«Από την ίδρυση αυτής της εταιρικής σχέσης της Ανατολικής Μεσογείου μεταξύ των τριών δημοκρατιών μας, οι σχέσεις μας έχουν ανθίσει διμερώς και τριμερώς με τρόπους που οι άνθρωποι ήταν δύσκολο να φανταστούν. Δυσκολεύτηκα να φανταστώ ότι δεν ήταν έτσι, όταν έχουμε τρεις πολύ... κατά κάποιο τρόπο, πολύ παρόμοιες χώρες.» Αυτό τόνισε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, σήμερα το απόγευμα, στο Προεδρικό Μέγαρο στη Λευκωσία, στην κοινή δήλωση με τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη και τον Έλληνα Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Όπως πρόσθεσε: «Εκατοντάδες χιλιάδες, μέχρι τώρα εκατομμύρια, Ισραηλινοί έχουν έρθει εδώ, τόσο ως επιχειρηματίες, ως επενδυτές, ως τεχνολόγοι, ως τουρίστες, ως διπλωμάτες. Αυτό είναι πολύ φυσικό. Ο λόγος που είναι φυσικό είναι ότι νιώθουμε πολύ άνετα με τον πολιτισμό.
Είδα ότι χθες το βράδυ όταν δειπνήσαμε, οι τρεις μας στη Λεμεσό, στην παραλία, περνούσαν Ισραηλινοί και χαιρετούσαν. Και έβλεπες τους Κύπριους να κάνουν το ίδιο. Είναι μια πολύ άνετη, ανεπίσημη μεσογειακή δημοκρατική κουλτούρα που έχουμε, η οποία έχει ιστορικές ρίζες και σύγχρονες εκφάνσεις.
Αυτή η διαπροσωπική βάση τώρα προφανώς παίρνει διαφορετική ιδιότητα σε τρεις βασικούς τομείς που συζητήσαμε. Όλοι έχουν να κάνουν με την ενέργεια. Το πρώτο είναι το αέριο. Το δεύτερο είναι ο ηλεκτρισμός. Το τρίτο είναι η φωτιά».
Όσον αφορά το φυσικό αέριο, σύμφωνα με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, συζητάμε τις πιθανότητες που θα πρέπει να αποφασίσουμε σύντομα, για το πώς το Ισραήλ εξάγει το αέριο του. Και τις ίδιες αποφάσεις πρέπει να πάρει και η Κύπρος. Και εξετάζουμε την πιθανότητα συνεργασίας σε αυτό. Αυτές οι αποφάσεις θα ληφθούν νομίζω μέσα στους επόμενους τρεις έως έξι μήνες. Μάλλον πιο κοντά στους τρεις μήνες.
Το δεύτερο, στην ηλεκτρική διασύνδεση. Τόσο το Ισραήλ όσο και η Κύπρος είναι νησιά. Η Κρήτη, μέρος της Ελλάδας, είναι νησί. Υπάρχει σύνδεση ηλεκτρικής ενέργειας που οργανώνεται αυτή τη στιγμή από την ηπειρωτική Ελλάδα στην Κρήτη και στην Κύπρο. Θα θέλαμε να το έχουμε προφανώς συνδεδεμένο με το Ισραήλ, και πιθανώς με το ανατολικό Ισραήλ, ώστε να μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, να βελτιστοποιήσουμε τη χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας. Συζητήσαμε τώρα τον μηχανισμό για το πώς να το προωθήσουμε αυτό.
Το τρίτο, είναι η φωτιά. Ο κόσμος μας γίνεται όλο και πιο θερμός, όχι μόνο λόγω της ζεστασιάς της σχέσης μας. Αυτή είναι η καλή πλευρά, αλλά επειδή το κλίμα γίνεται πιο τιμωρητικό, με την έκρηξη των πυρκαγιών που θέτουν πραγματικά σε κίνδυνο τις χώρες μας.
Έχουμε επικοινωνήσει, έχουμε συνεργαστεί με πυροσβεστικά αεροπλάνα. Επικοινωνούμε για να προχωρήσουμε πολύ πέρα από αυτό σε συστήματα τεχνητής νοημοσύνης για έγκαιρη ανίχνευση και άλλα πράγματα που αναπτύσσουμε ξεχωριστά. Θα το κάνουμε καλύτερα μαζί με διάφορους τρόπους που συμφωνήσαμε επίσης.
Όσον αφορά την τρομοκρατία, είχαμε τώρα περιπτώσεις συνεργασίας μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου, και Ισραήλ και Ελλάδας, όπου οι δυνάμεις ασφαλείας μας συνεργάστηκαν για να σταματήσουν την τρομοκρατία, την τρομοκρατία που υποστηρίζεται από το Ιράν.
Πρέπει να πω ότι νομίζω ότι υπάρχει κάτι άλλο που θα μπορούσε να αναπτυχθεί και το συζητάμε εκτενώς. Υπάρχει πλέον η πιθανότητα να έχουμε την επέκταση των Συμφωνιών του Αβραάμ σε ομαλοποίηση με τη Σαουδική Αραβία. Και οι τρεις χώρες θεωρούν ότι είναι μια μεγάλη πιθανότητα, αλλά βλέπουν επίσης ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σύνδεση μεταξύ της Ινδίας, της Αραβικής Χερσονήσου, του Ισραήλ, της Κύπρου, της Ελλάδας και της Ευρώπης. Υπάρχει μια φυσική, γεωγραφική σύνδεση, αλλά θα μπορούσε επίσης να είναι κάτι που θα οδηγούσε σε πολλά πολλά ωφέλη για τους λαούς μας και για τις χώρες μας. Νομίζω ότι όλοι το βλέπουμε από κοντά.
Πρέπει να πω ότι είναι χαρά να έχω, να δέχομαι τη φιλοξενία σου και να βλέπω τον παλιό μου φίλο, τον Κυριάκο, εδώ, καθώς και εσένα Νίκο. Έχουμε μια υπέροχη φιλία και ανυπομονούμε να σας δούμε, όπως λέμε, τον επόμενο χρόνο στην Ιερουσαλήμ».
Ο πρωθυπουργός Νετανιάχου πρόσθεσε: «Λατρεύουμε το φαγητό σας, αγαπάμε τα γαλακτοκομικά σας, αγαπάμε το γιαούρτι σας.
Όπως είπα στους ηγέτες, και σας το λέω τώρα: σύντομα θα ανοίξουμε την αγορά των γαλακτοκομικών μας. Έπρεπε να είχε γίνει εδώ και πολύ καιρό. Νομίζω ότι οι Ισραηλινοί θα είναι ευχαριστημένοι και οι κατασκευαστές σας θα χαρούν. Μπορούμε να απολαμβάνουμε τα οφέλη των αγορών μας, με την πιο άμεση έννοια. Σκοπεύουμε να ανοίξουμε σύντομα την αγορά γάλατος για εισαγωγές από Ελλάδα και Κύπρο και άλλες χώρες. Ας κερδίσει το καλύτερο γιαούρτι. Έχετε μια καλή ευκαιρία να κερδίσετε ».
Η Κοινή Δήλωση
Η Κοινή Δήλωση της Τριμερούς Συνόδου Κορυφής, Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, επιβεβαιώνει τη δέσμευση των τριών χωρών να συνεχίσουν να ενισχύουν τη δυναμική συνεργασία τους στο πλαίσιο της τριμερούς πλατφόρμας και αναφέρει αναλυτικά:
Εμείς, ο Νίκος Χριστοδουλίδης, Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, Πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας, και ο Βενιαμίν Νετανιάχου, Πρωθυπουργός του Κράτους του Ισραήλ, αφού συναντηθήκαμε στη Λευκωσία σήμερα, 4 Σεπτεμβρίου 2023, για την 9η Τριμερή Σύνοδο Κορυφής μεταξύ των χωρών μας και επαναβεβαιώσαμε τη δέσμευσή μας να συνεχίσουμε να ενισχύουμε τη δυναμική συνεργασία της πλατφόρμας της τριμερούς μας εταιρικής σχέσης. Η δέσμευσή μας αντανακλά τις κοινές μας αξίες και τα συνεχώς αυξανόμενα κοινά μας συμφέροντα, με στόχο να συμβάλουμε στην ειρήνη, τη σταθερότητα, την ασφάλεια και την ευημερία στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη περιοχή.
Όπως τονίστηκε σε προηγούμενες περιπτώσεις, οι τρεις χώρες μας παραμένουν προσηλωμένες στο να καλωσορίσουν άλλα ομοϊδεάτες τους στην αποφασιστική μας προσπάθεια να δημιουργήσουμε και να προωθήσουμε συνέργειες, προς όφελος των χωρών και των λαών μας, καθώς και της περιοχής μας.
Εξετάσαμε την πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε μια πληθώρα πυλώνων συνεργασίας, οι οποίοι έχουν αναπτυχθεί στα οκτώ χρόνια από την ίδρυση αυτού του τριμερούς φόρουμ και επαναβεβαιώσαμε τον στόχο μας να προωθήσουμε τις συνεργασίες σε βασικούς τομείς, όπως η ενέργεια, η άμυνα, η αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών, το περιβάλλον, ο τουρισμός, η υγεία, η τεχνολογία και η καινοτομία και οι διασπορές.
Συμφωνήσαμε ότι ο ενεργειακός τομέας, και ειδικότερα το φυσικό αέριο, η ηλεκτρική ενέργεια και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αποτελεί ένα στέρεο θεμέλιο για τη συνεργασία στην περιοχή, με βάση το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του δικαίου της θάλασσας και του σεβασμού όλων των κρατών να ασκούν τα δικαιώματά τους στην αντίστοιχη ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδα τους.
Υπό το πρίσμα της αυξανόμενης ανάγκης για ενεργειακή διαφοροποίηση και διασυνδεσιμότητα, λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων, επαναβεβαιώσαμε το κοινό ενδιαφέρον για την προώθηση των προοπτικών για έναν αξιόπιστο ενεργειακό διάδρομο από τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη. Σε αυτό το πλαίσιο, τονίσαμε τη σημασία της περαιτέρω προώθησης ενεργειακών συνεργειών με ομοϊδεάτες χώρες, συμπεριλαμβανομένου του EMGF και περιφερειακών έργων, όπως ηλεκτρικές διασυνδέσεις, όπως ο διασυνδετήριος αγωγός EuroAsia Interconnector, και πιθανών αγωγών φυσικού αερίου/υδρογόνου.
Αντιμετωπίζοντας την παγκόσμια πρόκληση της κλιματικής αλλαγής, συμφωνήσαμε να ενισχύσουμε τις προσπάθειές μας μέσω περιφερειακών συνεργατικών έργων, Ε&Α, καινοτόμων ενεργειακών τεχνολογιών και προώθησης περαιτέρω περιφερειακών ενεργειακών διασυνδέσεων. Με φόντο τις πρόσφατες πυρκαγιές στην Ελλάδα και την Κύπρο, λαμβάνοντας υπόψη την πρόσφατη βοήθεια που παρείχε το Ισραήλ, επιβεβαιώνουμε την αμοιβαία δέσμευσή μας να αλληλοβοηθηθούμε για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και να ενισχύσουμε περαιτέρω τον συντονισμό και τις κοινές μας ικανότητες για τον σκοπό αυτό.
Επαναβεβαιώσαμε επίσης την αξία του σχήματος 3+1 με τις Ηνωμένες Πολιτείες, το οποίο μπορεί να προσφέρει απτά παραδοτέα, μεταξύ άλλων, στους τομείς της ενέργειας, της οικονομίας, της δράσης για το κλίμα, της ετοιμότητας για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Συμφωνήθηκε να συνεργαστούμε για τη διεξαγωγή υπουργικής συνάντησης 3+1 αργότερα φέτος.
Δεδομένης της θετικής δυναμικής που απελευθερώθηκε από την ιστορική Συμφωνία του Αβραάμ και τις νέες ευκαιρίες που δημιούργησε, διερευνήσαμε τρόπους διασύνδεσης των εργασιών που πραγματοποιούνται στην τριμερή μας πλατφόρμα με άλλα περιφερειακά σχήματα, συμπεριλαμβανομένου του φόρουμ της Νεγκέβ.
Η ενίσχυση και η διεύρυνση του κύκλου της ειρήνης μεταξύ του Ισραήλ και του αραβικού κόσμου, πράγμα αδιανόητο μόλις πριν από λίγα χρόνια, υπόσχεται μια πιο ασφαλή και ευημερούσα περιοχή και δεσμευόμαστε να ενθαρρύνουμε και να υποστηρίξουμε αυτή τη διαδικασία.
Ο Πρωθυπουργός Μητσοτάκης και ο Πρωθυπουργός Νετανιάχου ενημερώθηκαν από τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη για τις τελευταίες εξελίξεις γύρω από το Κυπριακό και χαιρέτισαν την πρωτοβουλία του να συμπεριλάβει έναν ενισχυμένο ρόλο της ΕΕ στις προσπάθειες για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Στο πλαίσιο αυτό, οι τρεις πλευρές εξέφρασαν την αμέριστη υποστήριξή τους για μια δίκαιη, συνολική και βιώσιμη λύση του Κυπριακού προβλήματος, με βάση το διεθνές δίκαιο και τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Εξέφρασαν επίσης σοβαρή ανησυχία για τις πρόσφατες ενέργειες στη νεκρή ζώνη κοντά στην Πύλα, λαμβάνοντας υπόψη τη δήλωση Τύπου του Συμβουλίου Ασφαλείας της 21ης Αυγούστου για το θέμα αυτό. Σε αυτό το πνεύμα, υπογράμμισαν την ανάγκη να αποφευχθούν περαιτέρω μονομερείς ή κλιμακούμενες ενέργειες που θα μπορούσαν να αυξήσουν τις εντάσεις και να βλάψουν τις προοπτικές διευθέτησης.
Συμφωνήσαμε ότι μια διευθέτηση που θα επανενώνει το νησί, βασισμένη στο σεβασμό των δημοκρατικών αρχών, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών όλων των Κυπρίων, όχι μόνο θα ωφελήσει τον κυπριακό λαό στο σύνολό του, αλλά και θα συμβάλει σημαντικά στην ειρήνη και τη σταθερότητα της περιοχής.
Καταδικάσαμε σταθερά και απερίφραστα όλες τις μορφές τρομοκρατίας, καθώς και την υποκίνηση σε βία και μίσος.
Καλέσαμε τους περιφερειακούς εταίρους μας και την υπόλοιπη διεθνή κοινότητα να εντείνουν τις προσπάθειες για τον περιορισμό της τρομοκρατίας και να καταστήσουν υπόλογους όλους τους φορείς που την προωθούν και την υποστηρίζουν. Οι πρόσφατες τρομοκρατικές συνωμοσίες κατά ισραηλινών και εβραϊκών στόχων ενθαρρύνθηκαν από ξένους παράγοντες που αποσκοπούν στην αποσταθεροποίηση της περιοχής.Αυτές οι κακόβουλες απόπειρες αποτράπηκαν χάρη στις ελληνικές και κυπριακές αρχές και κατέδειξαν την κοινή απειλή της τρομοκρατίας και τη σημασία της στενής μας συνεργασίας στον αγώνα εναντίον της.
Επαναλάβαμε τη σταθερή μας δέσμευση για την ενίσχυση των σχέσεων ΕΕ-Ισραήλ. Υπογραμμίσαμε την ανάγκη προώθησης της συνεργασίας στο πλαίσιο της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ και την επανασύγκληση του Συμβουλίου Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ κατά το τελευταίο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.
Σημειώσαμε επίσης τη σημασία των συναντήσεων της Άκαμπα και του Σαρμ Ελ Σέιχ και την καθοριστική συμβολή τους στην αποκλιμάκωση και τη σταθερότητα, καθώς και τις δυνατότητές τους για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης μεταξύ των μερών, η οποία είναι απαραίτητη για την προώθηση μιας δίκαιης και διαρκούς ειρήνης.
Συμφωνήσαμε ότι η επόμενη τριμερής Σύνοδος Κορυφής θα πραγματοποιηθεί στο Ισραήλ, κατά τη διάρκεια του 2024.
