Του Σάκη Μουμτζή
Οι νεώτεροι σύνεδροι της Νέας Δημοκρατίας μάλλον ελάχιστα θα γνωρίζουν για το πώς ο Ε.Αβέρωφ κράτησε όρθια την παράταξη.
Η ήττα που υπέστη η Νέα Δημοκρατία από το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 1981 ήταν συντριπτική. Έχασε σχεδόν με 14 μονάδες διαφορά, παρά το γεγονός πως ο Γ.Ράλλης μοίραζε, προεκλογικά, στους αγρότες επιταγές της ΕΟΚ.
Ο Γ.Ράλλης ήταν, κατά γενικήν ομολογία, ένας, αστός, Ευρωπαίος πολιτικός που για την Ελλάδα του 1980 αυτό δεν ήταν κάτι το θετικό.
Μετά την πτώση της δικτατορίας η νεολαία, κυρίως, ριζοσπαστικοποιήθηκε απότομα και επιδερμικά. Ο πολωτικός λόγος του Α.Παπανδρέου, που αποτελούσε στρατηγική επιλογή του, σάρωνε σχεδόν όλα τα κοινωνικά στρώματα. Μέσα σε αυτό το κλίμα ο μετριοπαθής Γ.Ράλλης ήταν εντελώς παράταιρος και το κυριότερο, υπερασπιζόταν μιαν εφταετή διακυβέρνηση του κόμματος, με την φυσιολογική φθορά.
Πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις το κόμμα που φέρνει το νέο και την ελπίδα, επικρατεί.
Μετά την μεγάλη ήττα, η Νέα Δημοκρατία ήταν προφανές πως θα έπρεπε να αλλάξει όλη την δημόσια εικόνα και την έκφραση της. Μοιραία λοιπόν προχώρησε στην εκλογή νέου αρχηγού.
Τον Γ.Ράλλη διαδέχθηκε ο Ε.Αβέρωφ, που στις εσωκομματικές εκλογές του 1980 είχε συνδιεκδικήσει την αρχηγία και είχε ηττηθεί από αυτόν.
Το πρώτο μέλημα του Ε.Αβέρωφ ήταν η ιδεολογική και οργανωτική ανασύνταξη της Νέας Δημοκρατίας. Ο Ε.Αβέρωφ είχε έναν πολιτικό λόγο αμιγώς δεξιό, και ήταν υπερήφανος γι΄αυτό. Ήταν δεξιός και δεν το έκρυβε, γεγονός που τον βοήθησε στο έργο του.
Ο βασικός κορμός της Νέας Δημοκρατίας ανήκε και ανήκει στην Δεξιά. Έτσι, ο πολιτικός λόγος του Ε.Αβέρωφ βρήκε πρόσφορο έδαφος στην βάση του κόμματος.
Στην γρήγορη συσπείρωση της Νέας Δημοκρατίας συνετέλεσε και ο πολωτικός λόγος και η προσωπικότητα του Α.Παπανδρέου, που οι δεξιοί τον είχαν δαιμονοποιήσει.
Ο Ε.Αβέρωφ κατηγορήθηκε πως οδήγησε την Νέα Δημοκρατία σε δρόμους διαφορετικούς από αυτούς που χάραξε ο ιδρυτής του κόμματος. Κατηγορήθηκε πως στην κεντροδεξιά φυσιογνωμία της Νέας Δημοκρατίας αυτός τόνισε υπέρμετρα την δεξιά της.
Έτσι, επικρίθηκε για την στάση του, το καλοκαίρι του 1982 να μην ψηφίσει το κόμμα του την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, που ήταν ένα ώριμο αίτημα της ελληνικής κοινωνίας.
Η στάση αυτή του Ε.Αβέρωφ ήταν πολιτικά αιτιολογημένη. Ο ρόλος του ήταν να περιχαρακώσει τον πολιτικό χώρο του κόμματος και αυτό δεν θα μπορούσε να το πράξει με πολιτικές που θα προκαλούσαν σύγχυση στην βάση της Νέας Δημοκρατίας. Τότε, το 1982, η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης από την Νέα Δημοκρατία θα ακύρωνε όλη την προσπάθεια του Ε.Αβέρωφ να ανασυγκροτήσει την παράταξη. Θα έστελνε λάθος μήνυμα.
Ο Ε.Αβέρωφ, δεν τιμούσε την Αριστερά και τους αγώνες της.
Κατηγορήθηκε επίσης πως παρέδωσε την νεολαία του κόμματος σε ακραία στοιχεία. Στο πολωμένο κλίμα της εποχής, την ΟΝΝΕΔ θα την αναδιοργάνωναν μόνον τα μαχητικά της στοιχεία. Η ορθότητα αυτής της επιλογής αποδείχτηκε εκ του αποτελέσματος.
Πολύ σύντομα η ΟΝΝΕΔ έγινε πρώτη δύναμη στα πανεπιστήμια και μπορούσε να κινητοποιήσει χιλιάδες νέους. Οι μεγάλες συγκεντρώσεις της Νέας Δημοκρατίας –εφάμιλλες του ΠΑΣΟΚ--επί αρχηγίας Αβέρωφ ήταν και αποτέλεσμα της οργανωτικής αρτιότητας της νεολαίας του κόμματος.
Αυτή η ιδεολογική και οργανωτική ανασυγκρότηση μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, δημιούργησε την εντύπωση στον κόσμο της Νέας Δημοκρατίας πως οσονούπω το ΠΑΣΟΚ καταρρέει. Έτσι προέκυψε το σύνθημα «εδώ και τώρα απαλλαγή» και οι ευρωεκλογές του 1984 προσέλαβαν χαρακτήρα όχι απλώς εθνικών εκλογών, αλλά μετωπικής σύγκρουσης.
Ως γνωστόν η Νέα Δημοκρατία ηττήθηκε με 3,5 μονάδες διαφορά από το ΠΑΣΟΚ, που το 1984 διατηρούσε αλώβητες τις δυνάμεις του και τις κοινωνικές του εφεδρείες.
Μετά την ήττα ο Ε.Αβέρωφ, ως ένας έντιμος πολιτικός, παραιτήθηκε και μετά από εσωκομματικές εκλογές την αρχηγία ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.
Σήμερα, στο τόσο σημαντικό έργο του Ε.Αβέρωφ, δεν αποδίδεται η απαιτούμενη σημασία.
Τον έχει λησμονήσει και η παράταξη του.
Πέθανε στις 2 Ιανουαρίου 1990. Πρόλαβε να δει την πτώση του σοσιαλισμού του οποίου υπήρξε αταλάντευτος αντίπαλος.
