Γίνεται μια καλή αρχή για την επιστροφή όσων γλυπτών του Παρθενώνα βρίσκονται σε ξένα μουσεία, και οι αντιπολιτευτικές κραυγές χτυπάνε κόκκινο. Χθες ήρθε στη χώρα μας ως «κατάθεση» ένα κομμάτι με το πόδι της Αρτέμιδος από την ανατολική ζωφόρο. Ο καυγάς είχε ξεκινήσει μέρες πριν! Σαν να μην ήταν η κατάθεση του Μουσείου του Παλέρμο προς την Ελλάδα και το Μουσείο της Ακρόπολης μια κίνηση εξαιρετική και άξια επαίνων και συγχαρητηρίων!
Είναι κι αυτός ένας τρόπος να το παίζεις Λακεδαιμόνιος και να αποστρέφεις το πρόσωπο όταν οι Ελληνες έρχονται αντιμέτωποι με ανάγκες ή σε φέρνουν αντιμέτωπο με επιτυχίες τους. Αντί για συγχαρητήρια, ανερμάτιστα «επιχειρήματα». Ο ποιητής θα έλεγε: «Είναι κι αυτό μια στάσις, νιώθεται». Αλλά τόση μιζέρια πώς να την αντέξει αυτός ο τόπος;
«Η Σικελία επιστρέφει ένα κομμάτι των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα σε μια πολιτιστική συμφωνία τεράστιας διεθνούς σημασίας. Το θραύσμα που είναι γνωστό ως θραύσμα Fagan» απεικονίζει το πόδι μιας θεάς, του Πειθούς ή της Άρτεμης, να ξεπροβάλλει από έναν όμορφα κατασκευασμένο χιτώνα. Η επιστροφή γίνεται στο πλαίσιο ελληνοϊταλικής συμφωνίας ανταλλαγής με την επιλογή μόνιμης επιστροφής του θραύσματος στη χώρα προέλευσής του» έγραφε το σχετικό κείμενο που στάλθηκε σε ολόκληρη την Ιταλία.
Δεν πρόκειται για κείμενο σε ελληνικό ΜΜΕ, αλλά για τηλεγράφημα του ιταλικού πρακτορείου ειδήσεων ANSA, δηλαδή του επίσημου ειδησεογραφικού πρακτορείου της χώρας. Ακόμα και αυτό, κάποιοι το διαψεύδουν, με fake news. Αναρωτιούνται, εν ολίγοις, γιατί ο πρωθυπουργός Κ Μητσοτάκης και η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη μιλούν για «κατάθεση» του θραύσματος και όχι για δανεισμό. Πού το βρήκαν ενώ επισήμως δεν δηλώνεται;
Προφανώς δεν το βρήκαν καν στο ρεπορτάζ που έκανε το πρακτορείο ANSA, αλλά σε επίσημα χείλη της γειτονικής χώρας. Σε αρμόδιους και πολιτικά στελέχη στους οποίους, άλλωστε, απευθύνθηκε το πρακτορείο και μετέφερε αποκλειστικά, όπως το ίδιο σημειώνει, ότι ο υπεύθυνος πολιτισμού της Σικελίας Αλμπέρτο Σαμονά «εργάστηκε σκληρά για τη συμφωνία, η οποία έχει τεράστια συμβολική αξία για τον ελληνικό πολιτισμό και έγινε δεκτή από την υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελλάδος Λίνα Μενδώνη.
Καθιστά τη Σικελία πρωτοπόρο όσον αφορά την επιστροφή στην Ελλάδα κομματιών του Παρθενώνα και αποτελεί συμβολή στη μακροχρόνια διεθνή συζήτηση για το θέμα αυτό, με το Ηνωμένο Βασίλειο να στρέφει εδώ και καιρό τις ελληνικές εκκλήσεις για επιστροφή των μαρμάρων που φυλάσσονται στο Βρετανικό Μουσείο.
Η συμφωνία, η οποία υπεγράφη από το Περιφερειακό Αρχαιολογικό Μουσείο Α. Σαλίνας και το Μουσείο Ακρόπολης μετά από γόνιμο διάλογο μεταξύ της διοίκησης του Κυβερνήτη της Σικελίας Νέλλο Μουσουμέτσι και της υπουργού Μενδώνη, προβλέπει πολυετή μεταφορά και ανταλλαγή αντικειμένων μεταξύ των δύο μουσείων, οι αντίστοιχοι διευθυντές των οποίων είναι η Κατερίνα Γκρέκο και ο Νικόλαος Σταμπολίδης.
Στο πλαίσιο της συμφωνίας, η οποία διαρκεί τέσσερα χρόνια και μπορεί να ανανεωθεί μόνο μία φορά, το Μουσείο Σαλίνας θα μεταφέρει το θραύσμα του Παρθενώνα, το οποίο αγόρασε το Πανεπιστήμιο του Παλέρμο από τη χήρα του Φάγκαν το 1820, στο Μουσείο Ακρόπολης.
Σε αντάλλαγμα δύο σημαντικά κομμάτια θα μεταφερθούν από το Μουσείο Ακρόπολης για τέσσερα χρόνια – ένα ακέφαλο άγαλμα της Αθηνάς από τα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. και ένας αμφορέας από το πρώτο μισό του 8ου αιώνα π.Χ.
Υπάρχει επίσης συμφωνία για μια εταιρική σχέση μεταξύ των μουσείων για τη διοργάνωση κοινών πολιτιστικών πρωτοβουλιών διεθνούς σημασίας.
Η Σικελία θέλει πραγματικά να επιστρέψει οριστικά το κομμάτι στην Ελλάδα και η περιφερειακή κυβέρνηση ζήτησε από το Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλικής Δημοκρατίας να ακολουθήσει ένα δρόμο που οδηγεί σε αυτό το αποτέλεσμα.
Το ερώτημα εξετάζεται από την «επιτροπή ανάκαμψης και επιστροφής πολιτιστικών αγαθών» του υπουργείου.
Η επιστροφή του θραύσματος επιβεβαιώνει τα αδελφικά συναισθήματα μεταξύ Σικελίας και Ελλάδας με βάση τις κοινές μεσογειακές ρίζες τους και τους αρχαίους και βαθιούς δεσμούς μεταξύ αυτών των δύο εδαφών».
Αυτά από την ιταλική πλευρά, μετά λόγου γνώσεως. Από πλευράς ελληνικής (αξιωματικής) αντιπολίτευσης και συνοδοιπόρων της, μαύρα χάλια. Κάπου μπλέκουν τις γραμμές τους, κάπου συντονίζονται και μεταξύ τους και ξεσπούν:
«Θεωρεί το υπουργείο Πολιτισμού στη σημερινή συγκυρία ότι το αίτημα για δανεισμό με ημερομηνία λήξης ενισχύει τη θέση της χώρας μας για τα Γλυπτά που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο; Υιοθετούμε ως χώρα ότι τα Γλυπτά μπορούν να είναι μοιρασμένα σε διάφορα μουσεία του κόσμου και να επανενώνονται μόνο περιστασιακά και όχι σε μόνιμη βάση; Αποδεχόμαστε, επικαλούμενοι το νομικό πλαίσιο άλλων χωρών, ότι νομικά ζητήματα είναι πάνω από μέγιστο το πολιτιστικό και ηθικό ζήτημα για την ακεραιότητα ενός μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς με βάση τις αρχές της UNESCO;»
Αγνωστο τι καταλαβαίνουν από την πραγματικότητα στον ΣΥΡΙΖΑ (η δήλωση ανήκει στη Σία Αναγνωστοπούλου και στον Κώστα Στρατή).
Πάντως δεν καταλαβαίνουν καθόλου, προφανώς επειδή δεν θέλουν να καταλάβουν, ότι με την τακτική να ζητάμε ξεχωριστά από τα λίγα μουσεία που έχουν θραύσματα να μας τα «καταθέσουν» (να τα δανείσουν επ’ αόριστον) κάνουμε μια νέα αρχή στο ζήτημα της διεκδίκησης.
Προσβλέποντας, ασφαλώς, πως αν όλα ή τα περισσότερα μάς επιστρέψουν τα δικά τους τμήματα γλυπτών, η πίεση για το Βρετανικό Μουσείο θα είναι πολύ ισχυρή.
Κοπιάροντας την ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων γράφει: «Με τις διαδοχικές ανακοινώσεις των τελευταίων ημερών, η ελληνική κυβέρνηση για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1980 φαίνεται να εγκαταλείπει οριστικά το αίτημα της επανένωσης των αρχιτεκτονικών γλυπτών που αποσπάστηκαν βίαια από τον Παρθενώνα, και εισάγει πλέον (έστω και μετωνυμικά) το αίτημα για «δανεισμό και ανταλλαγή» των γλυπτών με το Βρετανικό Μουσείο!»
Οσο στο ζήτημα της επιστροφής θα εμφανίζονται και νέες επιτυχίες, η αντιπολιτευτική κακοφωνία θα συνεχίζεται. Θα επιστρατεύονται επιχειρήματα τύπου «μα οι νόμοι δεν προβλέπουν μόνιμη επιστροφή αρχαιοτήτων» (όταν οι νόμοι αλλάζουν εν μια νυκτί, αν έχει προηγηθεί σωστή πολιτική ζύμωση) ή ότι τα γλυπτά θα «ανταλλαγούν» με ελληνικές αρχαιότητες.
Αλλοίμονο αν το τελευταίο δεν γινόταν. Η Ελλάδα πιστεύει στην αρχή της αμοιβαιότητας, αν και τόσα χρόνια σπανίως καταφέρναμε να λάβουμε ως αντίδωρα εκθέσεις ή αντικείμενα τόσο σοβαρά όσο αυτά που εμείς δίναμε. Εσχάτως, το πετύχαμε και αυτό (ας θυμίσουμε τις δυο εκθέσεις από το Λούβρο, μία στην Εθνική Πινακοθήκη, μία στους Δελφούς) ή την κινέζικη έκθεση στο «Μουσείο Ακρόπολης»). Είναι τουλάχιστον αντιεπιστημονικό και ανόητο να μη θέλουμε να στέλνουμε στο εξωτερικό αρχαιότητες και σύγχρονα έργα τέχνης. Είναι δυο φορές πιο ανόητο να μην δεχόμαστε αντίδωρα.
Αν θα τεθεί θέμα κυριότητας των γλυπτών και πώς θα λυθεί, είναι θέμα που η κυβέρνηση θα πρέπει να αντιμετωπίσει η ίδια. Αλλά να θεωρούμε πως τα γλυπτά του Παρθενώνα πρόκειται να «ξεπουληθούν» είναι πολιτική αγυρτεία. Κανείς δεν είναι παραπάνω πατριώτης από κανένα. Ολοι υπερασπίζονται τα συμφέροντα της Ελλάδας. Αν και τώρα που θυμάμαι κάτι φράχτες Εβρου και τέτοια, δεν είμαι και τόσο σίγουρη.
