Τι μένει από μία θεατρική παράσταση σαν τα φώτα σβήσουν, πέρα από τις αναμνήσεις, τις φωτογραφίες, τις συζητήσεις μεταξύ των θεατών και τα συναισθήματα που η παράσταση τους προκάλεσε; Τα ενδυματολογικά σχέδια και τα κοστούμια, οι σκηνογραφικές μακέτες και οι παρτιτούρες, τα σκηνοθετικά τραγούδια και τα προγράμματα είναι ορισμένα από τα απτά στοιχεία που μένουν, και με την πάροδο του χρόνου αποκτούν μουσειακό χαρακτήρα· παραταγμένα δε, χρονολογικά, τα στοιχεία αυτά αποτελούν τεκμήρια της εξέλιξης της θεατρικής φόρμας ανά τα χρόνια. Ενώ, ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ερμηνεία του ίδιου έργου από διαφορετικές δημιουργικές ομάδες και σε διαφορετικές χρονικές συγκυρίες.
Πρόκειται για ερωτήματα αλλά και σκέψεις σχετικά με την έκθεση «Η Μήδεια στην Επίδαυρο» την οποία επισκεφθήκαμε στον εκθεσιακό χώρο του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου, προτού παρακολουθήσουμε στο αργολικό θέατρο μία από τις παραστάσεις στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου για τις οποίες έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενα σημειώματά μας.
Όπως είχαμε ήδη σημειώσει, ο χώρος επαναλειτούργησε στα φετινά Επιδαύρια με την εν λόγω περιοδική έκθεση για τις αναπαραστάσεις της «Μήδειας» στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου από τη δεκαετία του 1950 έως την τελευταία «Μήδεια», εκελινη του Φρανκ Κάστορφ τον Ιούλιο του 2023. Η δε επαναλειτουργία έγινε με έναυσμα την παγκόσμια πρεμιέρα της παράστασης «Μήδεια» του Κάστορφ αλλά και την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας, που ως Μήδεια του Κερουμπίνι το 1961 στο Αρχαίο Θέατρο, άφησε εποχή.
Φωτορεαλιστικά προσχέδια της σχεδιαζόμενης έκθεσης © Ε. Κουτσουδάκη Δ. Φαρίδου. Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
Χτισμένο ανάμεσα στα πεύκα, το κτίριο που σχεδίασε ο Άρης Κωνσταντινίδης αποτελεί με την έκθεση για τις αναπαραστάσεις της θεατρικής «Μήδειας», ένα τρόπον τινά ταξίδι στο χρόνο αλλά και ταξίδι στην ιστορία του θεάτρου, με είκοσι δύο σταθμούς· τα στοιχεία των σταθμών συνθέτουν «ένα ψηφιδωτό της σύγχρονης ιστορίας του Θεάτρου μας, καθώς με ευγλωττία αποκαλύπτουν αισθητικές τάσεις και ρεύματα, ολόκληρες ''σχολές''», όπως αναφέρει στο σημείωμά της για την έκθεση, η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, Κατερίνα Ευαγγελάτου, η οποία είχε τη σύλληψη και τη γενική εποπτεία του εγχειρήματος.
Η έκθεση
Μοναδικής αξίας τεκμήρια από την αρχειακή συλλογή του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου αλλά και των υπόλοιπων πολιτιστικών οργανισμών και θιάσων που έχουν ανεβάσει «Μήδεια» στην Επίδαυρο, περιλαμβάνει η περιοδική έκθεση.
Πρώτος σταθμός η «Μήδεια» που ανέβηκε στο αργολικό θέατρο το 1956 (έναν μόλις χρόνο από την επίσημη πρώτη του θεσμού των Επιδαυρίων), από το Εθνικό Θέατρο, σε μετάφραση Παντελή Πρεβελάκη, σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, μουσική σύνθεση Μάνου Χατζιδάκι, με την Κατίνα Παξινού στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Εκτός από το ηχητικό απόσπασμα που μπορούμε να ακούσουμε στον εν λόγω χρονικό σταθμό φορώντας ακουστικά, μπορούμε να ξεφυλλίσουμε το αντίγραφο τετραδίου σκηνοθεσίας του Αλέξη Μινωτή, το οποίο περιέχει σημειώσεις και σχέδια για την κίνηση του Χορού.
Αντίγραφο τετραδίου σκηνοθεσίας του Αλέξη Μινωτή, το οποίο περιέχει σημειώσεις και σχέδια για την κίνηση του Χορού. Φωτ.: Νεκταρία Μαραγιάννη
Στη «Μήδεια» που ανέβηκε το 1984 από τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου, σε μετάφραση Μίνω Βολανάκη και σκηνοθεσία Διαγόρα Χρονόπουλου, με την Τζένη Γαϊτανοπούλου στον πρωταγωνιστικό ρόλο, εστιάζουμε στη μάσκα (για τη Μήδεια) του Βαρνάβα Κυριαζή, σχεδιασμένη από τον Διονύση Φωτόπουλο.
Μάσκα (για τη Μήδεια) του Βαρνάβα Κυριαζή, σχεδιασμένη από τον Διονύση Φωτόπουλο. Φωτ.: Νεκταρία Μαραγιάννη
Σε εκείνη του 1990 που ανέβηκε από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος σε μετάφραση Γιώργου Χειμωνά και σκηνοθεσία Ανδρέα Βουτσινά με τη Λυδία Φωτοπούλου στον ρόλο της Μήδειας, επικεντρωνόμαστε στα κοστούμια των δύο κεντρικών προσώπων, σχεδιασμένα από τον Απόστολο Βέττα. Όπως ο ίδιος είχε σημειώσει, τα κοστούμια εξυπηρετούν το συμβολικό δίπολο μιας εύθραυστης Μήδειας-παιδιού και του άτεγκτου Ιάσονα.
Κοστούμια για τους ρόλους του Ιάσονα (αριστερά) και της Μήδειας (δεξιά), από τον Απόστολο Βέττα. Φωτ.: Νεκταρία Μαραγιάννη
Μία ακόμη Μήδεια, εκείνη του 2001 από το Αμφι-Θέατρο Σπύρου Α. Ευαγγελάτου, σε μετάφραση-σκηνοθεσία Σπύρου Α. Ευαγγελάτου και μουσική Μίκη Θεοδωράκη. Σε αυτό τον σταθμό, μπορούμε να θαυμάσουμε το κοστούμι που σχεδίασε ο Γιάννης Μετζικώφ για τον ρόλο της Μήδειας αποδιδόμενο από τη Λήδα Τασοπούλου.
Κοστούμι που σχεδίασε ο Γιάνης Μετζικώφ για το ανέβασμα της «Μήδειας» το 2001. Φωτ. Νεκταρία Μαραγιάννη
Παρατηρώντας τα εκθέματα της έκθεσης –φωτογραφίες, αποσπάσματα από τις μαγνητοσκοπημένες παραστάσεις, κοστούμια, σκηνογραφικές μακέτες, ενδυματολογικά σχέδια, οδηγοί σκηνής, προγράμματα και σκηνοθετικά τετράδια, παρτιτούρες – ακούγοντας τα σπάνια ηχητικά αποσπάσματα και διαβάζοντας τα ονόματα του θιάσου και των συντελεστών που συνετέλεσαν ώστε κάθε παράσταση να γίνει πραγματικότητα στο αργολικό θέατρο, διερωτόμαστε αφενός την αφοσίωση των ατόμων αυτών, όπως και τη διεργασία μέσω της οποίας οι κάθε φορά ηθοποιοί «απεκδύονται» του εαυτού τους για να υποδυθούν έναν άλλο εαυτό και το βαθμό δυσκολίας ώστε η «μεταμόρφωση» αυτή να επιτευχθεί στο μέγιστο βαθμό.
Γι' αυτό και η έκθεση αποτελεί και «φόρο τιμής σε όλους τους ανθρώπους του Θεάτρου που άφησαν το ίχνος τους στην
ορχήστρα της Επιδαύρου» αναφέρει στο σημείωμά της η Κατερίνα Ευαγγελάτου.
Διαφημιστικό φυλλάδιο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για τις «δυο εμφανίσεις» της Κάλλας στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου. © Αρχείο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει την έκθεση έως τις 26 Αυγούστου, οπότε και ολοκληρώνοται τα εφετινά Επιδαύρια με την τραγωδία «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα.
Στην επιμέλεια της έκθεσης και τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό η Ερατώ Κουτσουδάκη, στην επιστημονική επίβλεψη ο Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, Παναγιώτης Μιχαλόπουλος και στην έρευνα-τεκμηρίωση η θεατρολόγος, Κωνσταντίνα Νικολοπούλου. Η έκθεση «Η Μήδεια στην Επίδαυρο» διοργανώνεται από το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.
Από την παρουσίαση (2005) της τραγωδίας «Μήδεια» του Ρeter Stein στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Φωτ.: Αττική Πολιτιστική Εταιρεία, πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
Ο εκθεσιακός χώρος του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου, ο οποίος αποδίδεται μετά από πολλά χρόνια στο κοινό χάρη σε μια πρωτοβουλία του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, λειτουργεί τις ημέρες που παρουσιάζονται παραστάσεις στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου (Παρασκευή & Σάββατο) από τις 18:00 έως 01:00. Η είσοδος είναι δωρεάν.
