Στον Σύριζα και στο ΠΑΣΟΚ, οι Στέφανος Κασσελάκης και Νίκος Ανδρουλάκης αμφισβητούνται ευθέως. Υπό το βάρος του αρνητικού εκλογικού αποτελέσματος και των πενιχρών (έως ανύπαρκτων) προοπτικών εξουσίας, πρόσωπα και ομάδες και στα δυο κόμματα κινούνται με στόχο την αποκαθήλωση και αντικατάσταση των δύο αρχηγών. Κατά μία έννοια, και οι δύο νυν αρχηγοί βρίσκονται αντιμέτωποι με κομματικά πραξικοπήματα.
Ο μεν Κασσελάκης διότι είναι μόλις έξι μηνών αρχηγός, ο δε Ανδρουλάκης διότι οι καταστατικές διαδικασίες (επαν)εκλογής προέδρου ήταν προγραμματισμένες για τα μέσα του 2025 και όχι για το φθινόπωρο του 2024. Αμφότερα τα κόμματα της κεντροαριστεράς βρίσκονται σε εξεγερτική αναταραχή, συγκλονίζονται από εμφύλιες μάχες και τοξικές αντιπαραθέσεις, που μπορούν πια να τελειώσουν μόνο με έναν τρόπο. Είτε με την πλήρη επικράτηση των Κασσελάκη και Ανδρουλάκη και αποκεφαλισμό των αντιπάλων τους, είτε με τη στεγνή εκπαραθύρωση των δυο αρχηγών ως αποτυχημένων.
Και στην κεντροδεξιά υπάρχει αναταραχή λόγω αρνητικού εκλογικού αποτελέσματος. Η διαφορά με την κεντροαριστερά είναι ότι δεν ξέρουμε ακόμα αν πρόκειται για πραγματική εξέγερση ή για τρικυμία εν ποτηρίω, που οι μεγεθυντικοί φακοί της δημοσιότητας μετατρέπουν τεχνηέντως σε στάση κατά του αρχηγού. Μένει να αποδειχθεί.
Το σίγουρο είναι ότι ο Μητσοτάκης δεν αντιμετωπίζει πραξικόπημα. Κανένας από το κόμμα του δε σχεδιάζει να τον διώξει, κανένας δεν επιβουλεύεται τη θέση του, κανένας δεν κινεί διαδικασίες εκδίωξης και αντικατάστασης του, κανένας δεν τολμά να προτείνει εαυτόν για χαλίφη στη θέση του χαλίφη. Ότι η δεξιά πτέρυγα της ΝΔ είναι σε αναβρασμό είναι δεδομένο. Ότι ο αναβρασμός αυτός είναι ένας αχταρμάς από προσωπικές πικρίες (δε γίναμε ούτε θα γίνουμε υπουργοί), ιδεολογικές διαφωνίες (απομακρυνόμαστε από το πατρίς-θρησκεία-οικογένεια), ταυτοτικές ιδεοληψίες (μεταλλασσόμαστε από Δεξιά σε φιλελεύθερο αντικρατικό Κέντρο) και διαχειριστικές ενοχλήσεις (παίρνουμε τους υπουργούς τηλέφωνο και δεν το σηκώνουν καν), είναι το δεύτερο δεδομένο. Ότι ο χύδην αυτός αναβρασμός οργανώνεται σε «πολιτική κίνηση» από κάποιο think tank είναι το τρίτο δεδομένο.
Πλην, επί του παρόντος, δε θέλουν να ρίξουν τον Μητσοτάκη. Μα τότε τι θέλουν; Με ποιον στόχο κινούνται; Απλώς για να δημοσιοποιήσουν την οργή της «δεξιάς ψυχής» της ΝΔ που νιώθει αφοπλισμένη και παραγκωνισμένη μέσα στο ίδιο της το κόμμα; Οι συγχρονισμένες φωνές των 37 μέσα στην Κοινοβουλευτική Ομάδα και το Δευτεριάτικο οργανωμένο «προσκλητήριο» του Πολεμικού Μουσείου με την παρουσία (και την πολιτική ομιλία) δύο πρώην πρωθυπουργών, αποτελούν απλή υπενθύμιση ότι «είμαστε κι εμείς οι δεξιοί εδώ»; Προφανώς όχι.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν αντιμετωπίζει πραξικόπημα, αλλά προνουντσιαμέντο. Ξεχασμένος όρος των αρχών του εικοστού αιώνα το pronunciamiento, εφαρμοσμένο στην Ισπανία και σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, προέρχεται από το λατινικό pronuntio που σημαίνει «αναγγέλλω» ή «κηρύσσω». Στο προνουντσιαμέντο, οι στρατιωτικοί δεν έπαιρναν τα όπλα για να ρίξουν μια νόμιμη κυβέρνηση και να κυβερνήσουν οι ίδιοι, δεν έκαναν δηλαδή το γνωστό «πραξικόπημα» που ζήσαμε και εμείς στην Ελλάδα.
Αντί γι αυτό, συγκεντρώνονταν κάπου και εξέδιδαν ένα τελεσίγραφο υπαγόρευσης όρων προς την κυβέρνηση, υπό την απειλή χρήσης των όπλων αν οι όροι αυτοί δε γίνονταν δεκτοί και άμεσα εκτελεστοί. Φυσικά, άπαξ και το προνουντσιαμέντο επιβαλλόταν, οι πολιτικές κυβερνήσεις μετατρέπονταν σε μαριονέτες των στασιαστών, οι οποίοι παράλληλα δεν είχαν καν την τυπική ευθύνη διακυβέρνησης. Συνήθως οι επιβαλλόμενοι όροι αφορούσαν αρχικά μικρό κύκλο θεμάτων (εθνικά, στρατιωτικά), πλην σιγά-σιγά ο έλεγχος και η επιβολή έπαιρναν ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Κλασσικό προνουντσιαμέντο εφαρμόστηκε στην Ελλάδα το 1909, με το Κίνημα στο Γουδί. Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος επικράτησε πλήρως και αναίμακτα με ορμητήριο το στρατόπεδο στο Γουδί, όμως ο αρχηγός του Νικόλαος Ζορμπάς ούτε το πολίτευμα κατέλυσε, ούτε αρχηγός κράτους έγινε. Η πολιτική κυβέρνηση του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη αποδέχτηκε πλήρως την κυριαρχία των στρατιωτικών και μεταβλήθηκε σε εκτελεστικό τους όργανο. Πολύ σύντομα, λοχαγοί και συνταγματάρχες μαζεύονταν σε σπίτια, έτρωγαν, έπιναν και τσακώνονταν για όλα τα θέματα του κράτους, με τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς να υπογράφουν αβλεπί το άλλο πρωί όσα (συχνά αλλοπρόσαλλα) αποφάσιζαν οι γαλονάδες.
Μήπως, λοιπόν, βρισκόμαστε μπροστά σε μια παρόμοια περίπτωση, πολιτικού (και όχι στρατιωτικού ασφαλώς) προνουντσιαμέντο της δεξιάς πτέρυγας της ΝΔ απέναντι στον Μητσοτάκη; Προφανώς, δεν πάνε να τον ρίξουν, αλλά μήπως εμφανώς προσπαθούν να τον μετατρέψουν σε όμηρο τους; Να του επιβάλλουν όρους, πολιτικές κατευθύνσεις, αντιμεταρρυθμιστικές αποφάσεις και πισωγυρίσματα, από τη γραμμή που αυτός έθεσε στο εκλογικό σώμα το 2023 και μ’ αυτήν πήρε την εξουσία;
Προνουντσιαμέντο του Μουσείου, λοιπόν; Τελεσίγραφο για δεξιά κυβερνητική στροφή σε όλους τους τομείς διακυβέρνησης, υπό τον φόβο (όχι ξιφολόγχης και περιστρόφου) αλλά ενός διαρκούς ανταρτοπολέμου, μιας μόνιμης εσωτερικής αναταραχής, μιας ανηλεούς δημόσιας κριτικής για τα πάντα; Με την απειλή άρνησης ψήφισης νόμων από τη Δεξιά πτέρυγα ή και αποχωρήσεων από την Κοινοβουλευτική Ομάδα; Είμαστε μπροστά σε διατύπωση τελεσιγράφου συνδιοίκησης του Μητσοτάκη με την ομάδα του Πολεμικού Μουσείου;
Επί του παρόντος και προ της Δευτεριάτικης σύναξης στο Μουσείο, έχουμε διατυπωμένη από τους εξεγερμένους την απαίτηση επιβολής «δικού τους» ονόματος για την Προεδρία της Δημοκρατίας. Πρόκειται για μια απαράδεκτη λογική δυαρχίας στο ταβάνι του θεσμικού εποικοδομήματος της χώρας, λες και το δίδυμο Πρόεδρος-Πρωθυπουργός δεν υπηρετεί το Έθνος αλλά τις εσωτερικές ισορροπίες του κυβερνώντος κόμματος. Μια λογική που λέει «εφόσον ο πρωθυπουργός είναι Κεντρώος-Κεντροδεξιός, ο Πρόεδρος επιβάλλεται να είναι original Δεξιός».
Μένει βέβαια να δούμε τι θα γίνει στη σύναξη του Πολεμικού Μουσείου. Δεν αποκλείεται όλα τούτα να αποδειχθούν τζούφιες μπαταριές στον αέρα και η μεγάλη εσωκομματική φουρτούνα να αποδειχθεί τρικυμία στο ποτήρι. Μπορεί όμως και όχι. Εξαρτάται τι θα ακουστεί εκεί μέσα, αλλά και πως θα εκληφθεί και θα ερμηνευτεί εκτός αιθούσης αυτό το σώου από φίλους και αντιπάλους. Αν όσα θα ειπωθούν (ή οι εύγλωττες σιωπές και οι υπαινιγμοί) πάρουν τον χαρακτήρα αντικειμενικού περιορισμού της δύναμης Μητσοτάκη, τότε το δεξιό προνουντσιαμέντο θα είναι εν εξελίξει. Και μένει να δούμε πως θα αντιδράσει αυτός, εναντίον του οποίου στρέφεται.
Προσωπικά δεν έχω καμιά χειροπιαστή ένδειξη ότι πέραν του φανερού ηγετικού πολιτικού πυρήνα των επαναστατημένων, πίσω από την κίνηση κρύβονται και άλλα (επιχειρηματικά ή εξωεθνικά γεωστρατηγικά) συμφέροντα. Κάποιοι το θεωρούν βέβαιο, εγώ δεν τολμώ να το πω εύκολα και αναπόδεικτα. Το σίγουρο είναι πως, αν από Δευτέρα ο Μητσοτάκης βρεθεί σε κλοιό (φανερής ή αφανούς) πολιτικής ομηρίας την οποία θα αποδεχτεί, σε λίγους μήνες, όχι Πρόεδρο της Δημοκρατίας δε θα μπορεί να προτείνει, αλλά ούτε μετακλητό υπάλληλο σε γραφείο υπουργού δε θα τολμά να διορίσει. Θα πρέπει πρώτα να ζητά την άδεια της ομάδας του Μουσείου. (Υπό την έννοια της ομάδας που συγκεντρώθηκε στο Μουσείο, όχι αυτής που ανήκει σε Μουσείο.)
