είχε πει την τελευταία του λέξη. Το 2015 έστειλε νέα επιστολή στο ΤΑΙΠΕΔ όπου επέμενε ότι τα ακίνητα δεν είναι προς πώληση. Τελικά η κυβέρνηση έλυσε η ίδια το αδιέξοδο αποφασίζοντας το φθινόπωρο του 2016 να μεταφερθούν τα ακίνητα της Πλάκας με νόμο στο υπερ-Ταμείο. Οπότε και το ΤΑΙΠΕΔ ενημέρωσε τους επενδυτές που περίμεναν μάταια επί ενάμισι χρόνο, ότι δυστυχώς τα ακίνητα δεν πωλούνται!
Το καλύτερο όμως συνέβη μετά, όταν το Ταμείο πήρε την πρωτοβουλία να στείλει κλειδαράδες για να αλλάξουν τις κλειδαριές και συνεργείο για να ξεχορταριάσει τις αυλές των σπιτιών. Αφενός το υπ. Πολιτισμού εμπόδισε τα συνεργεία επικαλούμενο ότι το έργο του καθαρισμού είναι δικής του αρμοδιότητας. Αφετέρου απάντησε ότι δεν μπορεί να αναλάβει τον καθαρισμό τους καθώς δεν διαθέτει το σχετικό κονδύλι! Σαν φυσικό επακόλουθο τα ακίνητα καταρρέουν, έχουν ωστόσο καινούργιες κλειδαριές. Το ΤΑΙΠΕΔ πρόλαβε να τις αλλάξει.
