Του Γιώργου Φιντικάκη
Η ώρα της αλήθειας για τις ΔΕΚΟ έφτασε. Η μεταβίβαση 14 μικρών, και μεγάλων κρατικών επιχειρήσεων στο υπερ-Ταμείο, όπως προβλέπει το πολυνομοσχέδιο-σκούπα που κατατέθηκε στη Βουλή, σημαίνει ότι ο ελεγχόμενος από τους δανειστές νέος φορέας γίνεται και τυπικά, ο μεγαλύτερος εργοδότης της χώρας, με περίπου 40.000 εργαζόμενους.
Στην πράξη αυτό σημαίνει συνδιοίκηση των ΔΕΚΟ με τους δανειστές, άρα αλλαγές σε πρόσωπα, νοοτροπίες, πρακτικές, κανόνες λειτουργίας, και απώλεια εξουσίας για τους εποπτεύοντες υπουργούς πάνω στις κρατικές επιχειρήσεις, οι οποίες δεν θα αργήσουν να συνειδητοποίησουν τι αλλαγές έρχονται.
Από ανασχηματισμό στις σημερινές διοικήσεις, και επιχειρησιακά σχέδια που πλέον θα είναι ετήσια, έως δημοσιοποίηση ισολογισμών ανά τρίμηνο ακόμη και για τις μη εισηγμένες, και από την καθιέρωση επιτροπών εσωτερικού ελέγχου, μέχρι τα πιο δύσκολα, όπως περιστολές δαπανών, ανακατανομή προσωπικού, αλλαγές σε εσωτερικούς κανονισμούς, και εθελούσιες έξοδοι, όπου αυτές χρειάζονται.
Στο παράρτημα που συνοδεύει το πολυνομοσχέδιο αναφέρονται οι επιχειρήσεις που μεταβιβάζονται στο Ταμείο. Πρόκειται για το 34% της ΔΕΗ (18.000 εργαζόμενοι), τον ΟΑΣΑ με τις θυγατρικές του ΣΤΑΣΥ και ΟΣΥ (7.962), τα ΕΛΤΑ (7.027), το 50,3% της ΕΥΔΑΠ (2.600), το 51% της ΕΥΑΘ (224), το ΟΑΚΑ αφού πρώτα μετατραπεί σε εταιρεία (150), το 25% του Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών (620), καθώς και τις μικρότερες όπως Οργανισμός Κεντρικής Αγοράς Αθηνών (132), Κεντρική Αγορά Θεσσαλονίκης (30), Ελληνικές Αλυκές, ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ, Διώρυγα Κορίνθου, ΔΕΘ-Hellexpo, και μειοψηφικό ποσοστό των Kαταστημάτων Aφορολογήτων Eιδών. Τελικά εξαιρέθηκαν από την αρχική λίστα, ο ΟΣΕ, η Αττικό Μετρό, οι Κτιριακές Υποδομές και η ΕΛΒΟ.
Η λέξη-κλειδί είναι αναδιοργάνωση, έτσι ώστε να γίνουν όλες κερδοφόρες, δίχως προς το παρόν να υπάρχουν σχέδια ιδιωτικοποίησης. Πίσω από τη λέξη αναδιοργάνωση βρίσκονται πολλά. Από δύσκολες παρεμβάσεις όπως αλλαγές σε κανονισμούς προσωπικού και περιορισμό υπερωριών εφόσον χρειαστεί, έως πιο απλές, που σήμερα όμως απουσιάζουν ακόμη και από μεγάλες μη εισηγμένες ΔΕΚΟ, σαν την ονομαστική αναφορά των αποδοχών των μελών ενός διοικητικού συμβουλίου ή την ετήσια έκθεση πεπραγμένων στην αγγλική γλώσσα. Πολλά από τα παραπάνω περιλαμβάνονται στα αναλυτικά "στρατηγικά σχέδια" που έχει ήδη καταρτίσει το υπερ-Ταμείο ξεχωριστά για κάθε μία εταιρεία, και σταδιακά θα αρχίσει να τους τα παραδίδει.
Αναδιοργάνωση όμως χωρίς νέα πρόσωπα δύσκολα γίνεται. Εντός του 2018 λοιπόν οι διοικήσεις των ΔΕΚΟ θα αξιολογηθούν εκ του μηδενός, και το πιθανότερο είναι ότι θα δούμε αλλαγές, με νέους μάνατζερ, πρόθυμους να κάνουν τη δουλειά. Το θέμα θίγεται ακροθιγώς και στο πολυνομοσχέδιο, σύμφωνα με το οποίο η διοίκηση του υπερ-Ταμείου θα λάβει υπόψιν για το διορισμό των μελών των Δ.Σ. των ΔΕΚΟ "την καταλληλότητα των υποψηφίων σχετικά με τις απαιτήσεις διοίκησης των λοιπών θυγατρικών (αποστολή δημόσιας επιχείρησης, δήλωση δεσμεύσεων, κ.α.), την αποφυγή διακρίσεων, την ανεξαρτησία, και τα επαγγελματικά κριτήρια που κρίνονται απαραίτητα για την επίτευξη του σκοπού κάθε μίας εκ των λοιπών θυγατρικών".
Τα πάντα επίσης θα ελέγχονται από ένα "μηχανισμό συντονισμού" των ΔΕΚΟ: Ένα μηχανισμό, όπως λέει και το νομοσχέδιο, που θα αναλάβει τη διακυβέρνηση των ΔΕΚΟ, δηλαδή θα συντονίζει τις 14 κρατικές εταιρείες οι οποίες περνούν στο υπερ Ταμείο, θα θεσπίζει στόχους για τα διοικητικά τους συμβούλια και θα παρακολουθεί τη λειτουργία των διοικήσεων, ώστε να μην υπάρξουν παρατράγουδα από την επόμενη ημέρα.
Το Ταμείο, με βάση και τα περιθώρια παρεμβάσεων σε κάθε εταιρεία, τις έχει χωρίσει σε τρεις κατηγορίες:
- Σε αυτές όπου το Δημόσιο έχει την μετοχική πλειοψηφία και άρα μεγάλη ευελιξία κινήσεων (ΕΛΤΑ, ΟΑΣΑ, ΟΣΕ, ΟΚΑΑ, ΔΕΘ, ΟΑΚΑ, κλπ).
- Στις εισηγμένες όπου η παρουσία ιδιωτών μετόχων μειοψηφίας δημιουργεί περιορισμούς ως προς το εύρος των αλλαγών, (ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ).
- Και σε αυτές όπου το Δημόσιο είναι μέτοχος μειοψηφίας, και άρα έχει λιγοστά περιθώρια (Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, ΚΑΕ, κλπ)
Σε πρώτη φάση οι αλλαγές θα ξεκινήσουν από την πρώτη κατηγορία, αλλά σταδιακά θα επεκτείνονται στις άλλες δύο.
- Έτσι έως τον Απρίλιο του 2018, όλες οι εταιρείες της πρώτης κατηγορίας θα πρέπει να έχουν καταρτίσει νέα business plan, προσαρμοσμένα στις απαιτήσεις του Ταμείου, δηλαδή στα "στρατηγικά σχέδια" που θα έχουν στο μεταξύ παραλάβει (είναι από τα "βασικά παραδοτέα" του μνημονίου).
- Τον Μάιο του 2018 το Ταμείο θα αξιολογήσει από το μηδέν τις διοικήσεις των ΕΛΤΑ, και του ΟΑΣΑ (ΣΤΑΣΥ & ΟΣΥ), και εφόσον κριθεί απαραίτητο, θα τις αλλάξει (επίσης "παραδοτέο").
- Το ίδιο μοντέλο θα ισχύσει και για τις υπόλοιπες ΔΕΚΟ. Σημειωτέον ότι και οι 14 αυτές εταιρείες θα αποτελούν άμεσες θυγατρικές του υπερ-Ταμείου, αφού για λόγους μείωσης του φόρτου εργασίας και της γραφειοκρατίας, αποφασίστηκε να μην συσταθεί η Εταιρεία Δημοσίων Συμμετοχών (ΕΔΗΣ) που θα ήλεγχε εκείνη όλες τις ΔΕΚΟ.
Τα παραπάνω περιγράφονταν στο συμπληρωματικό μνημόνιο, όχι στο πολυνομοσχέδιο. Στο τελευταίο πέραν από τις γενικές αρχές ότι οι ΔΕΚΟ πρέπει να ακολουθούν τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές διακυβέρνησης των δημοσίων επιχειρήσεων, θίγει και ένα φλέγον θέμα, τις υποχρεώσεις που έχουν οι ΔΕΚΟ να παρέχουν “υπηρεσίες γενικού συμφέροντος” (π.χ. παροχή ΥΚΩ από τη ΔΕΗ). Στο εξής οι υπηρεσίες αυτές θα κοστολογηθούν εκ του μηδενός, ώστε να αποφεύγονται σπατάλες, ή “τρύπες” στους προϋπολογισμούς τους επειδή το κράτος δεν πληρώνει αυτά που έχει υποσχεθεί.
