Το γκρέμισμα των αυθαιρέτων εξαγγέλλεται σταθερά από όλες τις κυβερνήσεις των τελευταίων 40 ετών. Κάθε μια διατρανώνει ότι θέλει να βάλει τέλος στην αυθαίρετη δόμηση, να τελειώνει με το καρκίνωμα, να γκρεμίσει τα αυθαίρετα των παρελθόντων ετών για τα οποία έχει συνταχθεί πρωτόκολλο κατεδάφισης. Όσο τα είδατε εσείς να κατεδαφίζονται, άλλο τόσο τα είδαμε κι εμείς. Γιατί αυτή τη φορά να είναι διαφορετικά;
Το βασικότερο δίδαγμα από τις κατεδαφίσεις αυθαιρέτων των τελευταίων ετών, είναι τα πενιχρά αποτελέσματα των περιφερειών που είχαν μέχρι σήμερα την αρμοδιότητα και η απουσία εκ μέρους τους λογοδοσίας. Το γκρέμισμα «σκάλωνε» πάντα κατά ένα μαγικό τρόπο στα γρανάζια της γραφειοκρατίας, στην έλλειψη πιστώσεων από το υπ. Εσωτερικών, στις πολυδαίδαλες αποφάσεις διαφορετικών φορέων της δημόσιας διοίκησης.
Αυτή είναι και η βασική αλλαγή που φιλοδοξεί να φέρει το νομοσχέδιο του υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας που παρουσιάζει τη Τρίτη στο υπουργικό ο Θοδωρής Σκυλακάκης. Το έργο της κατεδάφισης φεύγει από την αποκεντρωμένη διοίκηση και το αναλαμβάνει η κεντρική, τα υπ. Περιβάλλοντος και Υποδομών. Το χρόνιο απόστημα «συναλλαγής» και η εξυπηρέτηση των στενών συμφερόντων στις τοπικές κοινωνίες επιχειρείται να σπάσει.
Κι επίσης καταργείται το σημερινό μοντέλο όπου πολλά κλιμάκια διαφορετικών υπηρεσιών κάνουν το καθένα και από μια αυτοψία. Καθιερώνεται ένα μόνο μεικτό κλιμάκιο, κατά το μοντέλο της Μυκόνου, ώστε για κάθε αυθαίρετο να εκδίδεται ένα μόνο φύλλο ελέγχου. Όχι τρία, τέσσερα ή πέντε, δηλαδή κανένα!
Και η μόνιμη μέχρι σήμερα, στα όρια του αστείου, επωδός των υπηρεσιών ότι τελείωσαν τα χρήματα που δίνει το υπ. Εσωτερικών για κατεδαφίσεις; Τέλος, και σε αυτό. Το νέο πλαίσιο θα προβλέπει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση αποκλειστικά για κατεδαφίσεις, όχι από το Εσωτερικών, αλλά από νέες πηγές, όπως το Πράσινο Ταμείο (έσοδα από πλειστηριασμούς δικαιωμάτων ρύπων, κλπ.).
Καλά όλα αυτά, θα πει κανείς, αλλά από ποια αυθαίρετα θα ξεκινήσουν οι κατεδαφίσεις; Ειδικά όταν στο ερώτημα ποιος είναι ο συνολικός τους αριθμός, δεν ξέρουν την απάντηση ούτε οι αρμόδιοι. Αρχή λοιπόν θα γίνει απ’ όσα έχουν πρωτόκολλο κατεδάφισης το 2022, αλλά και απ’ ότι καινούργιο χτίζεται.
Ο κανόνας γενικά είναι ότι θα κατεδαφίζεται το σύνολο των αυθαιρέτων για τα οποία βγήκαν οριστικά πρωτόκολλα το προηγούμενο έτος. Και μετά το υπουργείο θα κινείται αναδρομικά με στόχο σε ετήσια βάση να κατεδαφίζονται και παλαιότερα. Κάπως έτσι φιλοδοξεί να φτάσει έως τα αυθαίρετα του 2011, χρονιά ορόσημο, υπό την έννοια ότι τότε έγινε η τελευταία νομιμοποίηση αυθαιρέτων κτισμάτων στην Ελλάδα.
Δίχως να υποβαθμίζουμε το γεγονός ότι η κυβέρνηση έχει τη πολιτική βούληση για να καμφθούν οι βέβαιες αντιδράσεις, τα ερωτήματα είναι πολλά. Ποιος θα κάνει για παράδειγμα τις κατεδαφίσεις; Το κράτος; Όχι, στο παιχνίδι θα μπουν ιδιωτικές εταιρείες μέσα από μεγάλους διαγωνισμούς ανά χωρική ενότητα (Αττική, Πελοπόννησο, Δ. Μακεδονία, κλπ). Εργολαβίες δηλαδή με αντικείμενο εκάστη ένα σημαντικό αριθμό αυθαιρέτων πχ 400-500, προκειμένου οι κατεδαφίσεις να μην κολλάνε σε προσχηματικές καθυστερήσεις λόγω ασυνεννοησίας διαφορετικών φορέων.
Και αν όλα αυτά μπλοκάρουν, όπως γίνεται χρόνια τώρα, στα δικαστήρια; Όχι, ο κάτοχος του αυθαίρετου δε θα μπορεί πλέον να υποβάλει ατελείωτες ενστάσεις και προσφυγές. Η διαδικασία επιταχύνεται σε συνεννόηση με το υπ. Δικαιοσύνης. Ο ενδιαφερόμενος θα έχει δικαίωμα να εκφράσει μια φορά τις αντιρρήσεις του, όμως μετά η υπόθεση θα θεωρείται ότι έχει τελεσιδικήσει.
Τα παραπάνω όλα δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια επανάσταση κοινής λογικής, όπως η επιστράτευση της τεχνολογίας και των drones, φτάνει η κυβέρνηση να μην κάνει για τον οποιονδήποτε λόγο πίσω.
Η χώρα αποκτά για πρώτη φορά ένα πρωτοποριακό σύστημα παρακολούθησης του δομημένου περιβάλλοντος, προϋπολογισμού 120 εκατ ευρώ, μια διαδικασία εντοπισμού και καταγραφής της αυθαίρετης δόμησης με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, (δορυφόρους, drones, τεχνητή νοημοσύνη) και διασύνδεση των παραπάνω με το E-adeies, τη φόρμουλα ηλεκτρονικής έκδοσης αδειών. Ο στόχος είναι να αναζητούνται τα αυθαίρετα που χτίζονται σε πραγματικό χρόνο ή όσα θα χτιστούν το επόμενο διάστημα.
Μ' άλλα λόγια, όπου το drone εντοπίζει δόμηση, θα αντιπαραβάλει τις συντεταγμένες με το σύστημα E-adeies. Εφόσον, δεν έχει δηλωθεί σε αυτό κάποια οικοδομική άδεια με τις συγκεκριμένες συντεταγμένες, τότε θα αναλαμβάνουν δουλειά οι ελεγκτές.
Στο θέμα των αυθαιρέτων η κυβέρνηση έχει την κοινωνία στο πλευρό της. Η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών είναι και σε αυτό πιο μπροστά από το πολιτικό σύστημα. Τα μηνύματα από τις δημοσκοπήσεις είναι ξεκάθαρα. Τολμήστε και γκρεμίστε τα αυθαίρετα, βάλτε τάξη στην ανομία, απαντούν σε συντριπτικά ποσοστά οι πολίτες, κάθε φορά που μπαίνει στις έρευνες το σχετικό ερώτημα.
