«Ο Γιάννης Μπουτάρης δεν είναι πια μαζί μας. Έφυγε από τη ζωή σήμερα το βράδυ, σε ηλικία 82 ετών, έχοντας δίπλα του την οικογένειά του». Με αυτές τις φράσεις η οικογένεια Μπουτάρη ανακοίνωσε το θάνατο του πρώην δημάρχου Θεσσαλονίκης, του επιχειρηματία και οινοποιού. «Οραματιστής, χαρισματικός, πρωτοπόρος, αντισυμβατικός, ο Γιάννης Μπουτάρης είναι η ιστορία, αλλά και η πηγή έμπνευσης της αναγέννησης του ελληνικού κρασιού. Και όχι μόνο. Μια ανεξάντλητη δύναμη της φύσης που απαντούσε στο μικρό της όνομα. Ο κυρ-Γιάννης θα βρίσκεται για πάντα στην καρδιά μας», συμπληρώνεται στην ανάρτηση της οικογένειας Μπουτάρη, στη σελίδα του κτήματος Κυρ-Γιάννη.
Γεννήθηκε στις 13 Ιουνίου 1942 στη Θεσσαλονίκη. Πτυχιούχος Χημικός του ΑΠΘ, διπλωματούχος Οινολόγος και συνεχιστής της πλούσιας οικογενειακής παράδοσης στα κρασιά, μέσω της εταιρείας «Ι. Μπουτάρης & Υιός», την οποία ίδρυσε ο παππούς του το 1879.
Από την εταιρεία «Μπουτάρη» αποχώρησε το 1996 και ίδρυσε την εταιρεία «Κυρ-Γιάννη» - με τα ομώνυμα κρασιά και τα οινοποιεία σε ιδιόκτητους αμπελώνες, στο Γιαννακοχώρι Νάουσας και στο Αμύνταιο -, την οποία σήμερα διευθύνουν οι δύο του γιοι.
Διετέλεσε πρόεδρος και μέλος διοικήσεων πλήθους φορέων, επαγγελματικών, περιβαλλοντικών και πολιτιστικών. Ενδεικτικά: Διεθνής Ακαδημία Οίνου, Σύνδεσμος Ελληνικού Οίνου, Διεπαγγελματική Οργάνωση Αμπέλου & Οίνου, Οργανισμός Τουρισμού Θεσσαλονίκης, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, WWF Ελλάς.
Πολιτικός με φανατικούς υποστηριχτές και εξίσου φανατικούς πολέμιους, πρώην δήμαρχος της Θεσσαλονίκης, και μέλος του δημοτικού συμβουλίου της πόλης υπό την παράταξη του Σπύρου Πέγκα από το 2024 έως τον θάνατό του. Εξελέγη ως ο 60ος δήμαρχος Θεσσαλονίκης το 2010 με το σύνθημα «γουστάρεις, Μπουτάρης» και «η πόλη γουστάρει δήμαρχο Μπουτάρη» και και παρέμεινε στο δημαρχιακό θώκο για δύο διαδοχικές θητείες, έως το 2019. Στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές, που διεξήχθησαν τον Οκτώβριο του 2023, εξελέγη εκ νέου με την παράταξη του Σπύρου Πέγκα ως πρώτος δημοτικός σύμβουλος, λαμβάνοντας ρεκόρ ψήφων.
Υπήρξε ο άνθρωπος που εμπνεύστηκε και δημιούργησε τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ, όταν το 1992 βρέθηκε μπροστά σε μία αρκούδα χορεύτρια μαζί με τον γιο του Μιχάλη. Το θλιβερό θέαμα που αντίκρισε τον οδήγησε στην ίδρυση μίας οργάνωσης για την προστασία της άγριας ζωής και της βιοποικιλότητας.
Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και του Κέντρου Υποστήριξης Εξαρτημένων «Όασις». Ο αντισυμβατικός πρώην δήμαρχος περιέγραψε τη ζωή του στο βιβλίο με τίτλο «Εξήντα χρόνια τρύγος» που κυκλοφόρησε το 2020. Με τη χαρακτηριστική ευθύτητά του, ο Γιάννης Μπουτάρης ανιστόρησε την προδιαγεγραμμένη -λόγω οικογενειακής παράδοσης- ενασχόλησή του με τα κρασιά, τη συλλογική του δράση, τις καινοτομίες και τις συγκρούσεις που σημάδεψαν τον κλάδο στην Ελλάδα από τη μεταπολεμική περίοδο ως τις μέρες μας. Περιέγραψε το τέρας του αλκοολισμού που κατάφερε να νικήσει και τη βοήθεια που αξιώθηκε να δώσει σε άλλους εξαρτημένους.
Ο Γιάννης Μπουτάρη αναγνωρίστηκε για τις προοδευτικές του πολιτικές, τη στήριξη στην εβραϊκή κοινότητα, τις φιλικές σχέσεις που έχει αναπτύξει με επιχειρηματικούς και πολιτικούς κύκλους γειτονικών χωρών, αλλά και το ανοιχτό κάλεσμα στη ΛΟΑΤ κοινότητα της πόλης με σκοπό την τίμηση της διαφορετικής σεξουαλικότητας. Επί δημαρχίας του εγκρίθηκε και η ετήσια διοργάνωση των εκδηλώσεων «Gay Pride», που ονομάστηκε Thessaloniki Pride. Ιδεολογικά έχει δηλώσει πως θεωρεί ως πρότυπό του το γερμανικό μοντέλο σοσιαλδημοκρατίας του Χέλμουτ Σμιτ. Δήλωσε ότι στις βουλευτικές εκλογές του 2019 ψήφισε τη Νέα Δημοκρατία.
Οι ατάκες του ήταν χαρακτηριστικές… «Το έζησα, το χόρτασα… Αντίο!» και «Η ιστορία θα κρίνει εάν ήμουν καλός δήμαρχος για τη Θεσσαλονίκη».
Έτσι είχε απαντήσει ο Γιάννης Μπουτάρης στις τελευταίες συνεντεύξεις που παραχώρησε στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, μετά την οριστική του απόφαση να μην κατέβει εκ νέου υποψήφιος για τη διεκδίκηση, μιας τρίτης θητείας, του δήμου Θεσσαλονίκης και λίγο προτού μαζέψει τα πράγματα του από το δημαρχιακό μέγαρο παραδίδοντας στον επόμενο, τον Κωνσταντίνο Ζέρβα.
Τότε, ο κυρ Γιάννης παρά τον εκνευρισμό που, όπως ανέφερε, του προκαλούσαν οι μετακομίσεις, δεν μετάνιωνε καθόλου για την απόφαση του να μη θέσει υποψηφιότητα. Θεωρούσε πως μέσα από την εννιαετή παρουσία του στον δημαρχιακό θώκο η Θεσσαλονίκη κέρδισε «αναγνωρισιμότητα» χάρη στον «αντισυμβατικό» δήμαρχο της. «'Αρχισαν όλοι να μιλάνε για την πόλη και να υπάρχουν δημοσιεύματα» είχε πει χαρακτηριστικά.
Από τις συναντήσεις που είχε στο γραφείο του, καθ'όλη τη διάρκεια των δύο θητειών του, ξεχώρισε αυτές με τον Γερμανό πρέσβη, Γενς Πλότνερ, τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, τον ιστορικό Μαρκ Μαζάουερ και τη Βρετανίδα συγγραφέα ευπώλητων βιβλίων, Βικτόρια Χίσλοπ.
«Το κέρδος είναι πως οι επαφές που είχα με διάφορους ανθρώπους ανέδειξαν τη Θεσσαλονίκη. 'Αρχισαν να μιλάνε και να υπάρχουν δημοσιεύματα σε όλο τον κόσμο για την πόλη και τον δήθεν «αντισυμβατικό» δήμαρχο της. Εμείς αναδείξαμε το παρελθόν της, καθώς έχουμε πολλά μνημεία ρωμαϊκά, τούρκικα και εξαφανισμένα εβραϊκά. Κανένας δεν έδινε σημασία στην ιστορία της Θεσσαλονίκης. Η Ροτόντα είναι αντίγραφο του Πανθέου της Ρώμης και είναι μοναδική. Αναδείχθηκε η ιστορία και το πακέτο όλο με τον Κεμάλ. Αναδείξαμε την ιστορία των Εβραίων, που ήταν κρυμμένη κάτω από το χαλί», είχε αναφέρει ο Γιάννης Μπουτάρης.
Δήλωνε υπερήφανος ως δήμαρχος για το έργο της δημιουργίας του Μουσείου Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη, μια ιδέα για την οποία αγωνίστηκε πολύ και διεκδίκησε οικονομικούς πόρους, υπογραμμίζοντας πως «θα σφραγίσει τη Θεσσαλονίκη και τους επόμενους αιώνες. Θα δώσει άλλη αίγλη στην πόλη, μία διεθνοποίηση».
Στις συνεντεύξεις του στο ΑΠΕ - ΜΠΕ είχε απαντήσει και στο ερώτημα εάν η άγρια επίθεση που δέχτηκε στο Λευκό Πύργο σε εκδήλωση για τη Γενοκτονία των Ποντίων τον επηρέασε ώστε να αποσυρθεί από τα αυτοδιοικητικά πράγματα. «Καθόλου. Ίσα-ίσα το περιστατικό αυτό με πείσμωσε. Μ΄ έκανε να σκεφτώ πώς θα μπορέσω από τη θέση που βρίσκομαι να εκθέσω αυτούς τους αλήτες. Δεν με τρόμαξε καθόλου», είχε δηλώσει.
«Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος, σύσσωμος ο ελληνικός Εβραϊσμός συμμετέχει στο πένθος για την απώλεια του Γιάννη Μπουτάρη, του ανθρώπου που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στη συλλογική συνείδηση των δημοτών της Θεσσαλονίκης και των πολιτών ολόκληρης της χώρας μας», τονίζει το ΚΙΣΕ σε ανακοίνωσή του για τον θάνατο του πρώην δημάρχου .
Για τους Έλληνες Εβραίους, ο Γιάννης Μπουτάρης είναι ο «θαρραλέος άνθρωπος που δεν φοβήθηκε και στις 29/8/2014 στάθηκε όρθιος απέναντι στους οπαδούς του φασισμού και ορκίστηκε για δεύτερη φορά ως δήμαρχος της Θεσσαλονίκης φορώντας στο πέτο του το «Αστέρι του Δαυίδ» αναγνωρίζοντας δημόσια ότι οι Εβραίοι της πόλης είναι και εκείνοι γνήσιοι "Σαλονικιοί"» σημειώνει το ΚΙΣΕ.
Το βιογραφικό του με στοιχεία από τη wikipedia
Υπήρξε ο 60ός δήμαρχος Θεσσαλονίκης, κερδίζοντας δύο συνεχόμενες δημοτικές εκλογές το 2010 και το 2014. Η θητεία του στο δήμο Θεσσαλονίκης έχει χαρακτηριστεί από ΜΜΕ της Ελλάδας και του εξωτερικού θετική, με μεταρρυθμιστική ανανέωση της πόλης, και αλλαγή νοοτροπίας. Η όλη διοικητική διαχείριση του δήμου Θεσσαλονίκης και το έργο του Μπουτάρη έχει συγκριθεί με το έργο των προκατόχων του, και ιδίως όσον αφορά τη μείωση των οικονομικών δαπανών, τον εξορθολογισμό των δημοσίων υπηρεσιών, την πάταξη της διαφθοράς και τη σημαντική διεθνοποίηση της πόλης, με ποιοτική και ποσοτική τουριστική αναβάθμιση και ανάπτυξη.
Η καταγωγή του είναι βλάχικη από το Κρούσοβο της Βόρειας Μακεδονίας, το Νυμφαίο Φλώρινας και τη Μοσχόπολη της Αλβανίας. Ο προ-προπάππους του Ιωάννης Μπουτάρης ήταν πρωτεργάτης της Μακεδονικής επανάστασης (1866-1867) και ιδρυτικό στέλεχος της Νέας Φιλικής Εταιρείας. Παππούς του ήταν ο συνονόματός του Γιάννης Μπουτάρης, ο οποίος ίδρυσε το πρώτο οινοποιείο της οικογένειας στη Νάουσα.
Ο Γιάννης Μπουτάρης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1942. Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο του Πειραματικού Σχολείου, στο γυμνάσιο του Κολλεγίου Ανατόλια και ολοκλήρωσε σπουδές στο τμήμα Χημείας του ΑΠΘ.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 απέκτησε ιδιόκτητο αμπελώνα στο Γιαννακοχώρι Ημαθίας, όπου φύτεψε αμιγή ποικιλία ξινόμαυρου, εφαρμόζοντας πρωτοποριακές, για την περιοχή, τεχνικές. Παράλληλα αναφέρεται πως η συγκεκριμένη δραστηριότητα του Μπουτάρη έδωσε ώθηση στην αμπελουργία της Νάουσας.
Ύστερα από τα χρόνια ενασχόλησης του με επιχειρηματικές δραστηριότητες παρουσίασε οικολογική δράση, ιδρύοντας τον οργανισμό «Αρκτούρος» για την προστασία της αρκούδας, των άγριων ζώων και της φύσης των ελληνικών δασών. Έχει διατελέσει πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου, καθώς και μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης. Κατά τη δεκαετία του 1980 και του 1990 είχε εμπλακεί με επιτυχία στη διοίκηση του τμήματος μπάσκετ του Άρη.
Το 2020 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πατάκη, σε συνεργασία με τη Μαρία Μαυρικάκη, η αυτοβιογραφία του Εξήντα χρόνια τρύγος, όπου ανιστορείται η ταραχώδης ζωή του και κυρίως η ενασχόλησή του οινοποιού κυρ Γιάννη με το αμπέλι και το κρασί.
Πολιτική σταδιοδρομία
Το 1992 ίδρυσε την «Ένωση Πολιτών Θεσσαλονίκης» και το 2002 εξελέγη δημοτικός σύμβουλος με τον συνδυασμό «Θεσσαλονίκη Τώρα» του υποψηφίου του ΚΚΕ, Αγάπιου Σαχίνη. Τον Μάιο του 2004 τοποθετήθηκε στην τιμητική και μη εκλόγιμη τελευταία θέση του ευρωψηφοδελτίου του ΠΑΣΟΚ και τον Οκτώβριο του 2005 παραιτήθηκε από τη θέση του δημοτικού συμβούλου λόγω προσχώρησής του σε έτερο πολιτικό σχήμα. Το 2006 ήταν ανεξάρτητος υποψήφιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης ως επικεφαλής της παράταξης «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη» και κατετάγη τρίτος, συγκεντρώνοντας ποσοστό που προσέγγισε το 16%, ξεπερνώντας ωστόσο τους υποψηφίους των ΛΑΟΣ, ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ (Καρατζαφέρη, Σαχίνη και Κουράκη αντίστοιχα).
Υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά στελέχη του κόμματος της Δράσης, με επικεφαλής τον Στέφανο Μάνο και συμμετείχε στις Ευρωεκλογές του 2009.
Δήμαρχος Θεσσαλονίκης
Το 2010 ήταν ο νικητής των εκλογών για τη δημαρχία της Θεσσαλονίκης, επικεφαλής του συνδυασμού «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη», υποστηριζόμενος ταυτόχρονα από τα κόμματα ΠΑΣΟΚ, Δημοκρατική Αριστερά, Δράση, αλλά και την τότε ανεξάρτητη βουλευτή Ντόρα Μπακογιάννη. Στον 2ο γύρο συγκέντρωσε ποσοστό 50,18% (52.191 ψήφους), επικρατώντας με την οριακή διαφορά των 309 ψήφων του υποψηφίου της Νέας Δημοκρατίας Κώστα Γκιουλέκα, ο οποίος συγκέντρωσε 49,82% (51.882 ψήφους).
Πρώτη θητεία 2011-2014
Προεκλογικά, κατά τις προγραμματικές του δηλώσεις ο Μπουτάρης ανέπτυξε τα σχέδιά του για τη δημιουργία αποτεφρωτηρίου νεκρών και διαφόρων μνημείων αφιερωμένων στην εβραϊκή κοινότητα της πόλης και την Επανάσταση των Νεότουρκων,[υποστηρίζοντας ότι αυτά θα προσελκύσουν στην Θεσσαλονίκη Εβραίους και Τούρκους τουρίστες οι οποίοι «θα έρθουν με σκοπό να επισκεφτούν τα πατρογονικά τους εδάφη».
Το 2013, σε συνάντησή του με τον τότε Τούρκο υπουργό Ευρωπαϊκών Θεμάτων Εγκεμέν Μπαγίς, δήλωσε θετικός σε ενδεχόμενη λειτουργία τζαμιού και μουσουλμανικού νεκροταφείου εντός της Θεσσαλονίκης. Ως αποτέλεσμα των συστηματικών προσπαθειών του Μπουτάρη και των αρμόδιων φορέων της πόλης για προσέλκυση τουριστών στη Θεσσαλονίκη με όχημα το πολυπολιτισμικό παρελθόν της, οι επισκέπτες της πόλης από το Ισραήλ αυξήθηκαν κατά 358% και από την Τουρκία κατά 226% κατά την περίοδο 2010-2013.
Με την είσοδο στο δήμο συμμετείχε ως βασικός μάρτυρας στη δίκη του πρώην Δημάρχου Βασίλη Παπαγεωργόπουλου. Ο πρώην δήμαρχος καταδικάστηκε αρχικά σε ισόβια κάθειρξη για συνολική υπεξαίρεση 17,9 εκ. ευρώ, και εν συνεχεία σε κάθειρξη δώδεκα ετών από το Εφετείο. Αφού έμεινε περίπου δυόμιση χρόνια στη φυλακή, αφέθηκε ελεύθερος λόγω προβλημάτων υγείας. Σε άλλη δίκη σχετικά με την υπόθεση ειδικών εντολών, για την οποία ο Παπαγεωργόπουλος αθωώθηκε, ο Μπουτάρης υποστήριξε ότι αν και το σύστημα των ειδικών εντολών ήταν παράνομο, δεν προέκυψε πως τα έργα για τα οποία καταβλήθηκαν χρήματα δεν έγιναν.
Δεύτερη θητεία 2014-2019
Το 2014 ήταν και πάλι νικητής των εκλογών για το δήμο Θεσσαλονίκης. Ο συνδυασμός του «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη» κατέβηκε ως ανεξάρτητος με τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ, της Δημοκρατικής Αριστεράς και της Δράσης. Στον πρώτο γύρο των εκλογών, στις 18 Μαΐου 2014, συγκέντρωσε ποσοστό 36,04% το άθροισμα δηλαδή περίπου των ψήφων των δύο υποψηφίων που στηρίχθηκαν από τα δύο μεγάλα κόμματα της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ. Στον δεύτερο γύρο, στις 25 Μαΐου 2014, συγκέντρωσε ποσοστό 58,11% των ψήφων αφήνοντας πίσω του τον υποψήφιο της ΝΔ Σταύρο Καλαφάτη.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας, ο δήμος συνεργάστηκε με την ύπατη αρμοστεία του ΟΗΕ για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Σε δηλώσεις του το 2016, λόγω της μεγάλης αύξησης προσφύγων στα σύνορα της περιοχής Ειδομένης, έκανε λόγο για ανάγκη περισσότερων κλειστών στρατοπέδων για όσους μετανάστες εισέρχονται στην Ελλάδα με σκοπό των περιορισμό και δίκαιη κατανομή σε χώρους υποδοχής. Επίσης, ανακοίνωσε και μία νέα πρωτοβουλία για την αναζήτηση εργασίας προσφύγων που βρίσκονται προσωρινά στα Διαβατά. Στη περιοχή του Λιμανιού φιλοξενήθηκαν περίπου 200 άτομα, ενώ αρχικώς ανέρχονταν σε 350, και στα Διαβατά περίπου 1700 πρόσφυγες, ενώ αρχικά ανέρχονταν σε 2100.
Το 2015 ολοκληρώθηκε η ανάπλαση των Πλατειών Χρηματιστηρίου και Εμπορίου, ενώ η δημαρχία κατάφερε να εξασφαλίσει και δάνειο επενδύσεων ύψους 20 εκ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο δήμος συνέβαλε μέσω των πιέσεών του στη διάσωση και ανάδειξη μεγάλων αρχαιολογικών τμημάτων επί της οδού Βενιζέλου χωρίς να ακυρωθεί το έργο του μετρό όπως αρχικά αναμενόταν.
Ύστερα από 9 χρόνια ως δήμαρχος πήρε την απόφαση να γνωστοποιήσει τον Νοέμβριο του 2018 ότι δεν θα είναι υποψήφιος στις εκλογές του 2019, με τη θητεία του να λήγει στις 31 Αυγούστου 2019.
Παραπομπή σε δίκη
Σε δίκη ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Θεσσαλονίκης παραπέμφθηκε τον Νοέμβριο του 2018 ο Γιάννης Μπουτάρης μαζί με όλα τα μέλη της διοίκησης του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Η κατηγορία αφορούσε τη περίοδο 2011-14 και συγκεκριμένα μία σειρά διπλών αμοιβών και επιδομάτων που χορηγήθηκαν σε εργαζομένους του φεστιβάλ. Το Δεκέμβριο του 2020 το Εφετείο αθώωσε τον Γιάννη Μπουτάρη.
Σχέσεις με ιεράρχες
Λίγο πριν από τις δημοτικές εκλογές, τον Οκτώβριο 2010 κατά τον εορτασμό του Αγίου Δημητρίου είχε φραστικό επεισόδιο με τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Άνθιμο. Συγκεκριμένα, ο Μπουτάρης νωρίτερα σε εκδήλωση για την Τοπική Αυτοδιοίκηση είχε αναφερθεί στον Άνθιμο λέγοντας: «Δεν είμαι ενάντιος στην εκκλησία, αλλά ο Άνθιμος μου θυμίζει μουτζαχεντίν, δεν έχει διαφορά από τους μουτζαχεντίν. Αντί να κάνει συσσίτια για τους απόρους κάθε εβδομάδα αλλάζει άμφια». Ο Μητροπολίτης Άνθιμος απάντησε στον Μπουτάρη: «Με είπες μουτζαχεντίν. Σαν να σου λέω εγώ ότι είσαι Βούλγαρος προδότης. Να ανακαλέσεις γιατί όσο ζω εγώ, η Εκκλησία δε θα σου επιτρέψει να δεις τη δημαρχία». Επίσης, έχουν συγκρουστεί και για τις θρησκευτικές τελετές της εκκλησίας στη Ροτόντα.
Το 2016, από το βήμα του δημοτικού συμβουλίου με αφορμή εκδήλωση που διοργάνωσε η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης με τίτλο «Μένουμε Χριστιανοί, μένουμε Έλληνες» και χαρακτηρίστηκε από τα ΜΜΕ ως ξενοφοβική επιτέθηκε στους μητροπολίτες Άνθιμο και Σεραφείμ, λέγοντας ότι ο δεύτερος «είναι για ξύλο», χωρίς ωστόσο να υπερψηφίσει κείμενο καταδίκης της εκδήλωσης.
