Την ερχόμενη Πέμπτη (25 Ιανουαρίου) η γκαλερί Καλφαγιάν στο Κολωνάκι παρουσιάζει έκθεση του Εδουάρδου Σακαγιάν. Πάντοτε έχει ενδιαφέρον να βλέπεις ζωγραφική του σημαντικού δημιουργού που μοιάζει να κινείται ανάμεσα σε δύο κόσμους. Περίπου σαράντα χρόνια εκθέτει εναλλάξ στην Ελλάδα και στη Γαλλία, ενώ συνδυάζει την αφαίρεση µε το ρεαλισμό επιχειρώντας μια ιδιότυπη επιστροφή σε έναν «αρχαϊσµό», προκειμένου «παρατήρηση, αρετή και ιδανικό–ελπίδα να συνδυαστούν», αλιεύω από τον ίδιο.
Τη φορά αυτή στις αποσκευές του ο Ε.Σ. ταξιδεύει «το ιερό φως στις Στέγες του Παρισιού». Ζωγραφίζοντας εκ του φυσικού από το παράθυρό του σπιτιού του στο Παρίσι, δημιουργεί μια σειρά από έργα ως ημερολογιακές σημειώσεις της ρευστότητας του φωτός και των εναλλαγών του κατά τη διάρκεια της μέρας. Πρόκειται δηλαδή για έργα παρατήρησης, πολύ διαφορετικά από την τελευταία δουλειά που είχαμε δει στους αδελφούς Καλφαγιάν πριν από τέσσερα χρόνια.
Με την ευγενική παραχώρηση των Kalfayan Galleries
Όσοι παρακολουθούν το έργο του ζωγράφου από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν θα παραξενευτούν (χαρακτηριστική μια ενότητα σχεδίων από τη θέση του επιβάτη στο αεροπλάνο). Τέτοιο όμως ήταν και το «βάπτισμα» του ζωγράφου στην τέχνη. Ξεκίνησε προσπαθώντας να αρθρώσει το οικείο περιβάλλον, τους ανθρώπους, τους γονείς και τον εαυτό του, και βέβαια το δωμάτιο με τα έπιπλα και τα σύνεργα της δουλειάς επάνω στον πάγκο.
Με τον καιρό, η ζωή στο Παρίσι άνοιξε το βλέμμα του σε μια ζωγραφική διαφορετική του οικείου, σε μία προσπάθεια αποτύπωσης της δημόσιας ζωής. Τα αυτοκίνητα με τα ζευγάρια, τα λεωφορεία με τους ανθρώπους, οι διάφοροι χώροι ως τοπία τον έβγαλαν έξω από το εργαστήριο και τον τοποθέτησαν ανάμεσα στον κόσμο, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τους «Θεατές» που εδώ και μια εικοσαετία αποδόθηκαν με πολύ διαφορετικούς τρόπους φόρμας και περιεχομένου.
Από τα τελευταία αυτοπορτρέτα του ζωγράφου στο Facebook
Ο Ε.Σ. μοιράζεται πάλι το αστικό τοπίο, τούτη τη φορά όμως από τη συνθήκη του ιδιωτικού χώρου με τον περιορισμό του παραθύρου. Η φαντασία υποχωρεί μπροστά στην εμπειρία του «παρατηρείν» και οι καθημερινές σκηνές από τους δρόμους δίνουν τη θέση τους στις έρημες από κόσμο στέγες (έτσι τιτλοφορεί και την τελευταία του έκθεση «Les toits de Paris»).
Εδώ, το παριζιάνικο φως κατευθύνει και υποβάλλει τη χρωματική οργάνωση, με στοιχεία εξωτερικά που την οδηγούν σε μία αντίληψη κάπως διακοσμητική (θυμίζουν τα τελευταία, όμορφα τοπία του Ντέιβιντ Χόκνεϊ από το νότο της Γαλλίας). Παρόμοια, το καθετί για τον Σακαγιάν γίνεται ευπρόσδεκτο πρόσχημα για να κάνει τη ζωγραφική του. Είναι όμως φανερό πως λειτουργεί έστω και ασυνείδητα κάποια επιλογή, κάτι που τον ερεθίζει περισσότερο: οι στέγες πάνω από το Παρίσι είναι μια ασφαλής επιλογή για το ευρύ κοινό κι αυτό βεβαίως δεν είναι αρνητικό. Ζωγραφική είναι, κυρίως, έκρηξη αισθήματος και πρέπει να μοιράζεται να γίνεται "κοινό κτήμα".
Με την ευγενική παραχώρηση των Kalfayan Galleries
Αν αυτές οι συνθέσεις είναι δοκιμασμένες στη ματιά – και το γούστο – των πολλών, το αυτοπορτρέτο είναι εξόχως δημοφιλές θέμα στην ιστορία της τέχνης διαχρονικά. Μέσα από αυτό ο ζωγράφος δεν δείχνει απλώς ικανότητα στο σχέδιο –δεν έχει ανάγκη να αποδείξει τίποτε ο Σακαγιάν– όσο, κυρίως, την επιθυμία να μιλήσει για το «αλφαβητάρι» της ζωγραφικής, ξεκινώντας από τον εαυτό.
«Συστήνεται» θέλοντας να προσεγγίσει τον θεατή, όχι με κοπιώδεις χρωματικά συνθέσεις, αλλά με αυτοπροσωπογραφίες λιτές, ακόμη και υπαινικτικές, που δεν τους λείπει ο αυτοσαρκασμός (ο ρόλος του καλλιτέχνη είναι μια έμμονη ιδέα που τον κατατρέχει εδώ και καιρό). Μαζεμένα τα πρόσωπα αυτά προβάλλουν ως «παράθυρα» του ίδιου του ζωγράφου, ως τα «πίσω δωμάτια του νου» για να θυμηθούμε τον αλησμόνητο Νίκο Χουλιαρά.
Με την ευγενική παραχώρηση των Kalfayan Galleries
«Τέλος το έργο "Ηφαίστειο" αντιπροσωπεύει ένα θεμελιώδες κεφάλαιο της ζωγραφικής μου», μεταφέρω από το δελτίο Τύπου της γκαλερί. Εδώ ο Σακαγιάν δεν σταματά να εκπλήσσει το κοινό και να δείχνει έργα που αναιρούν ακόμη και την ταυτότητά του. Ζωγράφος που οραματίστηκε – και τόλμησε – μια τέχνη γυμνή από χρώμα, στο όριο μάλιστα της απόλυτης γεωμετρίας, αφήνεται στη ρευστότητα της χρωματικής ύλης, όπως κάνει η ροή, η αδηφάγα κίνηση της πυρωμένης λάβας.
Εκεί λοιπόν που νομίζαμε ότι απομακρύνθηκε από το είδωλο της εικόνας για να φτάσει στην πρωτόλεια, την πιο ακραία εκδοχή του προσώπου (μύτη, στόμα, μάτια μονάχα ως γραμμές), γοητεύεται και προσεγγίζει την πραγματικότητα της ζωγραφικής επιφάνειας ως αγωγός της ροϊκότητας της ύλης, για να τη φανερώσει ως αυτόνομο ζωγραφικό γεγονός.
Το σίγουρο είναι ότι ο 67χρονος σήμερα δημιουργός δεν «κάθεται ήσυχος», δεν απολαμβάνει την ευκολία των κατακτημένων γνώσεων και των ακαδημαϊκών συνταγών. Ανάμεσα σε χρωματικές εκρήξεις ζωγραφικής λάβας, κρατά το βλέμμα του πυρακτωμένο. Δεν πάγωσε, γιατί το τοπίο της ψυχής του αυτή τo φτιάχνει καίγοντας. Έναν ανεξάντλητο πλούτο που δείχνει ακριβώς αυτό που γράφει ο Σακαγιάν «η ζωγραφική αρχίζει εκεί που τελειώνουν τα λόγια».
«Les Toits de Paris», διάρκεια: 25 Ιανουαρίου – 10 Μαρτίου 2024, Χάρητος 11, ώρες λειτουργίας: Δευτέρα 11.00 - 15.00 | Τρίτη - Παρασκευή 11.00 - 19.00 | Σάββατο 11.00 – 15.00. Εγκαίνια την Πέμπτη, 25 Ιανουαρίου 2024, 19.00-22.00.
