Ο Μίκης Θεοδωράκης «έφυγε» και η Ελλάδα ολόκληρη δάκρυζε μερόνυχτα πάνω στο φέρετρό του. Οι Έλληνες, και ιδίως οι Κρητικοί, τον κατευόδωσαν με τραγούδια του και με μαντινάδες για ανδρειωμένους. Η Οικουμένη υποκλίθηκε. Πώς αλλιώς; Ο γιγάντιος Μίκης όρισε το μέτρο για το μπόι των πατριωτών και των ηρώων, των ανθρώπων που με το έργο τους ανέβασαν την ανθρωπότητα στα ουράνια.
Ο θάνατός του ήταν από τα πιο λυπηρά γεγονότα της χρονιάς που φεύγει, σημάδεψε όλους μας, που μεγαλώναμε με τη μουσική του και αναγαλλιάζαμε, που με αυτήν ερωτευόμασταν, διαδηλώναμε, μαχόμασταν, παρηγορούμασταν. Ο Μίκης Θεοδωράκης δε θα αναπληρωθεί ποτέ στις καρδιές μας. Ο συνθέτης που ύψωνε το ανάστημά του απέναντι στους ισχυρούς, έμαθε μέσα στη Συμπαντική Αρμονία την οποία κατακτούσε, να εκφράζει όνειρα, καημούς, πόθους και αγώνες με τον λόγο σπουδαίων ποιητών, τους οποίους κατέβασε στον λαό, και με τη μοναδική μουσική του.
«Αθάνατος!» φωνάζαμε τη μέρα που το φθαρτό σώμα του σκεπαζόταν με την κρητική γη για να αναπαυθεί στους αιώνες των αιώνων. Βέβαιοι πως αυτή η πλημμυρίδα των τραγουδιών και των συμφωνικών του κομματιών, θα συνεχίσει να μας στηρίζει στη ζωή μας με την ομορφιά και το μέγεθός της. Ωραία, μεγάλα λόγια. Πόσο άραγε τα εννοούσαμε;
Στους απολογισμούς της χρονιάς που έφυγε, ο Μίκης κατέχει τη θέση του μεγάλου απόντα από τη ζωή μας. Αλλά μήπως αυτό γίνεται στα λόγια μόνο και κανένα αντίκρισμα δεν έχει στην πραγματικότητα;
Σαν να μη μαρκάρουμε τον Χρόνο από τον θάνατό του, και βρίσκουμε την απουσία του αβάσταχτη, η φρικτή σιωπή των τελευταίων ετών δεν έσπασε ούτε τώρα. Με την ανόητη λογική πως δεν υπάρχουν καινούργια τραγούδια του, ραδιόφωνα και τηλεοράσεις δε μεταδίδουν τίποτα δικό του. Ο Μίκης, όπως και ο Χατζιδάκις και άλλοι, και ο Τσιτσάνης και ο Βαμβακάρης πριν από αυτούς, κι άλλοι, κι άλλοι, έχουν έργα που άντεξαν και αντέχουν στον χρόνο. Δεν έγραψαν ποτέ «σουξεδάκια» αντοχής μήνα (μήπως λέω και πολύ).
Οι επιταγές των καιρών δεν αγαπούν τα διαχρονικά έργα, διότι η μουσική που επιβάλλεται παντού σήμερα δεν αντέχει στη σύγκριση. Χαβαλεδιάρικα, πιασάρικα, τραγούδια με τρεις νότες και δυο λέξεις, πώς να σταθούν πλάι στη «Όμορφη πόλη»; Ναι, αλλά και πώς θα πουλήσουν οι δισκογραφικές, οι παραγωγοί, οι καλλιτέχνες; «Μαύρο» λοιπόν σε όσους δεν υπάγονται στη λογική των ημερών.
Δεν πρόκειται για υπερβολή. Ας κοιτάξουμε τα εορταστικά προγράμματα των ελληνικών καναλιών. Από λαϊκό έως ανθυπο-λαϊκό. Παρότι φέτος θα μπορούσε να περάσει από το μυαλό κάποιου η ιδέα να γίνει κάτι με έργα των μεγάλων απόντων. Ούτε καν. Χρειαζόμαστε λαϊκούρα και σκυλάδικο για να διασκεδάσουμε από τον καναπέ μας; Βρε για φαντάσου!
Ας αφήσουμε τους ιδιώτες και ας περάσουμε στο κράτος και στους εποπτευόμενους οργανισμούς. Παρουσίαση ενός βιβλίου και μια συναυλία με έργα εκκλησιαστικής μουσικής Θεοδωράκη έχει προγραμματίσει το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών μέχρι το καλοκαίρι. Υπενθυμίζουμε πως στο Μέγαρο έχουν δοθεί οι πρεμιέρες για τις τελευταίες όπερες του συνθέτη. Και αν δεν μπορεί μόνο του να κάνει κάτι, ας συμπράξει με την Εθνική Λυρική Σκηνή.
Η οποία, δε θεώρησε υποχρέωσή της να παρουσιάσει κάποια όπερα, ή κάποιο μπαλέτο του, ούτε στο Φάληρο ούτε και στο Ηρώδειο. Περιορίζεται στην παρουσίαση κύκλων τραγουδιών του, τα οποία μπορεί να παρουσιάσει και χωρίς την ΕΛΣ η Ορχήστρα Μίκης Θεοδωράκης. Από τη Λυρική περιμένουμε να ακούσουμε συμφωνικό έργο, όχι λαϊκό!
Όσο και αν ψάξει κάποιος στο πρόγραμμα της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, δε θα βρει μέχρι το καλοκαίρι τον ελάχιστο προγραμματισμό για έργο Θεοδωράκη. Ακόμα και η περιοδεία στην Κίνα, που θα γίνει τον Ιούνιο, δεν περιλαμβάνει το παραμικρό. Οι συμφωνίες του Μίκη είναι πολύ αγαπητές και παίζονται σε όλο τον κόσμο πολύ συχνά. Όχι, όμως και στη μητριά - πατρίδα.
Από Θεσσαλονίκη μεριά δεν υπάρχει ενημέρωση για το πρόγραμμα του α’ εξαμήνου της νέας χρονιάς, αλλά μάλλον δε θα πρέπει να έχουμε αμφιβολίες. Δεν πρόκειται να παιχθεί έργο Θεοδωράκη. Ή στην καλύτερη, θα παρουσιαστεί κανένα λαϊκό του.
Αν ο Μίκης μάς έλειψε, αν έλειψε από όλους, ένας τρόπος υπάρχει για να το δηλώσουμε: να οργανωθούν παρουσιάσεις έργων του, αντάξιες του μεγέθους του και αντάξιες κρατικών σκηνών. Αλλιώς, ματαιοπονούμε, και τίποτα δεν εννοούμε! «Πενθώ τον ήλιο και πενθώ τα χρόνια που έρχονται χωρίς εσένα» γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης στο «Μονόγραμμα». Και τα χρόνια αυτά θα είναι τόσο δύσκολα με τόσες ηχηρές απουσίες, που πρέπει να λάβουμε τα μέτρα μας… χθες.
