Είναι πολύ δύσκολο σε έναν άνθρωπο, κυρίως σε προχωρημένη ηλικία, να αλλάξει τον τρόπο σκέψης του, ιδίως αν με αυτόν τον τρόπο σκέψης συνδιαμόρφωσε την εικόνα του πλανήτη για μια τουλάχιστον δεκαετία. Ίσως και παραπάνω.
Ο Χ. Κίσινγκερ, πριν από λίγες ημέρες, μίλησε στο forum του Νταβός, από το σπίτι του, και ζήτησε από τους Ουκρανούς, προς χάρη της ειρήνης, να αποδεχθούν την απώλεια εδαφών. Αυτό υπαινισσόταν ο Χ. Κίσινγκερ όταν έλεγε πως η ιδανική λύση είναι η επιστροφή στο status quo ante του πολέμου.
Είναι ιδεατή η πρόταση του γιατί ουδεμία πλευρά πρόκειται ποτέ να την αποδεχτεί. Οι μεν Ρώσοι δεν έχουν κανένα λόγο να παραχωρήσουν αυτά που κέρδισαν στα πεδία των μαχών καταβάλλοντας υψηλότατο τίμημα, οι δε Ουκρανοί γιατί δεν είναι διατεθειμένοι να παραχωρήσουν με την υπογραφή τους δικά τους εδάφη.
Ο Χ. Κίσινγκερ έχει διαμορφώσει ένα τρόπο σκέψης στον οποίο κυριαρχεί η συλλογική ασφάλεια. Δηλαδή, με αμοιβαίες υποχωρήσεις οι κεντρικοί παίκτες διατηρούν μια ισορροπία δυνάμεων η οποία και εξασφαλίζει την ειρήνη.
Το αδύνατο σημείο στη σκέψη του Χ. Κίσινγκερ σήμερα, είναι ότι εξακολουθεί και προσλαμβάνει τον κόσμο με όρους της δεκαετίας του 70. Τότε που ήταν χωρισμένος σε δύο μεγάλα στρατόπεδα. Μάλιστα, υιοθετώντας τη λογική της λενινιστικής θεωρίας των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, τη μετέτρεψε σε θεωρία των ενδοσοσιαλιστικών αντιθέσεων και εκμεταλλευόμενος τη ρήξη της Σοβιετικής Ένωσης με την Κίνα, έριξε γέφυρες πολιτικές και οικονομικές στο κινεζικό καθεστώς στις αρχές της δεκαετίας του 70, απομονώνοντας την ΕΣΣΔ, που ήταν ο κύριος εχθρός.
Ο Χ. Κίσινγκερ είχε αποδεχθεί το δόγμα Μπρέζνιεφ για την περιορισμένη κυριαρχία των κρατών του σοσιαλιστικού στρατοπέδου και την εφάρμοσε στο δυτικό στρατόπεδο. Στο μεν Σύμφωνο της Βαρσοβίας τα κράτη - μέλη δεν είχαν κανένα περιθώριο αυτονομίας, στα δε κράτη - μέλη του ΝΑΤΟ η αυτονομία τελείωνε εκεί που υπήρχε ο κίνδυνος να διαρραγεί η ενότητα και να μειωθεί η ισχύς της συμμαχίας.
Το δόγμα περιορισμένης κυριαρχίας ήταν μια επανάληψη του δόγματος του ζωτικού χώρου. Δηλαδή, της απαίτησης μιας ισχυρής χώρας, τα γειτονικά κράτη να αναγνωρίσουν πως έχει δικαιώματα στα δικά τους εδάφη.
Ο κόσμος όμως άλλαξε τη διετία 1989-1991. Ένα ολόκληρο στρατόπεδο και μια ιδεολογία κατέρρευσαν. Οι ζώνες επιρροής και ο ζωτικός χώρος εξοβελίστηκαν από τη δημόσια σφαίρα. Κάθε κράτος ήταν ελεύθερο να επιλέξει στον αν θα ανήκει σε μια διεθνή συλλογικότητα και αν ναι, ποια θα είναι αυτή.
‘Έτσι διαμορφώθηκε η ευρωπαϊκός χώρος κι έτσι άρχισε να λειτουργεί αυτό που αποκαλέσαμε παγκοσμιοποίηση. Δηλαδή η ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων, κεφαλαίων, ιδεών, πληροφοριών, εμπορευμάτων.
Αυτά μέχρι την 24η Φεβρουαρίου 2022 όταν τα ρωσικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Ουκρανία.
Ο Χ. Κίσινγκερ με όσα κατά καιρούς έχει πει μετά την πτώση του κομμουνιστικού στρατοπέδου κάνει σαν να μην έχει παραδεχτεί πως ο κόσμος έπαψε να είναι διπολικός. Εξακολουθεί να αντιλαμβάνεται τη Ρωσία ως ένα διακριτό πόλο, ενώ είναι απλώς μια μεγάλη χώρα. Ίσως και να νοσταλγεί την εποχή που ήταν ο «μάγος της διπλωματίας»*.
Κάτω από αυτό το σκεπτικό ζήτησε αυτά που ζήτησε από τους Ουκρανούς και γνώρισε αυστηρή κριτική.
*Ο Χ. Κίσινγκερ δεν ήταν γραμματέας του ΟΗΕ ούτε πρόεδρος της ΟΥΝΕΣΚΟ. Ήταν σύμβουλος ασφαλείας και υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ, και πρωτίστως, αν όχι αποκλειστικά, η πολιτική του εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της πατρίδας του.
