Τα συλλαλητήρια για τη συμπλήρωση δύο ετών από την τραγωδία των Τεμπών θα είναι μαζικότατα και μάλλον πολύ μαζικότερα των συλλαλητηρίων προ μηνός που έπιασαν αδιάβαστους την κυβέρνηση, αλλά και όλα τα κόμματα. Δεν χρειάζεται κάποιος να έχει ιδιαίτερες δυνατότητες για να το αντιληφθεί. Αυτό λένε όλα τα μηνύματα, το κλίμα που κυριαρχεί, αυτό γίνεται αντιληπτό από μια απλή περιήγηση στο διαδίκτυο.
Οι πολίτες θα εκφράσουν ελεύθερα και ελπίζω ειρηνικά τη διαμαρτυρία τους, τον πόνο τους ή και την οργή τους. Κανένας δεν φοβάται την άσκηση του δημοκρατικού δικαιώματος του συνέρχεσθαι των Ελλήνων. Όποιοι δε αφήνουν να εννοηθεί ότι «η κυβέρνηση πέφτει» θα πρέπει από τη μια να αφομοιώσουν τους βασικούς κανόνες της Δημοκρατίας, σύμφωνα με τους οποίους οι κυβερνήσεις αλλάζουν μόνο με εκλογές και να δουν από την άλλη όλες τις δημοσκοπήσεις σύμφωνα με τις οποίες η ΝΔ παρ' όλες τις φθορές προηγείται 12%-14% του δεύτερου ΠΑΣΟΚ.
Από εκεί και πέρα ας επισημάνουμε κάποιες βασικές παρατηρήσεις:
ΠΡΩΤΟΝ: Όπως συνέβη μετά τα πρώτα συλλαλητήρια, έτσι και με τα τωρινά θα παραχθούν πολιτικά αποτελέσματα. Μετά τις πρώτες συγκεντρώσεις είχαμε αλλαγή πολιτικού κλίματος και ατζέντας, αλλά πάνω απ' όλα μια εκτός κάθε πλαισίου επιθετικότητα με αυθαίρετα συμπεράσματα, προσπάθεια εμπέδωσης μηνυμάτων και απόψεων κύκλων που δεν φαίνονταν να ενδιαφέρονται και πολύ για την αλήθεια και ισοπεδώνουν το έργο του Ανακριτή και τη Δικαιοσύνη.
Το ερώτημα επομένως είναι σε ποια κατεύθυνση θα είναι τα πολιτικά αποτελέσματα. Θα μπούμε σε μια δεύτερη φάση τοξικότητας, άρνησης να ακουστεί καν κάθε εκδοχή πέρα από την κυρίαρχη εκδοχή, που κακά τα ψέματα έχει κυριαρχήσει χωρίς να ξέρουμε το πόρισμα του ανακριτή και τη δίκη να εκκρεμεί; Τα κόμματα της αντιπολίτευσης θα εκδώσουν ανακοινώσεις που θα χρησιμοποιούν τη συμμετοχή για να προβάλουν τις γνωστές θέσεις τους που επαναλαμβάνουν μονότονα που δεν πείθουν κιόλας απ' ότι δείχνουν όλες οι έρευνες κοινής γνώμης; Κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για την αποκάλυψη της αλήθειας και την απονομή Δικαιοσύνης, αλλά και για το πολιτικό σύστημα και τη θεσμική λειτουργία της Δημοκρατίας μας.
ΔΕΥΤΕΡΟ: Προφανώς οι συγκεντρώσεις θα έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά από τα πρώτα συλλαλητήρια. Όλα όσα μεσολάβησαν έχουν προσδώσει πιο έντονα πολιτικά χαρακτηριστικά. Δεν θα είναι συγκεντρώσεις μόνο για τα Τέμπη. Πάνω σ' αυτή την ανοικτή πληγή, έρχονται να προστεθούν συλλογικά αιτήματα, παράπονα, ζητούμενα που είτε αφορούν την ακρίβεια και το επίπεδο ζωής, είτε αφορούν την ανάγκη για ένα σύγχρονο Κράτος, για ενίσχυση της αίσθησης ασφάλειας για τις συγκοινωνίες, αντιμετώπιση των παθογενειών Οργανισμών όπως του ΟΣΕ κ.α. Πολίτες που θα συμμετέχουν θα θέλουν να εκφράσουν κι άλλες διαμαρτυρίες τους πέραν των θεμάτων που αφορούν τα Τέμπη.
Αυτή η παρατήρηση αφορά την κοινωνία, όχι τα κόμματα που δείχνουν κατώτερα των περιστάσεων. Αυτά φαίνεται δυστυχώς ότι απλά θα συνεχίσουν να πυροβολούν, να ζητάνε πιθανά εκλογές όπως ήδη ζητάει ο ΣΥΡΙΖΑ, να αναφέρονται αυθαίρετα στην περίφημη απονομιμοποίηση της κυβέρνησης, να παριστάνουν τους ανακριτές, τους εισαγγελείς, τους πραγματογνώμονες δείχνοντας τις αληθινές προθέσεις τους και ταυτόχρονα την αδυναμία τους να αρθρώσουν πολιτικό λόγο που θα συμβάλουν στη δημιουργία προϋποθέσεων για τις αναγκαίες αλλαγές στο Κράτος, τον ΟΣΕ, το σιδηροδρομικό δίκτυο.
ΤΡΙΤΟ: Ας μη γελιόμαστε. Στην πλάτη των ανθρώπων που έχουν ειλικρινείς προθέσεις στήνεται ένα πολιτικό παιχνίδι. Η Αντιπολίτευση στο σύνολό της αισθάνθηκε μετά τις πρώτες συγκεντρώσεις ότι έχει μια μοναδική ευκαιρία να φθείρει τη ΝΔ και στοχευμένα τον Κ. Μητσοτάκη. Τα κόμματα που τη συγκροτούν, πέραν των διαφορών που έχουν, έχει επικεντρωθεί στο τρίπτυχο έγκλημα - συγκάλυψη - επικίνδυνη Κυβέρνηση, βάλλοντας ταυτόχρονα κατά της Δικαιοσύνης. Τροφοδότησαν ένα κλίμα έντασης, αμφισβήτησης των θεσμών, καχυποψίας. Το παράδοξο είναι η αδυναμία των κομμάτων που έχουν κυβερνήσει τη χώρα (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ) να κατανοήσουν και έτσι πριονίζουν το κλαδί που κάθονται και αυτά. Πορεύονται σαν να μην μπορούν να καταλάβουν ότι αν οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ποσοστά πάνω από 70% που υποστηρίζουν ότι η Κυβέρνηση συγκαλύπτει, αντίστοιχα ποσοστά δείχνουν ότι οι πολίτες υποστηρίζουν πως και η Αντιπολίτευση εργαλειοποιεί την τραγωδία.
Όπως και να το κάνουμε, κόμματα που κυβέρνησαν έχουν μερτικό ευθύνης στις διαχρονικές παθογένειες ενός Κράτους που λειτουργίες του εξοργίζουν και δεν μπορούν να εμφανίζονται ολίγον θεσμικά και ολίγον αντισυστημικά. Πολύ περισσότερο όταν φαίνεται να το πληρώνουν δημοσκοπικά. Κερδισμένοι είναι οι δυνάμεις της ακροδεξιάς, του αντισυστημισμού, αλλά και η καχυποψία, η απογοήτευση που τροφοδοτούν τη διόγκωση της γκρίζας ζώνης.
ΤΕΤΑΡΤΟ: Τα συλλαλητήρια και οι συζητήσεις που θα γίνουν στη Βουλή πρέπει να κλείσουν ένα κύκλο νοσηρότητας και εκτροπής πέρα από κάθε δημοκρατικό πλαίσιο. Από πότε δικάζουν Πολιτικοί Αρχηγοί; Είναι δυνατόν να πυροβολούν όλοι τη Δικαιοσύνη – ανάμεσά τους και λειτουργοί της - και μετά να παριστάνουν τους αναλυτές της απαξίωσής της ή ότι αναζητούν την αλήθεια; Είναι δυνατόν αφού επιτίθενται πολλοί κατά της Δικαιοσύνης, στη συνέχεια να φωνάζουν αν αυτή θεσμικά προσπαθεί να υπερασπίσει την υπόστασή της; Θα αφήσουμε τον εφέτη ανακριτή να ολοκληρώσει το πόρισμά του ώστε να ανοίξει ο δρόμος για τη δίκη, μη απειλώντας τον, μη ασκώντας bullying διαδικτυακά, μη καταθέτοντας ακατανόητες προτάσεις εξαίρεσης και μηνύσεις; Θα σταματήσει η τακτική άρνησης απέναντι σε κάθε άποψη ή εκδοχή ερμηνείας της τραγωδίας, σαν να μη θέλουν κάποιοι να «πειραχτεί» ένα κυρίαρχο αφήγημα που έχει επικρατήσει σε μεγάλο τμήμα της κοινωνίας;
Ως πότε θα υπάρχει ανοχή σε απαράδεκτες, επικίνδυνες, αντιδημοκρατικές επιθέσεις με φράσεις για συμμορία δολοφόνων, χέρια που στάζουν αίμα, ακόμα και δολοφόνους που δανείζει ο Ζελένσκι στον Μητσοτάκη και στην παράνοια να συσχετίζεται κάθε τι με τα Τέμπη; Θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε επιθέσεις κατά γραφεία Βουλευτών σαν να μη συμβαίνει κάτι; Θα παρακολουθούμε να μετατρέπονται τα Τέμπη σε ευκαιρία επιστροφής και επανεμφάνισης πολιτικών που έχουν καταδικαστεί κατ' επανάληψη για τις αντιλήψεις και πρακτικές τους;
Δεν μπορεί να υπάρχει ιδιαίτερη αισιοδοξία για αλλαγή αυτού του κλίματος αν δεν κυριαρχήσουν η ψυχραιμία, η λογική, η ομόθυμη αντίδραση απέναντι στην τοξικότητα κοινωνικών, αλλά και πολιτικών δυνάμεων από διαφορετικά κόμματα που απαιτούν να υπάρξει φως σε όλες τις πτυχές της υπόθεσης και ταυτόχρονα θέλουν μια χώρα που θα προχωράει μπροστά. Αν αυτό δεν συμβεί, ας μη δηλώσουν κάποιοι ξαφνιασμένοι όταν θα βρεθούν μπροστά σε τερατογεννέσεις. Γιατί τέρατα και «σωτήρες» θα βρούμε μπροστά μας αν συνεχιστεί αυτή η απαξίωση Κυβέρνησης, Αντιπολίτευσης, Δικαιοσύνης, θεσμών. Όπως τόνιζε και ο Γκράμσι «Κρίση. Ώρα για τέρατα».
ΠΕΜΠΤΟ: Η κυβέρνηση έχει περίπου δύο χρόνια θητείας. Έχει την πλήρη ευθύνη να διαχειριστεί τη μεγαλύτερη κρίση στα χρόνια που κυβερνάει. Όπως και έχει και μεγάλες ευθύνες για την ατολμία της, την ολιγωρία της και τις ψευδαισθήσεις της, αφήνοντας χώρο σε κόμματα και άλλες δυνάμεις, σε αφηγήματα και συνωμοσιολογίες.
Δεν αντιμετώπισε με θάρρος την τραγωδία, παίρνοντας όλες τις ευθύνες της, εμφανιζόμενη φοβική ή σε προσπάθεια να καλύψει πολιτικά στελέχη. Ήταν καίρια λάθη η εικόνα fast track της Εξεταστικής Επιτροπής και η μη συγκρότηση Προανακριτικής Επιτροπής για τη Σύμβαση 717 που θα έπρεπε να ολοκληρωθεί από το 2019 και ερμηνεύτηκε ως προστασία του Κώστα Καραμανλή. Είναι ευθύνη της που δύο χρόνια μετά την τραγωδία δεν έχει προωθήσει όλα τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει ότι τώρα έχουμε ασφάλεια στις συγκοινωνίες, που δεν έφερε τα πάνω κάτω στον ΟΣΕ.
Είναι λάθος της τα συνεχή μπρος πίσω στην πολιτική και επικοινωνιακή τακτική της. Υφίσταται κόστος λογικά και είναι περικυκλωμένη από κύμα διαμαρτυρίας και δυσαρέσκειας που δεν βρίσκει διέξοδο αυτή τη στιγμή λόγω ανυπαρξίας σοβαρής, πειστικής εναλλακτικής πολιτικής λύσης. Τα δύσκολα είναι μπροστά της και μόνη οδός για αυτήν είναι μια δέσμη πρωτοβουλιών που θα περνάει σαφές μήνυμα ότι τα αλλάζει όλα.
Αντί για επίλογο, παραθέτω συμπέρασμα του Paul Halloran στο Eureporter «εν αγνοία του ευρύτερου κοινού, ο θυμός και οι ανησυχίες τους σχετικά με τον χειρισμό του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών έχουν καταληφθεί από ληστρικές οντότητες που επιδιώκουν να προωθήσουν τις δικές τους προσωπικές ατζέντες. Από τον Δεκέμβριο του 2024, ένας στρατός χιλιάδων «Bots», μη αυθεντικών χρηστών, που ενεργούν με συντονισμένο και δόλιο τρόπο και προωθούνται από τους αμφιλεγόμενους αλγόριθμους του TikTok και άλλων κοινωνικών δικτύων, ενεργούν ως μέρος μιας εκστρατείας για να εκτρέψουν την εστίαση του κοινού στην Ελλάδα και να αυξήσουν την ορατότητα των αναρτήσεων που προωθούνται από τα πιο ακραία στοιχεία διαμαρτυρίας». Αυτό για να σκεφτούμε ότι στη διαμόρφωση του κλίματος που βιώνουμε έχουν επιστρατευθεί υπέρτερες δυνάμεις.
Δίχως άλλο σχόλιο...
* Ο Ζαχαρίας Ζούπης είναι Διευθυντής Ερευνών της OPINION POLL - Πολιτικός Αναλυτής.
