«Παλαιότερα χρειαζόμουν μια γραφομηχανή, ένα ποτήρι κόκκινο κρασί και τους δείκτες του ρολογιού να δείχνουν μεσάνυχτα. Τώρα χρειάζομαι μόνο μπαταρία στο laptop και ένα κάθισμα, οιουδήποτε τύπου. Γράφω σχεδόν παντού και κάτω από όλες τις συνθήκες, ακόμη και στην αίθουσα αναμονής του οδοντιατρείου.» Αλλάζουν, συν τω χρόνω, οι συνθήκες που απαιτούνται για τη συγγραφή, μας επιβεβαιώνει στο Liberal.gr ο Άγγελος Χαριάτης, επιμένοντας πως ένα δεν αλλάζει: Οι εμμονές.
«Έχω την ισχυρή πεποίθηση πως οι συγγραφικές εμμονές είναι κατά έναν, ίσως εν μέρει απομαγεμένο, τρόπο εγκιβωτισμένες στο γονιδίωμα του συγγραφέα. Η φυγή, η απόδραση από τον ασφυκτικό κοινωνικό κλοιό είναι μια συγγραφική μου εμμονή. Οι τραγικοί αντιήρωες, δέσμιοι μιας μοίρας που δεν έχουν επιλέξει, είναι άλλη μία». Μας εκμυστηρεύεται και το επιβεβαιώνουν οι «25 ιστορίες για ευτυχισμένους αστούς», «Το δάκτυλο», το «Μαύρο κόκκινο», οι «Παράπλευρες απώλειες», «Η πόλη των γενναίων», «Ο κύριος Χι»…
Για το συγγραφικό παρόν του, αποκαλύπτει, ανοίγοντας το συγγραφικό του εργαστήρι πως: «Έχω ολοκληρώσει ένα κείμενο 70.000 λέξεων. Πρόκειται για ένα υπαρξιακό μυθιστόρημα μυστηρίου με κάποια στοιχεία crime fiction. Αφορά τη σχέση πατέρα-γιου, για την ακρίβεια τη μη σχέση τους. Είμαστε στη διαδικασία των τελικών διορθώσεων. Οι εκδόσεις 24 γράμματα με εμπιστεύτηκαν για άλλη μια φορά μετά το αστυνομικό μυθιστόρημα Ο κύριος Χι».
Κι εμείς, εξερευνώντας τις συγγραφικές του συνήθειες επί του παρόντος, θα πρέπει να αρκεστούμε σ' αυτό.
-Κύριε Χαριάτη, υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Παλαιότερα χρειαζόμουν μια γραφομηχανή, ένα ποτήρι κόκκινο κρασί και τους δείκτες του ρολογιού να δείχνουν μεσάνυχτα. Τώρα χρειάζομαι μόνο μπαταρία στο laptop και ένα κάθισμα, οιουδήποτε τύπου. Γράφω σχεδόν παντού και κάτω από όλες τις συνθήκες, ακόμη και στην αίθουσα αναμονής του οδοντιατρείου.
-Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Εξαρτάται από το είδος της ιστορίας που θέλω να αφηγηθώ. Κάποιες φορές μια εικόνα είναι αρκετή ώστε να με βοηθήσει να δημιουργήσω τον μύθο. Στα περισσότερα, όμως, μυθιστορήματα, ο σκελετός, το πλάνο είναι ο απόλυτος οδηγός μου. Αν και οι εκπλήξεις είναι πάντοτε στο πρόγραμμα της συγγραφής.
-Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Νομίζω Το Δάκτυλο ήρθε με έναν παράξενο τρόπο. Αρχικά ήθελα να διηγηθώ ένα κομμάτι της ιστορίας της γενιάς μου. Απαιτήθηκε να σκάψω βαθιά μέσα μου, να κατανικήσω τη λογική, να επιβληθώ πάνω στους φόβους, να τους νικήσω χρησιμοποιώντας -ενδοσκοπικά- εικόνες και συναισθήματα κατευθείαν από τις ιδιωτικές, μυσταγωγικές πηγές της ύπαρξής μου. Σχεδόν αναγκαστικά χρειάστηκε να ανακαλύψω εκ νέου τον εαυτό μου, βάζοντας στοιχεία του εαυτού μου στον κεντρικό ήρωα του μυθιστορήματος.
-Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφοι κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Έχω την ισχυρή πεποίθηση πως οι συγγραφικές εμμονές είναι κατά έναν, ίσως εν μέρει απομαγεμένο, τρόπο εγκιβωτισμένες στο γονιδίωμα του συγγραφέα. Η φυγή, η απόδραση από τον ασφυκτικό κοινωνικό κλοιό είναι μια συγγραφική μου εμμονή. Οι τραγικοί αντιήρωες, δέσμιοι μιας μοίρας που δεν έχουν επιλέξει, είναι άλλη μία.
Το βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον να πειραματίζομαι με νέες τεχνικές. Από τις αγαπημένες μου που χρησιμοποιώ ξανά και ξανά είναι η ιστορική αναδρομή.
Το μεγαλύτερο αίνιγμα είναι η ίδια η ανθρώπινη ύπαρξη. Και η προσπάθεια εξερεύνησής της ο μέγας γρίφος. Νομίζω πως οι συγγραφείς και οι ποιητές επιζητούν μέσω της γραφής τη λύση αυτών των αινιγμάτων και γρίφων.
-Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;
Θα πρέπει να έχει πάθος, αληθινούς ήρωες, να υπάρχει ασφαλώς το στοιχείο της έκπληξης και της ανατροπής. Μια αληθινή ή επινοημένη καθημερινή ιστορία με τις κατάλληλες συγγραφικές παρεμβάσεις μπορεί να δημιουργήσει ένα εξαιρετικό έργο μυθοπλασίας.
-Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Η εσωτερική πάλη και οι συγκρούσεις είναι από τα βασικά στοιχεία. Το κάδρο -κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό- παίζει τον ρόλο του. Επιθυμώ ο ήρωας ή ηρωίδα να εκπέμπει τραγικότητα - χρησιμοποιώ αδόκιμα τον όρο. Δεν με απασχολούν οι ήρωες χωρίς ψεγάδια. Αυτά είναι ένα πρώτο πλαίσιο ώστε να μπορέσω να δομήσω τους χαρακτήρες.
-Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;
Ο Άλκης Μπαμπαλής, ο πρωταγωνιστής του τελευταίου μου βιβλίου Ο κύριος Χι, ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με φόντο τον χώρο του ποδοσφαίρου. Από ένα μεγάλο «αν», μια τρελή, στα όρια του ανέφικτου, υπόθεση, στο ημίχρονο ενός ποδοσφαιρικού αγώνα. Ο Άλκης, ως μυθιστορηματική περσόνα, κυοφορήθηκε αυτοστιγμεί στη μήτρα του υποσυνείδητου. Για να έρθουν τα γνώριμα στέκια στην περιοχή του Πειραιά, παρέα με λαϊκά, σχεδόν λούμπεν, στοιχεία μιας άλλης κρυφής κοινωνίας και να γεννηθεί, εν τέλει, η ιστορία.
-Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;
Το Ταξίδι στο κέντρο της Γης του Ιουλίου Βερν. Η ανάγνωσή του με οδήγησε στον μαγικό κόσμο της λογοτεχνίας, από τον οποίο κατά μία έννοια δεν βγήκα ποτέ. Συνεχίζω να παραμένω ιδία θέληση φυλακισμένος της.
-Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;
Ο Βρώμικος Κόσμος του Τσαρλς Μπουκόφσκι μού άνοιξε τα μάτια, κατά μια έννοια με στιγμάτισε, κυρίως αναγνωστικά. Το Έγκλημα και Τιμωρία του Φίοντορ Ντοστογιέφσκι έδειξε, και απέδειξε, πώς γράφεται η σπουδαία λογοτεχνία. Ο Χαμένος Χρόνος του Μαρσέλ Προυστ μίλησε στην ψυχή μου, βοηθώντας με να γράψω καλύτερα. Και το Ταξίδι στην άκρη της νύχτας τού Σελίν άλλαξε όλη μου την κοσμοθεωρία σχετικά με το σύμπαν της λογοτεχνίας.
-Αγαπημένοι σας συγγραφείς και ποιητές;
Ενδεικτικά αναφέρω, βάζοντας δύσκολα στον εαυτό μου. Καμύ, Καζαντζάκης, Μπουκόφσκι, Μάρκες, Σεπούλβεδα, Ντοστογιέφσκι, Λέσινγκ, Ντυράς, Ντι Μωριέ, Σελίν, Προυστ. Από ποιητές Καβάφης, Ρίτσος Αναγνωστάκης, Καββαδίας, Εμπειρίκος.
-Κατά τη διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;
Συνήθως προτιμώ τη σιωπή. Νιώθω περισσότερο συγκεντρωμένος, κατά μια έννοια περισσότερο ασφαλής ώστε να δουλέψω καλύτερα την ιστορία μου.
Διαβάζω σε καθημερινή βάση, σε κάθε ευκαιρία, χωρίς να χαραμίζω λεπτό, δρώντας σχεδόν ψυχαναγκαστικά. Η ανάγνωση είναι αδήριτη ανάγκη. Είτε όταν βρίσκομαι στην πυρετώδη κατάσταση της συγγραφής, είτε σε περιόδους συγγραφικής «αγρανάπαυσης».
Υπάρχουν φορές που μια έκθεση ζωγραφικής λειτουργεί σχεδόν λυτρωτικά, ειδικά όταν είμαι συναισθηματικά φορτισμένος ή όταν αντιλαμβάνομαι - σχεδόν έντρομος - πως η ιστορία μου έχει «βαλτώσει» και χρειάζεται άμεσα ένα εξωτερικό ερέθισμα, πέραν της λογοτεχνίας, για να «ξεκολλήσει».
-Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;
Έχω ολοκληρώσει ένα κείμενο 70.000 λέξεων. Πρόκειται για ένα υπαρξιακό μυθιστόρημα μυστηρίου με κάποια στοιχεία crime fiction. Αφορά τη σχέση πατέρα-γιου, για την ακρίβεια τη μη σχέση τους. Είμαστε στη διαδικασία των τελικών διορθώσεων. Οι εκδόσεις 24 γράμματα με εμπιστεύτηκαν για άλλη μια φορά μετά το αστυνομικό μυθιστόρημα Ο κύριος Χι.
[Το εργαστήρι του συγγραφέα]
