Πολιτιστική προσφορά στον αρχαιολογικό πλούτο της Ελλάδος οι τεκμηριωμένες εκδόσεις που άπτονται θεματικής αρχαίου πολιτισμού και των μουσείων που τον φυλάττουν και τον παρουσιάζουν στο κοινό. Μία τέτοια έκδοση είναι και ο αφιερωματικός τόμος «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας» που αποτελεί τον εικοστό τρίτο της εκδοτικής σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων» – μίας εκδοτικής πρωτοβουλίας του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, την οποία συνεχίζει για πέμπτη χρονιά η Lamda Development.
Ο εν λόγω «κύκλος», «των Μουσείων», προβάλλει τους θησαυρούς των αρχαιολογικών μουσείων της χώρας μας και την πλούσια πολιτιστική της κληρονομιά. Ο δε τόμος «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας» της Προϊσταμένης της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού και Αναπληρώτριας Προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, δρ Έλενας Κουντούρη, σκιαγραφεί –όπως η ίδια σημειώνει– «μια πολυδύναμη εικόνα βάθους χρόνου» που διατρέχει πολλούς αιώνες από την προϊστορία έως την Ύστερη Αρχαιότητα, την βορειοβοιωτική εδαφική επικράτεια όπου υπάγεται η Χαιρώνεια.
Στις περίπου 320 σελίδες της αφιερωματικής έκδοσης παρουσιάζονται αποκτήματα του Μουσείου Χαιρώνειας από τρεις σημαντικές κατά την αρχαιότητα πόλεις της βόρειας Βοιωτίας –τη Χαιρώνεια, τον Ορχομενό και τη Λεβάδεια– καθώς και από τη μεθοριακή φωκική πόλη Πανοπεύς. Iστορικά τεκμήρια μιας περιοχής και ενός πολυκύμαντου παρελθόντος, τα οποία μας «ταξιδεύουν» ανά τους αιώνες.
Ειδώλιο ιστάμενης γυναικείας μορφής με χιτώνα και αραχνοΰφαντο ιμάτιο, τέλος του 4ου - αρχές του 3ου αι. π.Χ
Εξέχουσα θέση κατέχουν τα υλικά κατάλοιπα της μάχης της Χαιρώνειας του 338 π.Χ., μεταξύ των νοτίων Ελλήνων, Αθηναίων και Θηβαίων κυρίως και του Μακεδονικού βασιλείου υπό την ηγεσία του Φιλίππου Β’. Διότι, όπως γνωρίζουμε, επρόκειτο για τη μάχη εκείνη που έφερε στο ιστορικό προσκήνιο τον νεαρό Μακεδόνα πρίγκιπα και διάδοχο Αλέξανδρο Φιλίππου και έθεσε σε κίνηση τους μηχανισμούς που έμελλαν, αργότερα, να οδηγήσουν στη γένεση της Ελληνιστικής Οικουμένης και να αλλάξουν τον ρου της παγκόσμιας ιστορίας.
Δίπλα στο ταφικό μνημείο του Λέοντος που στήθηκε από τους Θηβαίους πάνω στον ομαδικό τάφο των Ιερολοχιτών και σε «διαλεκτική σχέση» με τον τύμβο των πεσόντων Μακεδόνων, το Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας φιλοξενεί επίσης στον περίβολό του, πλήθος επιγραφών και επιτύμβιων στηλών που τον μετατρέπουν σε έναν εκθεσιακό υπαίθριο χώρο αρχαιοτήτων.
O Λέων, περιφανές και εμβληματικό επιτύμβιο μνημείο, τοπόσημο της Χαιρώνειας, το οποίο στήθηκε από τους Θηβαίους στη βόρεια πλευρά του πολυανδρίου του Ιερού Λόχου.
Τα ανωτέρω παρουσιάζονται τεκμηριωμένα στον 23ο τόμο της σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων». «Με την παρούσα, πολυτελή, δίγλωσση έκδοση, τα εκθέματα της μικρής, αλλά ιδιαίτερα αξιόλογης συλλογής του Αρχαιολογικού Μουσείου της Χαιρώνειας, καθώς και ο συνυφασμένος με το μεγάλο ιστορικό γεγονός της μάχης του 338 π.Χ. μνημειακός περίγυρος, αποκτούν μια άρτια και πλούσια εικονογραφημένη τεκμηρίωση και παρουσίαση.
»Ο τόμος λειτουργεί τόσο ως εξαιρετικά χρήσιμος οδηγός για τον επισκέπτη, όσο και ως έγκυρο έργο αναφοράς για την ερευνητική και εκπαιδευτική κοινότητα και το ευρύτερο κοινό», όπως υπογράμμισε κατά την παρουσίαση (11/12) της έκδοσης, στο Ολυμπιακό Μουσείο Αθήνας, η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, παρουσία του ποιητή και αντιπροέδρου της Lamda Development, Βαγγέλη Χρόνη, της συγγραφέως του τόμου, δρος Έλενας Κουντούρη, και της Corporate Communications Senior Director της Lamda Development, Μαρία-Χριστίνας Γρίβα.
Από αριστερά προς τα δεξιά: Η Μαρία-Χριστίνα Γρίβα, Corporate Communications Senior Director της Lamda Development, η συγγραφέας του τόμου Δρ. Έλενα Κουντούρη, η Λίνα Μενδώνη, υπουργός Πολιτισμού, ο Ευάγγελος Χρόνης, Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Lamda Development και η Ειρήνη Λούβρου των εκδόσεων «Ολκός»
Σημειωτέον ότι «όλοι οι τόμοι της σειράς ''Ο Κύκλος των Μουσείων'' δεν έχουν εμπορικό χαρακτήρα. Η έκδοσή τους έχει ως στόχο την ανάδειξη γνωστών ή λιγότερο γνωστών, νέων και παλαιότερων, μουσείων της χώρας μας. Όλων αυτών των θησαυρών που συνθέτουν τον εθνικό αρχαιολογικό μας πλούτο, όπως τόνισε ο Βαγγέλης Χρόνης, κάνοντας γνωστό ότι ο επόμενος, 24ος τόμος της εκδοτικής σειράς θα αφορά στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών.
Η έκδοση
«Μία κιβωτός των ευρημάτων της βορειοβοιωτικής γης» αποτελεί κατά την δρ Έλενα Κουντούρη το Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας, όπως αναγράφεται στις σελίδες του αφιερωματικού τόμου. Ανακαινισμένο και εκσυγχρονισμένο πλέον από το υπουργείο Πολιτισμού, το μουσείο, είναι ένα κτίριο «μικρό και λιτό, ''δωρικό'' θα έλεγε κανείς στη σύλληψη – και ως εκ τούτου συναφές και σύμμορφο με το ύφος και το χαρακτήρα του χώρου», όπως είπε η υπουργός Πολιτισμού.
Ανεγέρθηκε (σ.σ το μουσείο) το 1907, σε μικρή απόσταση από το πεδίο της μάχης του 338 π.Χ., με μέριμνα και πόρους της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, και παρουσιάζει σημαντικό μέρος από τις ανασκαφές του Παναγιώτη Σταματάκη, στα τέλη του 19ου αιώνα.
Πήλινη προτομή γυναικείας μορφής από τάφο στη Χαιρώνεια. Στο αριστερό χέρι κρατά ρόδο. 400-375 π.Χ
«Πήλινα και γυάλινα σκεύη, λίθινα εργαλεία, ειδώλια, μετάλλινα αντικείμενα, νομίσματα και επιγραφές ιχνηλατούν ενδιαφέρουσες πλευρές του δημόσιου και του ιδιωτικού βίου, από την αυγή της προϊστορίας έως την εκκωφαντική σιωπή του τέλους της Ύστερης Αρχαιότητας» όπως ανέφερε σχετικά με τα αντικείμενα του μουσείου η δρ Έλενα Κουντούρη, και συμπλήρωσε: «τα εκθέματα στις προθήκες και τα ποικίλα επιγραφικά τεκμήρια στον αύλειο χώρο, σημαδεμένα με την πατίνα της φθοράς του χρόνου, μας συγκινούν με την αστείρευτη ανθρώπινη έμπνευση, συμπυκνωμένη στις απλές μορφές τους».
Κύλικα με διακόσμηση του τύπου της «Δυτικής Κλιτύος». Στο άνω μέρος των λαβών επίθετα πλαστικά κισσόφυλλα και φυτική διακόσμηση στο σώμα. 290-275 π.Χ.
Συγκίνηση και κατά τη μελέτη του τόμου για το Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας. Εκκινεί με το γεωμορφολογικό περίγραμμα της Βοιωτίας μην παραλείποντας τους περιηγητές και το ιστορικό των ανασκαφών. Εκτενής αναφορά γίνεται στο μουσείο του αφιερωματικού τόμου και της βόρειας Βοιωτίας ανά χρονολογικές περιόδους (Νεολιθικός Κόσμος, Εποχή του Χαλκού, Γεωμετρικοί Χρόνοι, Αρχαϊκοί - Ρωμαϊκοί Χρόνοι), στη μνημειακή τοπογραφία και την εξέλιξη των αρχαίων πόλεων, στις ακροπόλεις - θέατρα και στην καθημερινή ζωή, καθώς επίσης στα ιερά και στις λατρείες.
Ξεχωριστά κεφάλαια –ως αναμενόταν– αποτελούν η μάχη του 338 π.Χ. και ο Λέων της Χαιρώνειας, ο Α’ Μιθριδατικός Πόλεμος (Οι συγκρούσεις στη Χαιρώνεια και τον Ορχομενό, Τα μνημεία της Νίκης) καθώς και το τέλος του Αρχαίου Κόσμου (από τον Τροφώνιο στο Χριστό).
Πήλινο ειδώλιο όρθιας γυναικείας μορφής με τα χέρια διπλωμένα κάτω από το στήθος, γνωστό ως η «θεά της Χαιρώνειας». 6500-5400 π.Χ. Κοσμεί το εξώφυλο του τόμου «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας».
Μία, αν μη τι άλλο, άρτια έκδοση η οποία θα διανεμηθεί δωρεάν σε αρχαιολογικά τμήματα Πανεπιστημίων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε αρμόδια τμήματα του υπουργείου Πολιτισμού, σε ξένες αρχαιολογικές Σχολές και Ινστιτούτα, όπως επίσης και σε επιλεγμένες εγχώριες και διεθνείς βιβλιοθήκες και οργανισμούς. Η έκδοση είναι διαθέσιμη σε ψηφιακή μορφή, στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα, στην ιστοσελίδα της Lamda Development.
Όσο για την έκδοση του τόμου, έγινε από τις εκδόσεις «Ολκός», υπό την εκδοτική φροντίδα της Ειρήνης Λούβρου. Η φωτογράφιση έγινε από τον Σωκράτη Μαυρομμάτη, η μετάφραση στα αγγλικά από την Αλεξάνδρα Ντούμα και η σελιδοποίηση από την Ελίζα Κοκκίνη. Η επεξεργασία των εικόνων έγινε από τον Νίκο Λαγό, η τυπογραφική διόρθωση από τον Παντελή Μπουκάλα, η εκτύπωση από την εταιρεία Φωτόλιο, και η βιβλιοδεσία από τον Γιώργο Ηλιόπουλο.
Κεντρική φωτ.: Ο αφιερωματικός τόμος «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας»
