Με μια λεπτεπίλεπτη φιγούρα θα παρομοιάζαμε την Ποίηση· μια άυλη ύπαρξη που η υφή του αγγίγματός της είναι όμοια με τα πέταλα των άνθεων, η αγκαλιά της απέραντη όσο τα όρια του σύμπαντος, το βλέμμα της βάλσαμο που απαλύνει, ο βηματισμός της συνώνυμος με τη γονιμότητα, τη δημιουργία. Ώστε, τα μέρη που διασχίζει να ανθοφορούν, οι καλλιτέχνες να δημιουργούν, οι ανθρώπινες ψυχές να ανέρχονται πνευματικά.
Κι αν ποιήσαμε την παραπάνω εικόνα, το κάναμε στο πλαίσιο που δίνεται από την ετυμολογία της λέξης· ποιώ, δημιουργώ κάτι, από την αρχή. Πλάθω, θα προσθέταμε εμείς, και βαπτίζουμε «πλάσματα» τα ποιήματα.
Στίχοι τους, καταγράφουν μία αίσθηση όσων προσφέρει στην ύπαρξή μας η ενασχόληση με την ποίηση, γνωρίζοντας ότι οι λέξεις ενίοτε δεν αποτυπώνουν στο έπακρο το συναίσθημα. «Μα εσύ, Ποίηση,/ που δε μπορείς να κλειστείς μέσα σε σχήματα,/ μα εσύ, Ποίηση,/ που δε μπορούμε να σ’ αγγίξουμε με το λόγο,/ εσύ,/ το στερνό ίχνος της παρουσίας του Θεού ανάμεσά μας,/ σώσε την τελευταία ώρα τούτη του ανθρώπου,/ την πιο στυγνή και την πιο απεγνωσμένη,/ που ο Θάνατος,/ που η Μοναξιά,/ που η Σιωπή,/ τον καρτερούν σε μια στιγμή μελλούμενη» αναφέρει στο ποίημά του «Η Ποίηση» ο Άρης Δικταίος.
«Αν δε μου ‘δινες την ποίηση, Κύριε,/ δε θα ‘χα τίποτα για να ζήσω» (από το ποίημα «Αν δεν μου ‘δινες την ποίηση, Κύριε») μας λέει ο Νικηφόρος Βρεττάκος, και ο Κ. Π. Καβάφης καταφεύγει σ’ αυτήν: «Εἰς σέ προστρέχω Τέχνη τῆς Ποιήσεως,/ πού κάπως ξέρεις ἀπό φάρμακα· / νάρκης του άλγους δοκιμές, εν Φαντασία και Λόγω» (από το ποίημα «Μελαγχολία τοῦ Ἰάσωνος Κλεάνδρου ποιητοῦ ἐν Κομμαγηνῇ· 595 μ.Χ.»).
Καταφύγιο γίνεται και για τον Χαρίλαο Νικολαΐδη, στο ποίημά του «δικαίωμα πραγματικής προσφυγής»: «Η/ γέφυρα/ ενώνει/ τον/ στίχο/ με/ τον/ δρόμο./ Επάνω/ της/ ξαποσταίνω». Ξαποσταίνει η ανθρώπινη ψυχή σαν συνδιαλέγεται με δημιουργήματα της τέχνης, τις στιγμές εκείνες αναδύονται τα στοιχειώδη και τα όμορφα που αναζητεί.
Τα ποιήματα –δηλαδή η γραπτή μορφή, η «ακινητοποίηση» της μουσικότητας της γλώσσας– δημιουργούνται με πενιχρά υλικά: αρκούν ένα χαρτί και ένα μολύβι. Σαν όμως τα διαβάζουμε νιώθουμε πως ήρθαμε σε επαφή με την πιο πλούσια μορφή τέχνης.
Και είναι αρκετά τα ποιήματα που θα διαβαστούν σήμερα, 21 Μαρτίου, που γιορτάζει η Ποίηση. Εκδηλώσεις ανά τον κόσμο θα υπενθυμίσουν την αναγκαιότητά της στην καθημερινότητά μας, την πανάκεια που προσφέρει, τη δύναμη που έχει ένας μονάχα στίχος σε καίριες στη ζωή μας, στιγμές. Καθότι η τέχνη, η ποίηση, ξεσκονίζει την καθημερινότητα, τίθεται ενάντια στο εφήμερο.
Στις 21 Μαρτίου, την πρώτη μέρα της άνοιξης που η φύση αναγεννιέται, το φως της μέρας υπερτερεί σε χρονική διάρκεια του σκοταδιού της νύχτας, η φύση θα μοσχομυρίσει και οι στίχοι θα τραγουδήσουν την ομορφιά. Απαγγέλοντας τους στίχους θα ανθίσει η ψυχή, όπως τα άνθη που έχει φιλοτεχνήσει η Μαρία Γιαννακάκη, σε μέρος του έργου της «Το σημάδι» (2019).
Ένα σύννεφο λουλουδιών όπου διακρίνεται ένα πρόσωπο, ένα σύννεφο προερχόμενο από την ερωτική συνεύρεση ενός ανδρόγυνου. «Την άνοιξη, τότε που όλα ανθίζουν: ανθίζει η ψυχή, ανθίζει το σώμα», όπως μας είχε πει σε παλαιότερη συζήτησή μας, η Μαρία Γιαννακάκη.
Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης
Από την Ελλάδα ξεκίνησε η ιστορία καθιέρωσης μίας ημέρας όπου θα τιμάται η ποίηση. Και το όνομα του ποιήσαντος την ιδέα: Μιχάλης Μήτρας (1944-2019). Ο ποιητής έθεσε επί τάπητος την ιδέα, το 1997, στην Εταιρεία Συγγραφέων. Και η Λύντια Στεφάνου, από τις γνωστές ποιητικές φωνές της Μεταπολεμικής Ποίησης, είπε ότι η πρώτη μέρα της άνοιξης είναι η κατάλληλη για τη γιορτή της Ποίησης.
Έπειτα, ο Βασίλης Βασιλικός, πρέσβης στην UNESCO, πρότεινε η 21η Μαρτίου να κηρυχτεί η Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης. Όπερ και εγένετο στη Γενική Διάσκεψη της UNESCO, τον Οκτώβριο του 1999. Με το σκεπτικό της απόφασης –όπως αναφέρει το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού– να είναι το εξής:
«Η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης θα ενισχύσει την εικόνα της ποίησης στα ΜΜΕ, ούτως ώστε η ποίηση να μην θεωρείται πλέον άχρηστη τέχνη, αλλά μια τέχνη που βοηθά την κοινωνία να βρει και να ισχυροποιήσει την ταυτότητά της. Οι πολύ δημοφιλείς ποιητικές αναγνώσεις μπορεί να συμβάλουν σε μια επιστροφή στην προφορικότητα και στην κοινωνικοποίηση του ζωντανού θεάματος και οι εορτασμοί μπορεί να αποτελέσουν αφορμή για την ενίσχυση των δεσμών της ποίησης με τις άλλες τέχνες και τη φιλοσοφία, ώστε να επαναπροσδιοριστεί η φράση του Ντελακρουά "Δεν υπάρχει τέχνη χωρίς ποίηση"».
Και όσοι έχουμε μια ενασχόληση με αυτή (σ.σ την Ποίηση) μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι η ποίηση δεν περιορίζεται στη γραπτή ή την προφορική μορφή της. Αρκεί μια διαφορετική ματιά να ρίξει κανείς, τότε μπορεί –αν και όσα συμβαίνουν στην κοινωνία το καθιστούν τροχοπέδη– να ανιχνεύσει την ποίηση στον χορό των φύλλων δέντρων υπό τους ρυθμούς του ανέμου, στα σύννεφα που «τρέχουν», στον τρόπο σκέψης και τη συμπεριφορά των ανθρώπων που θαυμάζουμε, σε ένα γραπτό κείμενο, μεταξύ άλλων.
Κεντρική φωτογραφία: Τμήμα του έργου «Το σημάδι» (2019) της Μαρίας Γιαννακάκη
