«Όλα είναι γραμμένα με αργό και βασανιστικό τρόπο, ύστερα από πολλές δοκιμές και αποτυχίες. Θα μπορούσα ίσως να αναφέρω εδώ ένα διήγημα της πρώτης μου συλλογής που γράφτηκε πυρετωδώς σε μερικές μόνο ώρες. Είναι, όμως, η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα.» Ο Χρήστος Αστερίου, εξαιρετικός συγγραφέας, αποκαλύπτει στο Liberal πως «τα καλά, κόποις κτώνται».
Με τον απόηχο του μυθιστορήματος «Θεραπεία των αναμνήσεων» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις το 2019 και κατέκτησε αναγνωστικό κοινό και κριτικούς, και φρεσκοτυπωμένο το αφήγημα «Μικρές αυτοκρατορίες Muratti. Ένας αποχαιρετισμός», επίσης από εκδόσεις Πόλις, όπου κατόρθωσε να περάσει μέσα από την άνοδο και την πτώση της οικογένειας Muratti, σχεδόν ένα αιώνα Ευρωπαϊκής Ιστορίας, στη συνέντευξη που ακολουθεί, ανοίγει το συρτάρι με τα λογοτεχνικά μυστικά του.
Πώς γράφει, ποιες είναι οι ιστορίες που προτιμά, ποιοι χαρακτήρες ενδέχεται να γίνουν ήρωές του, αγαπημένοι συγγραφείς, βιβλία που έγραψαν μέσα του, θα τεθούν επί τάπητος.
«Οι ήρωές μου είναι συνήθως άνθρωποι σε κρίση, δυσλειτουργικοί, σε αναζήτηση διαφυγής, κάποιας αλήθειας ή μιας λύτρωσης. Οι ευτυχισμένοι ήρωες είναι κατά βάση βαρετοί, γι’ αυτό και αποτελεί κατόρθωμα να γράψει κανείς μια ιστορία για ευτυχισμένους ανθρώπους» θα μας πει ο Χρήστος Αστερίου κι αυτό είναι κάτι που θα μας βάλει σε σκέψεις.
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
-Κύριε Αστερίου, υπάρχει τελετουργία γραφής - συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες - ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Γράφω απομονωμένος στο σπίτι, συνήθως τις πολύ πρωινές ώρες. Δυστυχώς η εικόνα του καταραμένου συγγραφέα που γράφει σε κάποιο καφέ ανάμεσα από σύννεφα καπνού δεν έχει καμία σχέση με την δική μου.
-Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Θα πρέπει να έχω τουλάχιστον ένα καλό σκαρίφημα πριν ξεκινήσω, ένα σχεδίασμα, ένα πλάνο. Στο τελευταίο μου μυθιστόρημα είχα γράψει την εξέλιξη της ιστορίας σε μορφή περίληψης πριν ξεκινήσω. Στις «Μικρές Αυτοκρατορίες» που κυκλοφόρησαν πριν λίγες εβδομάδες τα πράγματα ήταν κάπως διαφορετικά. Στην περίπτωση αυτού του υβριδικού αφηγήματος με απασχόλησε περισσότερο ο τρόπος με τον οποίο θα συνάρμοζα αφήγηση και ντοκουμέντα.
-Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Θα σας απογοητεύσω: απολύτως κανένα. Όλα είναι γραμμένα με αργό και βασανιστικό τρόπο, ύστερα από πολλές δοκιμές και αποτυχίες. Θα μπορούσα ίσως να αναφέρω εδώ ένα διήγημα της πρώτης μου συλλογής που γράφτηκε πυρετωδώς σε μερικές μόνο ώρες. Είναι, όμως, η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα.
-Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Προσπαθώ, όσο το δυνατόν, να μην επαναλαμβάνομαι και να χρησιμοποιώ σε κάθε βιβλίο διαφορετικές αφηγηματικές τεχνικές. Παρόλα αυτά μπορεί κανείς να διαπιστώσει εμμονές, μοτίβα που επαναλαμβάνονται, πρόσωπα που επανέρχονται μεταμφιεσμένα.
- Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;
Ακόμα και η πιο ευφάνταστη ιστορία μπορεί να γραφτεί με κοινότοπο τρόπο. Ως εκ τούτου μια ιστορία που αποφασίζω να αφηγηθώ γίνεται οριστικά δική μου μόνο με την ολοκλήρωσή της, όταν έχω βεβαιωθεί πως είναι δημοσιεύσιμη, πως μπορεί να αφορά και άλλους.
- Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Οι ήρωές μου είναι συνήθως άνθρωποι σε κρίση, δυσλειτουργικοί, σε αναζήτηση διαφυγής, κάποιας αλήθειας ή μιας λύτρωσης. Οι ευτυχισμένοι ήρωες είναι κατά βάση βαρετοί, γι’ αυτό και αποτελεί κατόρθωμα να γράψει κανείς μια ιστορία για ευτυχισμένους ανθρώπους.
-Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;
Θα μπορούσα εδώ να αναφέρω τους αδερφούς Μουράτογλου που πρωταγωνιστούν στο τελευταίο μου βιβλίο. Παρότι μη καπνιστής ο ίδιος έμαθα γι’ αυτούς σε μια βερολινέζικη μπυραρία γεμάτη καπνό.
-Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;
Μια εικονογραφημένη μυθολογία. Ήμουν παιδί, και οι εικόνες των ηρώων και των μυθολογικών μορφών εντυπώθηκαν μέσα μου. Στην προ-διαδικτυακή εποχή και ελλείψει ερεθισμάτων το καθετί είχε μεγάλο αντίκτυπο, πόσο μάλλον ένα εικονογραφημένο βιβλίο με ιστορίες υπερφυσικών ηρώων.
-Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;
Σπάνια διαβάζω ένα βιβλίο δύο φορές, κυρίως λόγω ενοχών για τα δεκάδες αδιάβαστα που περιμένουν στην βιβλιοθήκη. Εξαιρείται η «Καρδιά του Σκότους», η «Ανθολογία του Σπουν Ρίβερ» και τα ποιήματα Καβάφη και Ρίλκε που ξαναδιαβάζω με την πρώτη ευκαιρία.
-Αγαπημένοι σας συγγραφείς και ποιητές;
Μου αρέσουν πολλοί και κατά καιρούς διαφορετικοί. Αναφέρω ενδεικτικά τον Μόρντεκάι Ρίχλερ, τον Βαλτινό και τον Γονατά, τον Φώκνερ και τον Σεφέρη.
-Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;
Δεν ακούω ποτέ μουσική γράφοντας. Για να ακούσω κάτι ή να διαβάσω ένα απόσπασμα κάποιου βιβλίου που θεωρώ καλό θα πρέπει να διακόψω την συγγραφή. Πολλές φορές το κάνω προς αναζήτηση παρηγοριάς όταν τα πράγματα έχουν βαλτώσει.
-Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;
Μόλις πρόσφατα εκδόθηκε ένα αφήγημά μου και δεν έχω καταπιαστεί ακόμα με κάτι καινούργιο. Για την ώρα ασχολούμαι με το σενάριο ενός ντοκιμαντέρ που ολοκληρώνεται και θα προβληθεί μέσα στο 2022.
