Κάθε φωτογραφία και μία ιστορία, μία ανάμνηση που κάποτε αποτέλεσε παρόν και το πάτημα του κουμπιού της φωτογραφικής μηχανής διατήρησε εκείνη τη στιγμή αναλλοίωτη στο χρόνο, κρατώντας αμείωτη την ένταση των συναισθημάτων, την κίνηση. Διασώζοντάς τα από τον πανδαμάτωρα χρόνο παρότι, ενίοτε, αποτελούν παρελθόν – διασώζοντας τη μνήμη που θέλουμε να διατηρήσουμε ή εκείνη την οποία ανακαλούμε σαν απάγκιο· κι οι φωτογραφίες ιδώνονται κι ως στιγμές που καταγράφουν ζωή, ό,τι ζήσαμε, ευτυχείς που είδαμε και αποτυπώσαμε τη ζωή.
Στιγμές ζωής στις οποίες εμπεριέχεται η αυθεντικότητα, ο πολιτισμός, η ιστορία, η φιλοξενία, η ομορφιά και οι άνθρωποι στην καθημερινότητα της μεταπολεμικής Ελλάδας μέσα από τη ματιά του Αμερικανού καλλιτέχνη Robert McCabe (γενν. 1934) φιλοξενούνται στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου Ακρόπολης, στην έκθεση που φέρει τον τίτλο «Χαίρε Ξένε Στη Χώρα των Ονείρων» και συνδιοργανώνεται από το υπουργείο Τουρισμού και τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού.
Πρόκειται για μία αναδρομή στην «ελληνική περίοδο» του McCabe, το φωτογραφικό ταξίδι του οποίου στην Ελλάδα ξεκίνησε το 1954 οπότε και επισκέφτηκε τη χώρα μας μαζί με τον αδερφό του. Έκτοτε, δεν έπαψε να την επισκέπτεται σε κάθε της γωνιά και να αποτυπώνει τις ομορφιές της, τους ανθρώπους της, το φυσικό της περιβάλλον. Οι φωτογραφίες του «καταγράφουν και απαθανατίζουν τον χαρακτήρα, το βλέμμα, τις προσδοκίες ενός λαού που αναδύεται από το σκοτάδι των συγκρούσεων», όπως σημείωσε – μεταξύ άλλων – η υπουργός Τουρισμού, Όλγα Κεφαλογιάννη, κατά το χαιρετισμό της στη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε (27/5) στο αμφιθέατρο του Μουσείου Ακρόπολης για την παρουσίαση της έκθεσης.
Πάτμος. Στο μονοπάτι από τη Βαγιά στον Γερανό, πάνω από το εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής, με ανοιξιάτικα λουλούδια. Πηγή φωτ.: Μουσείο Ακρόπολης
«Η φωτογραφική τέχνη του McCabe δεν είναι τίποτε άλλο από ποίηση, από έναν ύμνο για τη χώρα μας. Οι φωτογραφίες του είναι η σύλληψη και η αποτύπωση της ουσίας, μαυρόασπρη ή έγχρωμη, ενός ερωτευμένου νεαρού που περαστικός για ταξίδια μακρινά ζωής και γνώσης αιχμαλωτίστηκε στη μαγεία της ''Καλυψούς'', μιας χώρας που ονομάζεται Ελλάδα και που με τη σειρά του αιχμαλώτιζε κομμάτια από την ψυχή της, αρχαία και σύγχρονα», υπογράμμισε από την πλευρά του ο Γενικός Διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, Καθηγητής Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, ξεφυλλίζοντας τον κατάλογο της έκθεσης και «πέφτοντας» σε μία φωτογραφία του Ερεχθείου, καθώς «μία από τις Καρυάτιδες σε αυτό, είναι ξενιτεμένη».
Ο Ιερός Βράχος της Ακρόπολης έχει την τιμητική του σε ορισμένες από τις περίπου 100 φωτογραφίες που παρουσιάζονται στην έκθεση. Περιηγούμενοι στην έκθεση στην κυκλική της διάρθρωση, παρατηρούμε εργάτες να παίρνουν νερό με κουβά από την αρχαία δεξαμενή δίπλα στον Παρθενώνα. Ο αμφιβληστροειδής εστιάζει – μεταξύ άλλων – σε φωτογραφίες που έχουν απαθανατίσει μαθητές που ποζάρουν για φωτογραφία σε σχολείο στολισμένο με σημαίες στη Σέριφο, σε έναν φωτογράφο στους Δελφούς που κρατά φωτογραφική μηχανή άμεσης εμφάνισης, σε μία Γαλλίδα επισκέπτρια στην παραλία Μαγγανάριτης Ίου και πίσω από τη Γαλλίδα να διαγράφεται ένα κοπάδι.
Εργάτες παίρνουν νερό με κουβά από την αρχαία δεξαμενή δίπλα στον Παρθενώνα. Πηγή φωτ.: Μουσείο Ακρόπολης
Η ζωή «συγκατοικεί» με τον θάνατο όπως στην έγχρωμη φωτογραφία με την περιγραφή: μία χήρα ζει ανάμεσα στις αναμνήσεις στο σπίτι της στην Κάσο. Ο άνθρωπος κατέχει πρωτεύοντα ρόλο στις φωτογραφίες, ο δε Robert McCabe αναπτύσσει πρωτίστως μία σχέση οικειότητας με τους ανθρώπους που φωτογραφίζει, μου λέει και με τον δάχτυλό του συστήνει τα πρόσωπα της φωτογραφίας που στο παρόν σημείωμα αποτελεί την κεντρική. Ο λόγος για τον Αγαμέμνονα Ντάση και την κόρη του Παναγούλα στο ξενοδοχείο Belle Hélène στις Μυκήνες, κάτω από τον στίχο της ομηρικής Οδύσσειας, «Χαίρε, ξείνε, παρ’ άμμι φιλήσεαι» (καλώς ήρθες ξένε, έλα να σε φιλέψουμε).
Είναι ο στίχος που αποτελεί το πρώτο μέρος του τίτλου της έκθεσης («Χαίρε Ξένε Στη Χώρα των Ονείρων»), το δεύτερο «Στη Χώρα των Ονείρων» αντλείται από το μουσικό έργο του Μ. Χατζιδάκι, «Ελλάς, η Χώρα των Ονείρων», όπως είχε διευκρινίσει η υπουργός Τουρισμού. Η μουσική δεν απουσιάζει από την έκθεση, τη συνέθεσε ο Μίνως Μάτσας. Όπως διευκρίνισε, «οι φωτογραφίες του McCabe έχουν δορικότητα και δραματικότητα και αυτά τα στοιχεία με ενέπνευσαν να γράψω τη μουσική».
Αργά το απόγευμα στους Ωρεούς, στο βόρειο άκρο της Εύβοιας. Πηγή φωτ.: Μουσείο Ακρόπολης
Σκέφτομαι ότι η τέχνη της φωτογραφίας ενέχει τη δική της μουσικότητα, τόσο όταν αποτυπώνει την κίνηση και το ρυθμό των σωμάτων όσο και το «κλικ» που ακούγεται κατά τη λήψη της φωτογραφίας, είτε προέρχεται από τη φωτογραφική μηχανή είτε από πιο σύγχρονα μέσα, όπως το κινητό. Αυτό (σ.σ το κινητό) χρησιμοποίησε ο McCabe για να απαθανατίσει στιγμές από την πρώτη παρουσίαση της έκθεσης στους δημοσιογράφους (στις 27/5), ενσωματώνοντας το φωτογραφικό μέσο σε μία από αυτές: φωτογραφίζοντας μία φωτογράφο με τη μηχανή της, δίπλα στη δική του φωτογραφία από την έκθεση· αναφερθήκαμε σε αυτή: ένας φωτογράφος στους Δελφούς κρατά φωτογραφική μηχανή άμεσης εμφάνισης. Αν μη τι άλλο, η στιγμή αποτύπωνε τρία φωτογραφικά μέσα και τρεις διαφορετικές εποχές.
Ο Robert McCabe στο χώρο της έκθεσης «Χαίρε Ξένε Στη Χώρα των Ονείρων». Πηγή φωτ.: Facebook/ Acropolis Museum - Μουσείο Ακρόπολης
Οι περίπου 100 φωτογραφίες της έκθεσης αθροίζονται σε ένα δευτερόλεπτο, καθώς, το κλικ που πατιέται για την απαθανάτισή της αντιστοιχεί σε μία υποδιαίρεση του δευτερολέπτου. Συνεπώς, όλες μαζί συνθέτουν περίπου ένα δευτερόλεπτο, αναφέρει ο Αμερικανός καλλιτέχνης. Πόσες φωτογραφίες έχει τραβήξει; Ο αριθμός αναγράφεται σε έναν φάκελο στην οθόνη του κινητού του: 100.618 και ολοένα και αυξάνεται.
Ο καπετάνιος Γιάννης «Τρικούλης» Καφιέρης (αριστερά) και ο Μανόλης «Καστοριάς», ημιονηλάτης από το Κοντοχώρι, ξεκουράζονται στο καφενείο στον Γιαλό, λιμάνι των Φηρών. Το «Αιγαίον» καθελκύστηκε το 1911 (το ίδιο έτος με τον «Τιτανικό»). Αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως κρουαζιερόπλοιο, αργότερα ως επιβατηγό πλοίο. Πηγή φωτ.: Μουσείο Ακρόπολης
Η έκθεση «Χαίρε Ξένε Στη Χώρα των Ονείρων» φιλοξενείται στο Μουσείο Ακρόπολης έως τις 8 Σεπτεμβρίου 2024. Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό, απαραίτητη προϋπόθεση η έκδοση εισιτηρίου ελεύθερης εισόδου από τα ταμεία εισιτηρίων του Μουσείου. Την έκθεση συνοδεύει δίγλωσση έκδοση (ελληνικά-αγγλικά) που θα διατίθεται σύντομα στο Πωλητήριο του Μουσείου.
Με το πέρας της στο Μουσείο Ακρόπολης, η έκθεση θα «ταξιδέψει» στο εξωτερικό, με πρώτο σταθμό την Ιαπωνία, στο πλαίσιο του έτους Πολιτισμού και Τουρισμού Ελλάδας – Ιαπωνίας.
Γαλλίδα επισκέπτρια στην εκπληκτική παραλία Μαγγανάριτης Ίουμαζί με ένα κοπάδι. Πηγή φωτ.: Μουσείο Ακρόπολης
Κεντρική φωτ.: Robert McCabe, Ο Αγαμέμνων Ντάσης και η κόρη του Παναγούλα στο ξενοδοχείο Belle Hélène στις Μυκήνες, κάτω από τον στίχο της ομηρικής Οδύσσειας. Πηγή φωτ.: Μουσείο Ακρόπολης
