Δεν χρειάζεται να γίνουν συστάσεις για την «La Divina». Εκείνη υπηρέτησε την τέχνη και μετά τη «φυγή» της έργα που υπάγονται σε ποικίλες μορφές τέχνης, την εξυμνούν (σ.σ την Μαρία Κάλλας) για τη δική της τέχνη που αφορούσε στην έκταση της φωνής της και στις ιδιάζουσες υποκριτικές της ικανότητες. Η φωνή είναι το στοιχείο εκείνο στο οποίο δίνεται έμφαση για το κεντρικό πρόσωπο της ταινίας του Χιλιανού σκηνοθέτη, Πάμπλο Λαραΐν, «Maria» που επικεντρώνεται στις τελευταίες ημέρες ζωής της κορυφαίας υψιφώνου του 20ου αιώνα, Μαρίας Κάλλας.
Έχοντας προβληθεί στο 81ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας, η ταινία ήταν εκείνη με την οποία σήκωσε αυλαία (31/10) το 65ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το οποίο, με τη σειρά του, στην επετειακή διοργάνωση, δίνει φωνή και πρόσβαση σε όσες και όσους δεν είχαν προσβασιμότητα στέλνοντας ένα ηχηρό μήνυμα συμπερίληψης. Διότι, η καθολική προσβασιμότητα σε αίθουσες κινηματογράφου είναι ζήτημα πολιτισμού, δημοκρατίας και σαφώς, ανθρώπινο δικαίωμα, όπως τονίστηκε κατά την τελετή έναρξης του φεστιβάλ, στο προσφάτως ανακαινισμένο (καθίσματα και διάδρομος) και προσβάσιμο για όλες και όλους «Ολύμπιον».
«Ένα έργο δεν μπορεί να είναι τέλειο»
«Γιατί δεν ακούτε ποτέ τις ηχογραφήσεις σας;» ρωτούν την Κάλλας (Τζολί) σε ένα καφέ/μπαρ στο Παρίσι με εκείνη να απαντά αφοπλιστικά: «γιατί δεν είναι τέλειες. Και ένα έργο δεν μπορεί να είναι τέλειο. Του ρουφάς την ψυχή». Διαρθρωμένη σε τρεις πράξεις – οι τίτλοι των οποίων («η Ντίβα», «σημαντική αλήθεια», «αυλαία») παρουσιάζονται στο κοινό γραμμένοι σε κλακέτα – και έναν τρόπον τινά επίλογο με τίτλο «ένα τέλος: ανάταση», η ταινία ακολουθεί την Ελληνίδα ντίβα την περίοδο που αποσύρεται στο Παρίσι έπειτα από έναν λαμπερό και ταραχώδη βίο, επαναπροσεγγίζοντας την ταυτότητά της στις τελευταίες ημέρες της, καθώς αναπολεί την ταυτότητα και τη ζωή της.
Η αφήγηση του Λαραΐν έχει ως αφετηρία τις 16 Σεπτεμβρίου 1977, ημέρα που η Κάλλας σιώπησε δια παντός ενώ η φωνή της, ήδη προς το τέλος της ζωής της, ήταν απούσα. «Η φωνή σας δεν θα επιστρέψει, είναι στον παράδεισο και σε 1 εκατ. δίσκους» όπως της απευθύνει – στην ταινία – γιατρός, με την ίδια, παρότι – όπως προαναφέραμε – δεν επιθυμεί να ακούει τις ηχογραφήσεις της, να τις αναπαράγει αφήνοντάς τες να διαχύσουν όλη την έκταση του διαμερίσματός της αλλά και έξω από αυτό.
Από την ταινία «Maria». Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
Ο χώρος ενέχει σημαντική θέση στην ταινία με παράλληλη εναλλαγή. Από το μεγάλης έκτασης παρισινό διαμέρισμα της Κάλλας μεταφερόμαστε σε στιγμές του παρελθόντος: σε αίθουσες λυρικού θεάτρου όπου τραγουδούσε καθώς και στα χρόνια της Κατοχής στην Αθήνα και στη σχέση της με τον Ωνάση. Ο άλλοτε μεγάλος χώρος των συναυλιών υπογραμμίζει – θα λέγαμε – εικαστικά, την έκταση της άλλοτε φωνής της, ενώ ο χώρος του παρισινού της διαμερίσματος, παρότι μεγάλος, δεν παύει να είναι περιορισμένος, όπως και οι δυνατότητες της φωνής της.
Η εναλλαγή αφηγηματικού παρόντος και παρελθόντος είναι χρωματική (ασπρόμαυρη εικόνα όταν αφορά στο παρελθόν), και συνδεδεμένη αφηγηματικά για τις αλήθειες της ζωής της. Παραθέτω ενδεικτικά φράσεις της από την δεύτερη «πράξη» της ταινίας (σημαντική αλήθεια), όπως «η μουσική είναι τεράστια και καλύπτει μία κατάσταση συναγερμού», «θα τραγουδήσω όταν είμαι έτοιμη να τραγουδήσω» και «σιγά σιγά κοιτάζω πίσω τη ζωή μου και βλέπω την αλήθεια».
Από την ταινία «Maria». Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
Αναντίρρητα, η φωνή είναι το πιο σημαντικό «εργαλείο» και συνάμα όπλο κάθε ερμηνευτή, με λειτουργία ανελκυστήρα για την ψυχολογία του. Η κάμερα του Λαραΐν καταγράφει μία Κάλλας πορσελάνινης σύνθεσης και απαράμιλλης ομορφιάς με έμφαση στα κοντινά πλάνα στο πρόσωπο της Τζολί. Που ενίοτε δεν συνάδουν με την εκφραστικότητα της Κάλλας σε όλη της τη σύνθεση. Μόνο, στην τελευταία σκηνή της ταινίας η Κάλλας/Τζολί σπα καθώς ερμηνεύει μόνη της στο διαμέρισμά της, τονίζοντας την ανθρώπινη τρωτότητα και προκαλώντας τη συγκίνηση που λείπει από το υπόλοιπο μέρος της ταινίας. Τότε, εκφράζει μία καλλιτέχνη που προσπαθεί να βγάλει από τα σπλάχνα της φωνή και αυτή η διαδικασία «προκαλεί πόνο» όπως είχε επικριτικά αναφέρει, στην ταινία, σε έναν περαστικό.
Στοιχείο που μπορεί επίσης να αναφερθεί για τη θνητότητα και την αλήθεια, είναι η παρουσία του καθρέπτη στην ταινία. Η παρουσία του αντικειμένου αυτού θα μπορούσε να είναι και ένα σχόλιο για την ειδίκευση του Λαραΐν· «ειδικεύεται στο να συλλαμβάνει τη μεγαλύτερη αλήθεια πίσω από τις αληθινές ιστορίες σπουδαίων ανθρώπων. Με τη ''Maria'' κλείνει μια άτυπη τριλογία, η οποία ξεκίνησε με τη βιογραφία της Τζάκι Κένεντι-Ωνάση στην ταινία ''Jackie'' και συνεχίστηκε με τη βιογραφία της πριγκίπισσας Νταϊάνα στην ταινία ''Spencer''», όπως ανέφερε πριν από την προβολή της ταινίας ο καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ, Ορέστης Ανδρεαδάκης, τονίζοντας τη σημασία που έχει η προσβασιμότητα για το φεστιβάλ, κάτι που δεν θα μπορούσε να απουσιάζει από την εναρκτήρια τελετή της κινηματογραφικής γιορτής.
Επί σκηνής του προσφάτως ανακαινισμένου και προσβάσιμου για όλες και όλους «Ολύμπιον» βρέθηκαν ως παρουσιαστές της βραδιάς οι Cool Crips. Πρόκειται για τους Σπύρο Νταντανίδη και Γρηγόρη Χρυσικό, «δύο νεαρά άτομα με αναπηρία, από την Κομοτηνή και την Αθήνα αντίστοιχα, και σκοπός τους είναι να κάνουν το ζήτημα της αναπηρίας mainstream με τους δικούς τους όρους, με στόχο να αυξήσουν την ορατότητα των αναπήρων ατόμων, βάζοντας όμως μια νότα coolness, χιούμορ και αυτοσαρκασμού σε κάθε τους δραστηριότητα», όπως υπογράμμισε ο Ορέστης Ανδρεαδάκης.
Με πρωτοβουλία του πριν από περίπου μία δεκαετία και μέσα από την Κίνηση Αναπήρων Καλλιτεχών, το φεστιβάλ ξεκίνησε να γίνεται ολοένα και πιο συμπεριληπτικό. Πλέον, οι αίθουσες «Ολύμπιον», «Παύλος Ζάννας», «Τώνια Μαρκετάκη», «Φρίντα Λιάππα», «Τζον Κασσαβέτης», «Σταύρος Τορνές» και «Τάκης Κανελλόπουλος» είναι πλέον προσβάσιμες σε ανάπηρα και εμποδιζόμενα άτομα. Καθώς ο οργανισμός (Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης), με την υποστήριξη της Alpha Bank, έχει διασφαλίσει και φέτος τις συνθήκες προσβασιμότητας στο Φεστιβάλ.
Από την τελετή έναρξης του 65ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Πηγή: Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης/ https://www.filmfestival.gr/
Η ταινία «Maria» θα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα αποκλειστικά και μόνο στις αίθουσες από τις εταιρείες Cinobo και Faliro House. Ορισμένα από τα γυρίσματα της ταινίας πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα από την εταιρεία Heretic και τον Γιώργο Καρναβά. Μικρούς ρόλους κρατούν η Λυδία Κονιόρδου και η Αγγελίνα Παπαδοπούλου.
Από τα γυρίσματα της ταινίας «Maria». Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
Κεντρική φωτ.: Από την ταινία «Maria». Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
