Καθώς έχουμε την αίσθηση ότι ο χρόνος και υπάρχει και περνά, παίρνοντάς μας μάλιστα μαζί του, θέλουμε να αφήσουμε κάτι πίσω μας. Θέλουμε να μη χαθεί εντελώς αυτό που είμαστε. Δείχνουμε να πιστεύουμε ότι η ανάμνησή μας θα συνιστά αυτομάτως και δικαίωσή μας. Ζηλεύω τους ζωγράφους γιατί όσο περπατά ο χρόνος δίπλα τους και μέσα τους, αυτοί αποθησαυρίζουν στο τελάρο βλέμματα, χάδια, αγωνίες και ελπίδες, πάθη αλλά και σιγουριά. Τα έργα που αφήνουν δεν είναι μόνο πρόσωπα, φανταστικά και όχι. Είναι και τόποι, είναι και εντυπώσεις – κάποτε απλώς στιγμές.
Ένα έργο σμιλεμένο από μορφές, περάσματα κι από στιγμές, μας υποδέχεται στην αφιερωματική έκθεση της Εθνικής Βιβλιοθήκης στον Μάρκο Καμπάνη (ΚΠΙΣΝ, 4ος όροφος). Το «365» είναι ένα πολύπτυχο κομμάτι από συνθέσεις που συμπληρώνουν όλες μαζί κι αφηγούνται τη ζωή του ζωγράφου μια χρονιά. Πρόσωπα οικεία, καλλιτέχνες που τον συντρόφεψαν, απόψεις και εργαλεία του εργαστηρίου, σώματα γυμνά και χειρονομίες που δεν αρχίζουν και δεν τελειώνουν, μπάζουν τον θεατή καλειδοσκοπικά σε έναν χρόνο που δεν αντιστοιχεί ημερολογιακά στις ημέρες του έτους, αλλά εκ-φράζει από μακριά το άλλο της νόησης. Ακόμη και η σκιά βρίσκει τη θέση της και μάλιστα μοιάζει να κυριαρχεί σε κάποια από τα έργα της σειράς.
Σημασία δεν έχει μόνο αυτό που σε όλους ή κάποιους είναι γνωστό ή σημαντικό. Σημασία έχει κι εκεί που φτερουγίζει το φευγαλέο. Η στιγμή δεν έχει προϋποθέσεις που τις ξέρεις, γιατί ό,τι ξέρεις το προσαρμόζεις, το δένεις με αυτά που δεν της ανήκουν. Ο Καμπάνης είναι ανοιχτός σε αυτές τις στιγμές και στο μοίρασμά τους ανοίγει και το δικό μας βλέμμα.
Άποψη από το «365» του Μάρκου Καμπάνη @Χάρης Βουρλιώτης
Δεν ξέρω αν και πώς το χάρισμα αυτό διδάσκεται, πάντως ο χρόνος δίδαξε τον Μ.Κ. να τον νιώθει όχι σαν φύση, αλλά ως έκφραση. Μπροστά στην «Ιστορία των Δέντρων», την άλλη ενότητα έργων του στη Βιβλιοθήκη, όλες οι εποχές της τέχνης από τους μεσοποτάμιους και τους αρχαίους χρόνους ως τις μέρες μας γίνονται στο αποτύπωμα του δέντρου, ένας ρυθμός που τυλίγει τον επισκέπτη.
Τι είναι σύγχρονο άραγε; Αυτό που είναι πατέρας του σημερινού; Και όχι αυτό που είναι ζωντανό στην ψυχή μας; Είναι δηλαδή σύγχρονος ο Ρόθκο και όχι οι σπηλαιογραφίες; Γνωστό το αποδιδόμενο στον Πικάσο αξίωμα «από τον καιρό της Αλταμίρα δεν έχουμε προσθέσει τίποτε», που πάντως δεν το είπε ο Ισπανός πράγματι - και θάταν λάθος αν τό λεγε. Τι είναι σύγχρονο, λοιπόν, αναρωτιέται ο Καμπάνης και μας δίνει άλλο ένα πολύπτυχο έργο, στοχαζόμενος επάνω στο χρονικό της Τέχνης.
Από την ενότητα «Ιστορία των Δέντρων». Πηγή φωτ.: markoskampanis.gr
Όμως, το ενδιαφέρον του Μ.Κ. για την ιστορία δεν επικεντρώνεται αποκλειστικά στα μνημειακά, στα κοσμαγάπητα έργα της τέχνης. Ο ίδιος με τη ζωγραφική και τη χαρακτική του φιλοδοξεί να μνημειώσει μισογκρεμισμένους πύργους στο Όρος ή βιομηχανικά γκρεμίδια στην Πειραιώς, σημεία ζωής που κάποτε έλαμπαν και τώρα βρίσκονται στη σκιά.
«Από το Όρος» του Μάρκου Καμπάνη @Χάρης Βουρλιώτης
Υπάρχουν μνημεία που ο λαός δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί αυτό και όχι εκείνο, αλλά τα αναγνωρίζει ως θεμέλια της ύπαρξής του. Η αξία τους είναι κυριολεκτικώς απροσδιόριστη, αλλά ποτέ υπερτιμημένη. Τα παλιά πράγματα δεν είναι μνημεία. Τα μνημεία είναι το παρελθόν που ζούμε στην ποδιά του, και το φορτίο τους –φορτίο τιμής– το επιδιώκουμε. Τα παλιά όμως είναι αυτά που θέλουμε να τα ξεφορτωθούμε, είναι αυτά που τα νιώθουμε άχρηστα πια. Τα παλιά τα κοιτάζουν με ενδιαφέρον μόνο παλιατζήδες και παιδιά.
Ο Μ.Κ. κοιτάζει τα παλιά ακριβώς με την περιέργεια ενός παιδιού που βλέπει πεταμένα σωρό παιχνίδια. Αναρωτιέται κι αυτός, που να χρησίμευαν, πώς λειτουργούσαν, ποιοι ζούσαν με αυτά, σε αυτά, τι ονειρεύονταν ζώντας μαζί τους. Κοιτάζεις τη σειρά των «αστικών ερειπίων» που αφιέρωσε, και βλέπεις όλη την τρυφερότητα, όλη τη νοσταλγία, τον σεβασμό για το σημαντικό που κάποτε στέγαζαν.
Από την ενότητα «365» στην έκθεση του Μάρκου Καμπάνη στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Πηγή φωτ.: markoskampanis.gr
Ο ζωγράφος αισθάνεται να βλέπει στιγμές ανθρώπων, στιγμές που πέρασαν, στιγμές ιδιωτικές. Γι’ αυτό και τα έργα του έχουν ένα τρόπο κλεφτής ματιάς, σαν τη ματιά ενός περαστικού που βλέπει κάτι χωρίς να το αιχμαλωτίζει. Κλέβει το χρόνο, κλέβει αυτό που κάποτε υπήρξε δεδομένο ζωής και τώρα δεν το θέλουμε ούτε ως μνήμη.
Ο χρόνος της έκθεσης που έχουν επισκεφθεί περισσότεροι από 10.000 θεατές, τελειώνει στις 18 Φεβρουαρίου. Μια ματιά στο έργο του Μάρκου Καμπάνη θα μοιραστούν τις δύο τελευταίες Κυριακές, στις 12:00 το μεσημέρι, ο Γιώργος Τριανταφύλλου (11/2) και ο Άγγελος Παπαδημητρίου (18/2). Ο πρώτος, ως αρχιτέκτονας, ξέρει τι πάει να πει σχέδιο, κλίμακα και χρώμα. Ο άλλος, ως δημιουργός, ξέρει και κάτι άλλο: τι σημαίνει να πέφτει η αυλαία και να μη σε ξεχνούν γιατί είναι από τους λιγοστούς που δεν κατάπιε ο κ. Χρόνος.
«Ημέρα 1» (2012, ακρυλικό σε ξύλο, 20x20 εκ.) από το έργο «365». Αποτυπώνει λεπτομέρεια ενός καλλιστήμονα και πρόκειται για το πρώτο έργο, επάνω αριστερά στο «365». Πηγή φωτ.: markoskampanis.gr
