Υπάρχει ένα επεισόδιο στην ταινία του Ρίντλεϊ Σκοτ όπου ο υποδειγματικός Χοακίν Φίνιξ στον ρόλο του Μεγάλου Ναπολέοντα οδηγεί τους Γάλλους στρατιώτες στην Αίγυπτο, το καλοκαίρι του 1798. Ο Σκοτ σκηνοθετεί τον Βοναπάρτη να είναι μάρτυρας του ανοίγματος μιας σαρκοφάγου και στη συνέχεια να στέκεται για να αντικρύσει, πρώτος αυτός, το πρόσωπο της μούμιας. Τοποθετεί το δίκοχο καπέλο του πάνω από το πέτρινο περίβλημα και για μια στιγμή, πλησιάζει τη μούμια σε απόσταση αναπνοής. Ο Ναπολέων στρέφεται προς το παρελθόν ως ένα παρακλητικό άπλωμα του χεριού προς το μέλλον. Προσδοκά τη δική του σαρκοφάγο Σωτηρία μέσα στην Ιστορία.
Ο Κορσικανός στρατηλάτης βεβαίως, παρά τη μυθιστορηματική πτώση, δεν ανήκει στους λησμονημένους του παρελθόντος. Το όνομά του δεν θάφτηκε κάτω από τους επίγονους και η μεγαλειώδης πορεία του διατήρησε ψηλά τη μορφή του στην ευρωπαϊκή συνείδηση. Ένα από τα πράγματα που κρατούν ολοζώντανη την εικόνα του είναι το δίκοχο καπέλο του.
Σε αντίθεση με τους περισσότερους αξιωματικούς της εποχής, ο Βοναπάρτης φορούσε το καπέλο του στο πλάι, γεγονός που του προσέδιδε μια ευδιάκριτη σιλουέτα που αναγνωριζόταν εύκολα από τα στρατεύματά του στη μάχη. Έτσι αναφέρουν οι ιστορικοί, χωρίς ν’ αναζητήσουν άλλου είδους ερμηνείες (σκεφτείτε μόνο πόση μελάνη θα έριχναν οι ψυχαναλυτές!).
Ένα από αυτά τα καπέλα άλλαξε χέρια πριν από λίγες ημέρες σε δημοπρασία στο Φοντενεμπλό. Η αρχική εκτίμηση των ανθρώπων του οίκου ανέφερε από 600.000 έως 800.000 ευρώ. Τελικά, ο σημερινός του κάτοχος χρειάστηκε να καταβάλει 1,932 εκατομμύρια ευρώ (με τους φόρους) για να νικήσει τους υπόλοιπους διεκδικητές από όλο τον κόσμο. Περισσότερα, όμως, για την ταυτότητα του αγοραστή δεν έγιναν γνωστά.
Το καπέλο, γνωστό ως bicorne, είναι μαύρο –σήμα κατατεθέν του Ναπολέοντα– που σπάει διακριτικά μια ροζέτα με τα χρώματα της γαλλικής σημαίας (μπλε, λευκό και κόκκινο). Τοποθετήθηκε στο δίκοχο από τον ίδιο τον Βοναπάρτη το 1815, όταν διέσχιζε τη Μεσόγειο από τη νήσο Έλβα όπου είχε εξοριστεί, στην πορεία του για την ανακατάληψη της εξουσίας.
Φωτ.: Mohamad Salaheldin Abdelg Alsayed Anadolu via Getty Images
Από τις αναρίθμητες βιογραφίες έως το συγκαλυμμένο πέρασμα σε βιβλία κλασικά όπως η «Φάρμα των ζώων», ο Ναπολέων είναι ένα πολικό αστέρι, όχι μόνο στη μαζική κουλτούρα, αλλά και στην αγορά των ιστορικών αντικειμένων. Το 2014 ένα άλλο καπέλο που ανήκε στον προπάππο του Αλβέρτου του Μονακό, πωλήθηκε σε δημοπρασία για 1.884.000 ευρώ. Σήμερα σώζονται 19 καπέλα, που έχει πιστοποιηθεί ότι ανήκαν στον Ναπολέοντα (σχεδόν όλα δημιουργίες του Οίκου Poupard του Παρισιού).
Η ταινία του Σκοτ έστησε το σκηνικό της φέρνοντας μαζί έναν Αιγύπτιο (πιθανώς βασιλιά) και τον Ναπολέοντα. Τους θέλησε αντικρυστούς επάνω στην έρημο που μετακινεί τα από άμμο βουνά της και χωνεύει τον ιστορικό χρόνο. Οι Αιγύπτιοι βασιλείς – άλλος λιγότερο, άλλος περισσότερο – έστησαν τη δική τους πυραμίδα στη μνήμη, σύμφωνα με την κληρονομική διαδοχή. Ο Ναπολέων δεν καλύφθηκε πίσω από ξένες πλάτες, ούτε θάφτηκε κάτω από τη σκιά του Αλέξανδρου και του Καίσαρα που τόσο αγαπούσε. Πήρε και έδωσε αίμα και ζωή αφήνοντας το δικό του όνομα ως πυραμίδα στην πορεία των γεγονότων.
