Είναι μια καλή συμφωνία αυτή που συνήψε η πατρίδα μας με τις ΗΠΑ. Τα γιατί έχουν αναλυθεί επαρκώς αυτές τις ημέρες, όπως και η πολιτική δήλωση του υπουργού των Εξωτερικών των ΗΠΑ, που ήταν mutandis mutandis παρεμφερής με αυτές των Κίσινγκερ και Πομπέο.
Με πιο ψύχραιμη και λιγότερο πανηγυρική ματιά, ας δούμε και κάποιες άλλες πτυχές της συμφωνίας που συνάδουν με τη συνολική εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.
Θα πρέπει να πάψουμε να θεωρούμε πως αποτελούμε το κέντρο του κόσμου. Οι σχεδιασμοί των ΗΠΑ, με όλη την πολυπλοκότητα των κέντρων εξουσίας που υπάρχουν εκεί, αφορούν πολύ ευρύτερες περιοχές και η Ελληνοαμερικανική συμφωνία είναι ενταγμένη σε αυτό το πλαίσιο. Ουκρανία, Μαύρη Θάλασσα, Ανατολική Μεσόγειος, Βαλκάνια.
Όσοι μικραίνουν τη συμφωνία στο πλαίσιο των ελληνοτουρκικών διαφορών νομίζω ότι κάνουν λάθος. Οι ΗΠΑ, πλην δραματικών εξελίξεων, ποτέ δεν θα βάλουν απέναντι τους την Τουρκία και ποτέ δεν θα εμπλακούν μονομερώς υπέρ της Ελλάδας σε οποιοδήποτε θερμό επεισόδιο.
Η άρνηση τους να εντάξουν στους επιχειρησιακούς σχεδιασμούς τους τη Σκύρο, κάτι που ήθελε διακαώς η ελληνική πλευρά, αυτό μαρτυρεί και συγχρόνως δείχνει τα όρια της συμφωνίας. Οι ΗΠΑ, ακόμα και σε αυτή τη φάση των κακών σχέσεων τους με την Τουρκία τηρούν τις ισορροπίες και δεν προκαλούν το γείτονα μας. Το θέμα δεν είναι τι πιστεύουμε και τι ζητάμε εμείς, αλλά τι αναγνωρίζει και τι δίνει η άλλη συμβαλλόμενη πλευρά. Και εδώ ακριβώς εισερχόμαστε στον πυρήνα του προβλήματος.
Όσοι δηλώνουν τον σεβασμό της ελληνικής κυριαρχίας ουσιαστικά υποστηρίζουν το αυτονόητο. Οι Τούρκοι και αυτοί λένε πως σέβονται την ελληνική κυριαρχία, δίνουν όμως εντελώς άλλην ερμηνεία στο χώρο που ορίζεται από αυτήν την κυριαρχία. Π.χ. όταν εμείς υποστηρίζουμε πως τα τουρκικά αεροσκάφη παραβιάζουν τον ελληνικό εναέριο χώρο, οι φίλοι μας ρωτούν σε ποιο εύρος συντελείται η παραβίαση. Όταν βλέπουν πως γίνεται στα 7 ή στα 8 μίλια, δεν ασχολούνται με το θέμα.
Η ελληνοαμερικανική συμφωνία προνοεί κάτι πιο συγκεκριμένο υπέρ των πάγιων θέσεων μας επί των ορίων που ασκούμε την εθνική κυριαρχία μας; Το τι ερμηνείες εμείς δίνουμε, ελάχιστη σχέση μπορεί να έχουν με τη δυναμική των γεγονότων, στον βαθμό που κάποιοι άλλοι μπορεί να δίνουν, στην κρίσιμη στιγμή, μιαν άλλη, εντελώς διαφορετική ερμηνεία, εξίσου βάσιμη από την πλευρά τους. Ως γνωστόν οι ερμηνείες συμφωνιών, συνθηκών, νόμων κλπ, ορίζονται από την οπτική που τις βλέπει η κάθε ενδιαφερόμενη πλευρά και βέβαια, εν τέλει, από το συσχετισμό των δυνάμεων.
Να κάνω μια δυσάρεστη υπενθύμιση. Και το 1990 υπήρξε μια ανάλογη αμερικανική δήλωση για «σεβασμό, κλπ, κλπ» κι όμως μετά από μόλις έξι χρόνια υπήρξε η κρίση στα Ίμια, όπου η παρέμβαση των ΗΠΑ ήταν σολομώντεια μεν, αλλά σε τελική ανάλυση σε βάρος των εθνικών μας συμφερόντων, γιατί δικό μας έδαφος διεκδικούσαν οι Τούρκοι. Και με τη μεσολάβηση του Χόλμπρουκ τότε η Τουρκία πέτυχε το στόχο της. Γκρίζαρε την περιοχή.
Ηθικόν δίδαγμα: καλές είναι οι συμφωνίες, προσοχή και σύνεση στις ερμηνείες τους και το κυριότερο: πλήρης επίγνωση των ορίων τους, με ψυχρή ματιά. Και ας το έχουμε πάντα στο μυαλό μας πως, αν ό μη γένοιτο, συμβεί ένα πολεμικό επεισόδιο, αν δεν πολεμήσουμε εμείς, ουδείς θα πολεμήσει για εμάς.
