Η συσχέτιση του εσώτερου εαυτού μας με τις πράξεις μας –καθότι κινήσεις και στάσεις– και ο διάλογος με το έξω, την κοινωνία και τις δικές της πράξεις, τίθενται επί τάπητος (εκ νέου) τις τελευταίες ημέρες αν λάβουμε υπ όψιν πράξεις ομοφοβίας στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης και με φόντο το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της πόλης με ειδικό αφιέρωμα στο queer cinema. Το ερώτημα που έθεσε ο διεθνούς φήμης καλλιτέχνης Δημήτρης Παπαϊωάννου, απευθυνόμενος τις πρώτες ημέρες του Φεστιβάλ σε δημοσιογράφους, διευκρινίζοντας ότι διερωτάται ως πολίτης και όχι ως καλλιτέχνης, είναι «πώς είναι δυνατόν και πώς μας φαίνεται οι οικογένειές μας να μεγαλώνουν εφήβους που όταν συναντούν κάτι που λίγο διαταράσσει τον κόσμο έχουν βίαιη αντίδραση».
Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου στο 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ©Julian Mommert. Πηγή φωτ.: Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
Το ερώτημα περί βίας δεν είναι καινούργιο μιας και περιστατικά βίας σε κάθε έκφανσή της συναντώνται σε καθημερινή βάση. Σε μία (δυτική) κοινωνία τέτοια περιστατικά τρομάζουν· υπογραμμίζουν ότι η κοινωνία ασθενεί καθώς μέλη της νοσούν επίσης από προκαταλήψεις, ακραίες θέσεις και στάσεις συμπεριφοράς. Κι εκείνο που βάλλεται είναι το αναφαίρετο δικαίωμα στην ελευθερία, εν προκειμένω –με το περιστατικό ομοφοβίας– αφορά στο δικαίωμα επιλογής. Κατ΄επέκταση, πλήττει την ίδια τη δημοκρατία.
Το «Inside» του Δημήτρη Παπαιωάννου ως video installation καταγράφει μέσα από μία απλή σειρά κινήσεων, την καθημερινή μας επιστροφή στο σπίτι μέσα από αμέτρητους συνδυασμούς και επιστρώσεις. Το έργο παρουσιάζεται στο MOMus - Πειραματικό Κέντρο Τεχνών, στο πλαίσιο του 26ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, και θέτει το θεατή σε μία διαδικασία εσωτερικής αναμόχλευσης. Σε μία τέτοια επίκειται κι η κοινωνία, πόσω μάλλον μέλη της που στηλιτεύουν οποιαδήποτε διαφορετικότητα. Γιατί η βία να έρχεται ως αντίδραση;
«Έτσι όπως η ζωή είναι ένα δυναμικό πράγμα και τα πράγματα αλλάζουν διαρκώς, είναι φυσικό μερικές φορές η επιτάχυνση να ανησυχεί μέρος της κοινωνίας. Αυτό που με προβληματίζει είναι γιατί αυτή η ανησυχία αντιδρά με βία», τόνισε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, σχέδιο του οποίου που αναπαριστά το φιλί δύο ανθρώπων και την ανάγκη του «μαζί» κοσμεί την αφίσα του Φεστιβάλ.
Αλλάζουν τα φεστιβάλ την πραγματικότητα; Μέσα από δράσεις, συζητήσεις, παρουσιάζουν την άλλη πλευρά, με έμφαση σε όσους βάλλονται. «Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι ένα πεδίο ενότητας, ανταλλαγής ιδεών, ένας ασφαλής τόπος που στέκεται πάντα στην πλευρά των αδυνάτων και της ειρήνης», ανακαλώ τα λόγια του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ, Ορέστη Ανδρεαδάκη, από την τελετή έναρξης της φετινής, 26ης διοργάνωσης.
Όσο για το «Inside» ξεκίνησε σαν ένα μεγάλων διαστάσεων καλλιτεχνικό πείραμα, μια θεατρική εγκατάσταση που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα την άνοιξη του 2011. Μέσα σε ένα δωμάτιο που στήθηκε στη σκηνή, τριάντα ερμηνευτές επαναλάμβαναν πανομοιότυπα μια απλή σειρά κινήσεων, παρουσιάζοντας την καθημερινή μας επιστροφή στο σπίτι μέσα από αμέτρητους συνδυασμούς και επιστρώσεις. Η σκηνική δράση ξεκινούσε πριν το θέατρο ανοίξει και συνεχιζόταν αφού είχε αναχωρήσει και ο τελευταίος επισκέπτης. Το θέατρο ήταν ανοιχτό για το κοινό έξι ώρες κάθε μέρα.
Στο MOMus - Πειραματικό Κέντρο Τεχνών όπου παρουσιάζεται (έως 17/3, 10:00 – 22:00) το έργο ως video installation, το κοινό παρακολουθεί όσο διάστημα επιθυμεί, επάνω σε μαξιλάρια ή μαλακές πολυθρόνες. «Βυθίζεται», έτσι, στο καλλιτεχνικό δημιούργημα και παρακολουθεί κάτι εσωτερικό ενώ βρίσκεται ήδη εκ των έσω.
Από το «Inside» του Δημήτρη Παπαϊωάννου © Marilena Stafylidou. Πηγή φωτ.: Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
Άνδρες και γυναίκες μπαίνουν στο διαμέρισμα και επιδίδονται σε μία σειρά επαναλαμβανόμενων κινήσεων: βγάζουν τα ρούχα τους, κάνουν ντουζ, βγαίνουν στο μπαλκόνι και ατενίζουν την πόλη, ξαπλώνουν γυμνοί στο κρεβάτι, σκεπάζονται με ένα σεντόνι και έπειτα βυθίζονται στο στρώμα. Με τη βύθιση αυτή να είναι αντίστοιχη στη βύθιση των σκέψεων, στη ρουτίνα και πόσο αυτή μπορεί να μας απομακρύνει από τον εαυτό μας και τις βαθύτερες ανάγκες μας.
Παρότι τα πρόσωπα βρίσκονται στο ίδιο διαμέρισμα, δεν αλληλεπιδρούν, είναι ξένοι στον ίδιο χώρο ως ένας αντικατοπτρισμός της ίδιας της κοινωνίας. Σήμερα, με ακραίες συμπεριφορές να αναδύονται εκ νέου, η ανάγκη του «μαζί» και της κατανόησης είναι εξίσου βαρύνουσα. Το «Inside» γίνεται έτσι η αφορμή, η κοινωνία να στραφεί στον εαυτό της, να αναρωτηθεί, να εντοπίσει τον/τους ιό/ιούς και να θεραπεύσει τις παθογένειές της.
Για την ιστορία, το «Inside» έχει ήδη ταξιδέψει στα φεστιβάλ του κόσμου, έχοντας παρουσιαστεί στο Άμστερνταμ, την Μόσχα, το Μόντρεαλ, την Ταϊπέι, το Τορίνο, τη Δρέσδη, το Μονπελλιέ, την Βασιλεία, την Καλαμάτα, το Ραβέλλο, το Λούκκα και την Αθήνα.
* MOMus - Πειραματικό Κέντρο Τεχνών, Αποθήκη Β1, Προβλήτα Α, λιμάνι Θεσσαλονίκης ΤΘ 10758 54110, Θεσσαλονίκη
Κεντρική φωτ.: Από το «Inside» του Δημήτρη Παπαϊωάννου @ René Habermacher. Πηγή φωτ.: Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
