Προσπερνώ τις ανοησίες της Αριστεράς με τις οποίες διαπαιδαγωγήθηκαν χιλιάδες νέοι πως «το ΟΧΙ το είπε ο λαός». Όπως επίσης και την ανιστόρητη θέση πως ο Ι. Μεταξάς, λόγω ιδεολογικής συγγένειας, πάση θυσία δεν ήθελε να συγκρουστεί με τον Άξονα. Τα γεγονότα διαψεύδουν όσους υπερασπίζονται ακόμα αυτές τις απόψεις.
Ο Ι. Μεταξάς είχε ένα σημαντικό προσόν. Είχε στρατηγική σκέψη και έβλεπε πάντα τη μεγάλη εικόνα. Αυτό φαίνεται και στον ιδιόμορφο διάλογο που ανέπτυξε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, μέσω της αρθρογραφίας, στη δεκαετία του 1930 γύρω από τον Εθνικό Διχασμό. Ως γνωστόν και οι δύο αυτές φυσιογνωμίες πρωταγωνίστησαν σε μια από τις πιο τραγικές περιόδους της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας. Και οι δύο, μετά από πολλά χρόνια, αντιλήφθηκαν πόσο καταστροφική για την Ελλάδα ήταν αυτή η περίοδος.
Ο Ι. Μεταξάς δεν ήταν αγγλόφιλος, αγγλόφιλος ήταν ο Βασιλιάς Γεώργιος Β΄. Ο Ι. Μεταξάς είχε εκ πεποιθήσεως -διαπαιδαγωγημένος με το πρωσικό πνεύμα- μιαν αποστροφή για το δημοκρατικό πολίτευμα. Σε αυτό συνετέλεσε και η διαρκής αποδοκιμασία του από το εκλογικό σώμα, που πλήγωσε το αναπτυγμένο «εγώ» του.
Πίστευε όμως πως η Ελλάδα, ως νησιωτική χώρα, έπρεπε να ανήκει στη σφαίρα επιρροής της Βρετανίας. Δηλαδή δεν συνέδεσε τη γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας με τις ιδεολογικές του προτιμήσεις. Και αυτό το έδειξε την κρίσιμη στιγμή της 28ης Οκτωβρίου 1940 όταν θα μπορούσε να πει με ευκολία το ΝΑΙ στο ιταλικό τελεσίγραφο. Το τι θα συνέβαινε σε αυτήν την περίπτωση το εξηγεί με σαφήνεια στην ομιλία του στις 30 Οκτωβρίου 1940 στους εκδότες των εφημερίδων, μια ομιλία που θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία.
Η Ελλάδα θα ξαναζούσε τις στιγμές του μεγάλου Διχασμού, πιθανόν δε να υπήρχε και πάλι εδαφικός διαχωρισμός, κάτι που προσμέτρησε στην απόφαση του ΟΧΙ, η οποία δεν ήταν μια αυθόρμητη απάντηση της στιγμής, αλλά αποτέλεσμα μιας γενικότερης θεώρησης που ωρίμασε στον χρόνο.
Ο Ι. Μεταξάς είναι γεγονός δεν ήθελε να εμπλακεί σε πόλεμο με τη Γερμανία, καθώς γνώριζε πως ο συσχετισμός δυνάμεων ήταν συντριπτικά σε βάρος της Ελλάδας, καθώς, πέραν όλων των άλλων, το νέο μέτωπο θα ήταν ιδιαίτερα ανεπτυγμένο. Και γι΄αυτό δε συναίνεσε στην αποστολή βρετανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα, των οποίων η δυναμικότητα θα ήταν, ούτως ή άλλως, περιορισμένη.
Το μόνο που θα πετύχαινε θα ήταν η επέμβαση των Γερμανών, γιατί θεωρούσαν πως οι πετρελαιοπηγές της Ρουμανίας θα βρισκόταν στο στόχαστρο της RAF. Έτσι θα πρέπει να ερμηνευθεί η απουσία του από τη συμμαχική διάσκεψη που έγινε στο Λονδίνο στις 17 Νοεμβρίου 1940, γιατί τα περισσότερα κράτη που συμμετείχαν βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με τη Γερμανία. Δεν ήθελε να προκαλέσει.
Προσπάθησε να πετύχει ανακωχή με την Ιταλία, με την εγγύηση της Γερμανίας; Φαίνεται πως ναι, και αυτό προκάλεσε την οργή των Βρετανών, καθώς μια τέτοια προοπτική θα έπληττε το κύρος τους και τους σχεδιασμούς τους. Ο Έλληνας πρέσβης στο Βερολίνο έκανε τις σχετικές βολιδοσκοπήσεις, αλλά η δέσμευση του Α. Χίτλερ απέναντι στον Μουσολίνι ήταν ισχυρή.
Συμπερασματικά, το ΟΧΙ του Ι. Μεταξά ήταν το αποτέλεσμα μιας βαθύτερης γεωστρατηγικής ανάλυσης, σε συνδυασμό με την αυτοκριτική προσέγγιση για τον ρόλο του στον Εθνικό Διχασμό, κατάσταση που δεν ήθελε να επαναληφθεί.
