Μια σειρά από μεγάλα σχέδια του Χάρη Γαβρήλου παρουσιάζει αυτήν την περίοδο η γκαλερί Roma στο Κολωνάκι. Μεγάλα σε μέγεθος, τα έργα δεν είναι πολλά κι όμως νιώθεις πως έρχεσαι σε επαφή με κάτι συμπαγές, μια πρόταση με πληρότητα και ουσία. Το παράδοξο είναι ότι το ίδιο το πρόσωπο του καλλιτέχνη παραμένει στις μέρες μας κρυπτικό∙ διαβάζουμε για τη σημασία του, αλλ’ αγνοούμε το έργο του.
Χάρης Γαβρήλος, «Χωρίς τίτλο» (1994-1995)
Για τον καλλιτέχνη είχα πρωτακούσει από τον ομότεχνο Απόστολο Γεωργίου, που τον χαρακτηρίζει, εκτός από φίλο, ζωγράφο εξαιρετικό (γεγονός που έχει τη σημασία του καθώς ο Γεωργίου ζωγραφίζει εντελώς διαφορετικά). Πιο γενναιόδωρος, ο Ηλίας Παπαηλιάκης επισημαίνει στην «Καθημερινή» ότι «ο Χάρης Γαβρήλος είναι ο κεντρικός εκπρόσωπος της γενιάς του ’80 στη χώρα μας. Για εμένα παραμένει ο μοναδικός εκπρόσωπος αυτής της γενιάς. Είναι ένας μόνος του». Όλοι όσοι συμπορεύτηκαν με τον ζωγράφο, χωρίς καμία εξαίρεση, στέκονται στον αδόκητο θάνατό του. «Έφυγε» από τη ζωή σε ηλικία 38 χρόνων το 1995.
Τον ίδιο τον χρόνο ο Γαβρήλος προσπάθησε να αιχμαλωτίσει στο έργο του. Δοκίμασε με μολύβι ή με κάρβουνο να γράψει την ύλη της ιστορίας που έρχεται σε πορεία από το γίγνεσθαι στο χάνεσθαι. Εξηγεί ο ίδιος σε σημείωμά του: «Πιστεύω στον χρόνο. Προσπαθώ να συνθέτω όχι τα πράγματα κατ’ ανάγκη, μα την έννοιά τους, τον χρόνο τους. Προσπαθώ να βλέπω τα πράγματα με τον χρόνο τους. Πιστεύω πως το κύριο συστατικό μας είναι ο χρόνος. Μνήμη-χρόνος-ενέργεια-χρόνος. Σύνθεση χρόνων. Πόσοι χρόνοι κυκλοφορούν γύρω μας; Πόσοι χρόνοι κυκλοφορούν μέσα μας; Είμαστε αυτό που φαινόμαστε ή η μνήμη μας;».
Χάρης Γαβρήλος, «Χωρίς τίτλο» (1994-1995, λάδι σε καμβά)
Το έργο του Γαβρήλου με τη ρευστότητα και την απροσδιοριστία του, γοήτευσε τον ιστορικό τέχνης Χριστόφορο Μαρίνο που υπογράφει την επιμέλεια της έκθεσης. Παρόλο που δεν τον γνώρισε προσωπικά, ο Χ.Μ. μπήκε στον προσωπικό χώρο του καλλιτέχνη και θέλησε να δει τους ορίζοντες που διαμόρφωσαν την πνευματική υπόσταση και τον ψυχισμό του. Δεν είναι μόνο οι δημιουργικές ώρες μπροστά στο έργο ενός καλλιτέχνη. Σημασία για τον ερευνητή έχουν και η μουσική, τα διαβάσματα που «ξεκλειδώνουν» το έργο φανερώνοντας συγγένειες, νέες διαστάσεις ή άλλες πτυχές (από όσα ακολουθούν, προσωπικά, στέκομαι στο βιβλίο του Χ.Γ. για τους Προσωκρατικούς).
Σημειώνει ο επιμελητής για τον ζωγράφο:
«Ο Χάρης Γαβρήλος είναι ένα καλά κρυμμένο μυστικό. Λίγοι ιστορικοί τέχνης και επιμελητές γνωρίζουν τη δουλειά του, ελάχιστοι την έχουν μελετήσει σε βάθος ώστε να μπορούν να σχηματίσουν ολοκληρωμένη άποψη. Κι όμως, παρότι εν πολλοίς άγνωστος, ο πρόωρα χαμένος καλλιτέχνης –πέθανε νεότατος, μόλις 38 ετών– κατάφερε να αφήσει ισχυρό αποτύπωμα στην ελληνική τέχνη. Αφομοίωσε όσο λίγοι την αισθητική της εποχής του και τη μεταβόλισε δημιουργικά στο έργο του.
»Αν χρησιμοποιούσαμε μουσικούς όρους, θα λέγαμε ότι η ζωγραφική του είναι post-punk ή ethereal darkwave. Είναι μια ζωγραφική ρευστή, αέρινη, ρομαντική, σκοτεινή, μελαγχολική και ερωτική, όπως η μουσική που άκουγε ο ίδιος πιθανότατα ενόσω ζωγράφιζε: Suicide, Cabaret Voltaire, Joy Division, Bauhaus, The Sound, Cocteau Twins, Echo and the Bunnymen. Αν κρίνουμε από τον αριθμό των δίσκων βινυλίου που είχε στη δισκοθήκη του, από τα αγαπημένα του συγκροτήματα ήταν οι Dead Can Dance. Όπως ο εκλεκτικιστικός ήχος των Αυστραλών αντλεί από διάφορα μουσικά είδη του παρελθόντος, έτσι και η νεοεξπρεσιονιστική ζωγραφική του Γαβρήλου εμπεριέχει συγκαλυμμένες αναφορές στα Φαγιούμ και σε πρωτοπόρους καλλιτέχνες διαφορετικών εποχών, όπως ο Θεοφάνης ο Έλληνας, ο El Greco και ο Φώτης Κόντογλου».
Μια σπασμένη αφήγηση από φωτογραφικά τεκμήρια με δίσκους και βιβλία του Χάρη Γαβρήλου, σαν ένα είδος προσωπικού λευκώματος, μοιράζεται στις εικόνες που ακολουθούν ο Χριστόφορος Μαρίνος. Η έκθεση στη Roma Gallery (Ρώμα 5) διαρκεί έως τις 27/2.
Ορισμένοι από τους δίσκους του Χάρη Γαβρήλου
Ορισμένα από τα βιβλία του Χάρη Γαβρήλου
