Η Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων (ΔΔΕΑΜ) και η Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΔΙΝΕΠΟΚ) συμμετέχοντας στον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας των Αρχείων και στις επετειακές εκδηλώσεις των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, συνδιοργανώνουν σήμερα από τις 9.30 π.μ. Ημερίδα με τίτλο «Φωνές προσφύγων: ιστορίες προσφυγιάς από τα αρχεία της υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς».
Οι φωνές των προσφύγων αναφέρονται στα αιτήματα που υπέβαλαν στην Αρχαιολογική Υπηρεσία για την κατασκευή, επισκευή ή τη διατήρηση παραπηγμάτων, αλλά και την άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας, όταν μετά την Καταστροφή κατέφυγαν σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία ανά την επικράτεια κατά την εναγώνια αναζήτηση στέγης και μέσων βιοπορισμού για τους ίδιους και τις πολυμελείς οικογένειές τους. Μέσα από τη μελέτη του σπάνιου αυτού υλικού, που διασώζεται σήμερα στο Ιστορικό Αρχείο Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεων της Διεύθυνσης Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων, αναδεικνύονται τα διλήμματα της ανθρωπιστικής κρίσης που επέφερε η Καταστροφή, όταν οι αρχαιολόγοι δημόσιοι λειτουργοί κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν δύο μείζονα διακυβεύματα: την επιβίωση των προσφύγων και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Στην ανασυγκρότηση των κοινοτήτων των προσφύγων, μετά την εγκατάστασή τους εντός της ελληνικής επικράτειας, η άυλη πολιτιστική κληρονομιά απέκτησε μια εξαιρετική δυναμική. Η επιτέλεση των εθίμων και η εμπέδωση των αγροδιατροφικών παραδόσεων (καλλιεργειών και τροφών) που έφεραν από τις μικρασιατικές και θρακιώτικες πατρίδες τους στο Ελληνικό Κράτος υπήρξε καθοριστική για να επανακτήσουν το αίσθημα της κοινότητας, να επουλώσουν τα πολλά και βαθιά τραύματα της προσφυγιάς και, τελικά, να ενταχθούν στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, εμπλουτίζοντας με τα δικά τους πολύτιμα πολιτισμικά στοιχεία την εμπειρία όλων μας. Γύρω από αυτές τις πολιτισμικές εκφράσεις της ζώσας λαϊκής παράδοσης (που συχνά είναι δυσδιάκριτες μέσα στην καθημερινότητά μας και γι’ αυτό όχι πάντα αντιληπτές και εκτιμητέες όσο τους αξίζει), οι πρόσφυγες ανασυγκροτήθηκαν και συνδιαμόρφωσαν την ελληνική κοινωνία που γνωρίζουμε σήμερα.
Η ημερίδα θα πραγματοποιηθεί στο αμφιθέατρο της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, Αγίων Ασωμάτων 33 και Ψαρομηλίγκου, Θησείο.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Χαιρετισμός της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη
Ελένη Κυραμαργιού, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών / Eθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αστική προσφυγική εγκατάσταση: πρώτες απόπειρες 1922-1928
Αθηνά Χατζηδημητρίου, Προϊσταμένη Τμήματος Διαχείρισης Ιστορικού Αρχείου Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεων, ΔΔΕΑΜ Προσφυγικά παραπήγματα και αρχαιολογικοί χώροι στην Αθήνα: μία εύθραυστη ισορροπία
Μαρία-Ξένη Γαρέζου, Αναπληρώτρια Προϊσταμένη Διεύθυνσης Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων Οι πρόσφυγες, η Ακρόπολη και η εικόνα της Ελλάδας στον κόσμο: μια ιστορία προπαγάνδας από το 1933
Γιάννης Καραχάλιος, Αρχιτέκτονας ΔΔΕΑΜ Ο προσφυγικός συνοικισμός στον Ασύρματο Πετραλώνων
Μαρία-Αθηνά Σκορδαρά, Αρχαιολόγος ΔΔΕΑΜ Ο σχεδιασμός του προσφυγικού συνοικισμού της Θήβας και η προστασία των αρχαιοτήτων
Ειρήνη Σπυροπούλου, Ιστορικός ΔΔΕΑΜ “Περί ἀνεγέρσεως καφεστιατορίου παρὰ τὴν Κασταλίαν ἐν Δελφοῖς” (1924-1926) Χριστίνα Ρωμάνου, Αρχαιολόγος ΔΔΕΑΜ Το αίτημα για την ανοικοδόμηση προσφυγικού συνοικισμού στο Λιμένα Θάσου: αναζητώντας λύσεις με γνώμονα την προστασία των αρχαιοτήτων
Νίκος Συρρής, Μηχανικός Πληροφορικής/Αρχαιολόγος ΔΔΕΑΜ Το κάστρο της Χίου διηγείται τη δική του προσφυγική ιστορία
Δημήτρης Χαραλαμπίδης, Αρχαιολόγος ΔΔΕΑΜ Πρόσφυγες του 1922 και αρχαιότητες, στη Δραπετσώνα και τον Πειραιά
Αρχοντούλα Παπουλάκου, Αρχαιολόγος ΔΔΕΑΜ “ἵνα ἐνεργήσητε ἁρμοδίως, ὅπως συντελεσθῇ ταχέως ἡ ἐκκένωσις τοῦ αὐτόθι ναοῦ, τῶν ἐν αὐτῷ ἐγκατεστημένων προσφύγων”: η εγκατάσταση προσφύγων σε βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης
Σοφία Φραγκουλοπούλου, Αρχαιολόγος ΔΔΕΑΜ “ἐρρυπάνθησαν τὰ ἀρχαῖα ὑπὸ τῶν ἐγκατασταθέντων ἐκεῖ ἀνθρώπων”: η εγκατάσταση των προσφύγων στα αρχαιολογικά μουσεία ως απειλή για τη δημόσια υγεία, την ασφάλεια και… την αισθητική
Μυροφόρα Ευσταθιάδου, Δρ. Λαογραφίας ΕΚΠΑ Εθιμικό δρώμενο Μωμοέρια: αποκατάσταση της απώλειας και βάλσαμο παρηγοριάς
Σταυρούλα-Βίλλυ Κ. Φωτοπούλου, Προϊσταμένη Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς Το Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς: ένα αρχείο "ζωντανών εγγράφων"/ living documents
