Η παγκόσμια ενεργειακή κρίση και οι προεκτάσεις της έχουν αναγκάσει την Ευρώπη να συμμετέχει άμεσα ή έμμεσα σε τρεις διαφορετικούς πολέμους. Τον αμιγώς ενεργειακό, που προηγήθηκε όλων και αποτελεί άμεση συνέπεια της μάλλον άκριτα σχεδιασμένης και ίσως μη-ρεαλιστικής «πράσινης μετάβασης» σε συνδυασμό με την απότομη οικονομική ανάκαμψη μετά το lockdown της πανδημίας.
Τον συμβατικό, που ξεκίνησε την 24η Φεβρουαρίου του 2022 με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, συνέχεια και επέκταση της άνευ ουσιαστικών δυτικών αντιρρήσεων προσάρτησης της Κριμαίας το 2014. Και τον γεωπολιτικό, με θύματα κυρίως την Ευρώπη, με υψηλές τιμές και την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της, σε χαμηλό σημείο.
H Ρωσία, βραχυπρόθεσμα ωφελείται. Παρακάμπτει τις κυρώσεις της EE εξάγοντας αργό προς την Ινδία (από 1% στο18%), Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ, Κίνα, κ.ά. Τα διυλισμένα προϊόντα, ιδιαιτέρως το Diesel επανεισάγονται από τις τρίτες χώρες στην ΕΕ περιγράφοντας νομικά τις κυρώσεις. Τα μηνιαία κέρδη της Ρωσίας από εξαγωγές το 2022 ανέρχονται σε 20 δισ. USD, έναντι 14,6 δισ. το 2021. Το EBITDA του ομίλου Gazprom, υπερδιπλασιάστηκε στο α' εξάμηνο του 2022, στα 52,54 δισ. USD.
Εξάλλου, η ίδια η ΕΕ εισάγει diesel κατευθείαν από τη Ρωσία με δεξαμενόπλοια που κατευθύνονται στο Ρότερνταμ, το Αμβούργο και την Αμβέρσα σε μια προσπάθεια ταχείας αποθεματοποίησης πριν την ημερομηνία ορόσημο του Φεβρουαρίου 2023 που θα ενεργοποιηθούν οι σχετικές κυρώσεις για τα προϊόντα αυτά. Χαρακτηριστικά, η αύξηση των ποσοτήτων τον Νοέμβριο είναι 126%, έναντι του Οκτωβρίου.
Οι ΗΠΑ, αν και οικονομικά ωφελημένες από τις εξαγωγές σχιστολιθικού αργού και LNG, εντούτοις έχασαν πολιτικά σε κύρος και επιρροή στον αραβικό κόσμο, ιδιαιτέρως τη Σαουδική Αραβία, λόγω της χρόνιας απαγκίστρωσης τους από τη Μέση Ανατολή, που εισπράχτηκε από τους Άραβες, αλλά και το Ισραήλ σαν εγκατάλειψη.
Στη συνέχεια παρατίθενται 12 σημεία που παρουσιάστηκαν την 22 Νοεμβρίου 2022, στο 26ο Εθνικό Συνέδριο «Ενέργεια και Ανάπτυξη 2022», που οργάνωσε το ΙΕΝΕ, κατά την 3η Συνεδρία με αντικείμενο τη Γεωπολιτική. Τα σημεία κωδικοποιούν τις γεωπολιτικές επιπτώσεις σε σχέση με την ενεργειακή κρίση.
- Η ενεργειακή κρίση προ-υπήρξε του πολέμου στην Ουκρανία. Οφείλεται κυρίως στη δεκαετή επενδυτική ανυπαρξία, της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, λόγω της επερχόμενης πράσινης μετάβασης.
- Η απότομη ανάκαμψη μετα το lockdown, οδήγησε σε περιορισμένη προσφορά και μεγάλη ζήτηση, εκτοξεύοντας τις τιμές. Το δίπολο: Επάρκεια-Τιμές επιδεινώθηκε με τις χωρίς μελέτη επιπτώσεων, κυρώσεις της ΕΕ στη Ρωσία.
- Το φυσικό αέριο ως καύσιμο μετάβασης, εχει δρόμο να διανύσει μέχρι το 2050 σύμφωνα με τους χρηματοπιστωτικούς οίκους BlackRock, Vanguard και Brookfield Asset Management.
- Ο συνδυασμός ενεργειακής κρίσης και πολέμου δημιουργεί γεωπολιτική αστάθεια και ρευστότητα, με παγκόσμια διάχυση.
- Η Ρωσική εισβολή:
- Ενίσχυσε το ΝΑΤΟ,
- Αποδυνάμωσε τις προοπτικές συγκρότησης Ευρωπαϊκού στρατού και
- Κατάργησε την ενεργειακή στρατηγική σχέση Γερμανίας –Ρωσίας, που την αποτελείωσε τον Σεπτέμβριο 2022 η δολιοφθορά στους αεριαγωγούς Nord Stream I&IΙ.
- Αποτέλεσμα, η εξασθένηση της Γερμανικής οικονομίας που προσεγγίζει, το μέγεθος της πολιτείας Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Αντιμετωπίζει τον χειρότερο πληθωρισμό και ενδεχόμενη ύφεση. Ως ατμομηχανή της ΕΕ, διαμόρφωσε την ισοτιμία USD vs Euro στον λόγο 1:1 και χαμηλότερα.
- Η ενεργειακή και οικονομική κρίση, απειλεί τους λαούς με φτωχοποίηση, προς όφελος, ακροδεξιών πολιτικών σχηματισμών (βλ. εκλογές σε Ιταλία, Σουηδία και Ισραήλ)
- Η μετατόπιση από το δόγμα Bush του «πόλεμου κατά της τρομοκρατίας», στο δόγμα Obama των 3D: Defense, Diplomacy & Development με στόχο: απαγκίστρωση από το Ιράκ το 2011 και Αφγανιστάν το 2021, επι προεδρίας Biden, σε συνδυασμό με την αποτυχία της πολιτικής στη Συρία (το 2011), και την απαθή στάση των ΗΠΑ στην «Αραβική Άνοιξη», συγκλόνισε τον Αραβικό κόσμο και τα συντηρητικά καθεστώτα του Περσικού κόλπου.
- Η διακηρυγμένη απόσυρση της Αμερικής, από την Μέση Ανατολή, ώθησε την Ρωσία στη Συρία & Λιβύη, αλλά και περιφερειακές χώρες, όπως η Τουρκία και το Ιράν, σε Λίβανο & Υεμένη, να επιχειρήσουν κάλυψη του γεωπολιτικού κενού, με αποσταθεροποίηση Μέσης Ανατολής και Ανατολικής Μεσογείου.
- Η Σαουδική Αραβία έχοντας απολέσει την Αμερικανική ασπίδα, επιδείνωσε τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, αγνοώντας επανειλημμένες προσπάθειες επαναπροσέγγισης του πρόεδρου Biden, αρνούμενη την αύξηση της παραγωγής πετρελαίου, κατά την επίσημη επίσκεψή του στο βασίλειο, το 2022. Ήδη, Σαουδική Αραβία και Κίνα, διευρύνουν την ενεργειακή συνεργασία, με επενδύσεις στην Κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road Initiative
- Συνειδητοποιώντας, το μέγεθος της πολιτικής ζημίας, οι ΗΠΑ, επιχείρησαν διορθωτική κίνηση στις 25/10/22. Η υφυπουργός του State Dept, Jennifer Gavito δήλωσε ότι « Οι ΗΠΑ δεν θα φύγουν από την Μέση Ανατολή αφήνοντας κενό που θα καλύψουν Κίνα, Ρωσία και Ιραν». Η ζημιά ωστόσο, είχε ήδη, συντελεστεί.
- Η Ευρασιατική προσέγγιση της αναθεωρητικής Τουρκίας, επιταχύνθηκε, με την Ισλαμοποίηση και απομάκρυνση από το κοσμικό κράτος. Ο εξευρωπαϊσμός της, είναι σχεδόν παρελθόν. Η χώρα επιστρέφει στις ασιατικές καταβολές. Ενισχύεται η Ένωση Τουρκόφωνων Ασιατικών κρατών, με επιδίωξη περιφερειακής ηγεμονίας. Προάγεται σχέση a la carte με την Δύση. Η διάρρηξη θα συντελεστεί, όταν, επιλέγοντας το βέλτιστο timing, προκαλέσει σύρραξη με την Ελλάδα, διαλύοντας την Ν.Α. πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα τότε, θα καταστεί χώρα 1ης γραμμής για την Δύση. Το ενδεχόμενο είναι υπαρκτό και η απειλή είναι διαρκής, όσο και αν εξορκίζεται και ανάγονται τα πάντα, στις προσεχείς Τουρκικές προεδρικές εκλογές.
* Ο Μιχάλης Λ. Μυριάνθης, Ph.D. είναι Ενεργειακός Αναλυτής, Ειδικός Σύμβουλός του ΕΛΙΑΜΕΠ
