Οι μνημειακοί χώροι πηγαίνουν στην Αλεξάνδρα Αθανασιάδη. Παρόλο που έχει θητεύσει στα σύγχρονα κινήματα, είναι δεμένη με την παράδοση, όχι μόνο στη ματιέρα, αλλά και στον τρόπο που επιλέγει να μοιράζεται το έργο της με το κοινό. Θυμόμαστε το 2009 πώς είχε διαμορφώσει τον υπαίθριο χώρο του Μπενάκη στην Πειραιώς, ως να ήταν νοερή προέκταση του Κεραμεικού, ενώ εξίσου επιτυχημένο ήταν το πέρασμά της στους Δελφούς και στην αρχαία Μεσσήνη. Ακόμη και σε έναν χώρο άδειο από μνήμες, όπως η αίθουσα που πρωτάνοιξε η Γεννάδειος βιβλιοθήκη το 2018 για τις περιοδικές εκθέσεις, έφερε έναν αέρα ιστορικότητας χωρίς να χάσει τον δικό της παλμό (η συνομιλία που είχε με τον Καβάφη και τη γραφή του ήταν αλληλένδετη, όχι εικονογραφική). Τα γλυπτά της, όπως έχω γράψει, προκαλούν κάτι από την αισθητική συγκίνηση με την οποία στεκόμαστε μπροστά στις βραχογραφίες του Λασκώ ή σε επιτύμβιες πλάκες.
Φέτος το καλοκαίρι, η παρουσία της Αθανασιάδη στον Πόρο και στο αρχαιολογικό του μουσείο πρέπει να θεωρείται περίπου αυτονόητη. Τα τελευταία χρόνια έχουμε χαρεί εκεί μεγάλους «επισκέπτες» – από τον Κώστα Παπανικολάου ως τον Αλέκο Κυραρίνη – νεότερες γενιές δημιουργών που, με τις δικές τους συνθέσεις, συμπληρώνουν τις μισοφαγωμένες από τον χρόνο πλάκες. Το μουσείο στον Πόρο αποτελεί πρότυπο για τις εφορείες αρχαιοτήτων πετυχαίνοντας την εκ νέου ανάγνωση των θησαυρών του μέσα από το βλέμμα σύγχρονων δημιουργών. Το οφείλουμε στους τολμηρούς του αρχαιολόγους και στη γόνιμη συνεργασία τους με την Τατιάνα Σπινάρη, την ψυχή της γκαλερί Citronne.
Λήψη από το χώρο της έκθεσης «Θραύσματα» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου
Πολλά από τα γλυπτά έργα της Αθανασιάδη χτίζονται από επί μέρους θραύσματα που συνενώνονται και δημιουργούν ένα νέο σύνολο: σκοροφαγωμένοι μεταλλικοί θώρακες και ξύλινα ανάλαφρα μέλη διαβρωμένα από την αλμύρα της θάλασσας. Υπάρχει το σωματικό ιδεώδες, αλλά με υλικά φθαρμένα και ταλαιπωρημένα που μεταμορφώνονται εκτεθειμένα στις καιρικές συνθήκες.
«Με ενδιαφέρει ο τρόπος που μας σημαδεύει η ζωή και τα σημάδια που αφήνουμε κι εμείς» είχε πει σε παλιότερη κουβέντα μας εξηγώντας ότι φιλοτεχνεί έτσι τα έργα της ώστε να είναι «δεκτικά» στο χρόνο. «Η δουλειά μου είναι όλο σειρές: νίκες, άλογα, θώρακες σε δύο και σε τρεις διαστάσεις που πηγαίνουν πίσω στο χρόνο (ορισμένα τα δουλεύει σε βάθος εικοσαετίας). Δεν υπάρχει μία αλήθεια για μένα, υπάρχουν πολλοί τρόποι να δεις κάτι. Και πάντα μ’ ενδιαφέρει αυτό: πώς μεταμορφώνεται το έργο και αλλάζει ξανά και ξανά. Με γοητεύει το ίχνος του χρόνου επάνω στο έργο».
Η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη στο χώρο της έκθεσης «Θραύσματα» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου
Τα «Θραύσματα» της Αθανασιάδη στον Πόρο συνθέτουν στο βλέμμα του θεατή έναν κόσμο που φαίνεται ηρωικός. Τι σημαίνει αυτό για την ίδια; «Ηρωικό νομίζω είναι να ζεις, που σημαίνει να μη μένεις απομονωμένος ή κλεισμένος σε ένα κρεβάτι» πιστεύει και παροτρύνει λέγοντας: «Η ζωή θέλει θάρρος… ο καθένας μας έχει ένα τέτοιο κομμάτι γιατί ''πολεμά'' στην καθημερινότητά του. Παρά τη φθορά, παρά τη γνώση του θανάτου, συνεχίζουμε να ζούμε. Από την άλλη μεριά, όταν έχεις πονέσει, γίνεσαι πιο ανθρώπινος. Πρέπει να είσαι ευάλωτος για να μπορέσεις να επικοινωνήσεις με κάποιον, να τον καταλάβεις».
Η Αθανασιάδη ξόρκισε με την τέχνη της τις οδύνες του χρόνου κι έτσι μας την παραδίδει στο Αρχαιολογικό του Πόρου: ένα σύνολο από θραύσματα, γέννημα μιας περιδίνησης μέσα στην ιστορία. Μαζί της έχουμε έναν διάλογο που δεν τελειώνει. Και μας θυμίζει ότι η ιστορία της τέχνης δεν είναι ένας χώρος με καράβια που σάπισαν, αλλά ένα πέρασμα (ο Πόρος) που συντρίβει τον Άδη της αμνησίας.
Σχετικά με την καλλιτέχνιδα
Η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη γεννήθηκε το 1961 στην Αθήνα όπου εξακολουθεί να ζει και να εργάζεται. Οι ανώτερες σπουδές της ξεκίνησαν το 1978 στο Franklin College του Λουγκάνο. Το 1979 έγινε δεκτή στο Ruskin School of Drawing and Fine Art του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, από όπου αποφοίτησε το 1982 με διάκριση και πτυχίο Bachelor of Fine Arts στη γλυπτική και τη χαρακτική. Συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Columbia University της Νέας Υόρκης και το 1984 έλαβε από εκεί πτυχίο Master of Fine Arts στη γλυπτική.
Από το 1984 μέχρι σήμερα έχει εκθέσει γλυπτά της σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, μεταξύ αυτών στο Παρίσι, στη Νέα Υόρκη, στο Κονέκτικατ, στο Λονδίνο, στις Βρυξέλλες και στο Μόντε Κάρλο, όπου κέρδισε το Βραβείο του Ιδρύματος της Πριγκίπισσας Γκρέης.
Λήψη από το χώρο της έκθεσης «Θραύσματα» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου
«Θραύσματα» έως 30 Σεπτεμβρίου 2024. Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου στην πλατεία Κορυζή, Πόρος. Ώρες λειτουργίας Δευ, Τετ-Κυρ: 08.30-16.00
Κεντρική φωτ.: Η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη στο εργαστήριό της @Γιώργος Μυλωνάς
