Τι επιθυμούμε και πώς κάνουμε γνωστές τις επιθυμίες μας; Ο τρόπος συνάδει με την αντίστοιχη απάντηση – την ικανοποίηση ή μη της επιθυμίας – «αλλοιώνοντας» την έννοια της λέξης τόσο ώστε άλλοτε να παραπέμπει σε παράκληση και άλλοτε σε απαίτηση προερχόμενη από φιλαυτία και εγωκεντρισμό. Η εκάστοτε επιθυμία θα μπορούσε επίσης να ιδωθεί στον καμβά του ευρύτερου, κοινωνικοπολιτικού πλαισίου, ενέχοντας σαφώς στοιχεία από το εγγύτερο περιβάλλον του προσώπου που την εκφέρει. Ποια η αξία της αγάπης;
«Οι άνθρωποι μετρούν ό,τι μπορεί να μετρηθεί. […] Μετρούν τα ανούσια, μετρούν και την αγάπη» υπογραμμίζεται στα τελευταία λεπτά της οπερέτας του Θεόφραστου Σακελλαρίδη (1883-1950), «Θέλω να δω τον Πάπα!» (1920), η οποία ανεβαίνει 105 χρόνια από την πρεμιέρα της, στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, σε σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη, με τον Νίκο Βασιλείου να διευθύνει ένα εννεαμελές μουσικό σύνολο και παράλληλα να μετέχει στην αφήγηση.
Εκκινώντας από ένα συλλογικό στοχασμό επάνω στον θεσμό του γάμου, η οπερέτα καταλήγει στην πιο πανανθρώπινη αναρώτηση απ’ όλες που δεν είναι άλλη από την έννοια και την αξία της αγάπης, συμπυκνώνοντάς την στη φράση «πόνος και χαρά μαζί είναι η αγάπη». Παράλληλα, καταδεικνύεται ότι η σύγχυση, το μπέρδεμα και οι παγίδες των κατεστημένων αξιών αποτελούν αναπόσπαστα κομμάτια της ανθρώπινης επιθυμίας στην οποία ενίοτε περιλαμβάνεται το ανεκπλήρωτο.
Το έργο
Από την οπερέτα «Θέλω να δω τον Πάπα!». Φωτ.: Β. Ισάεβα. Πηγή φωτ.: ΕΛΣ
Έχοντας κλείσει έναν αιώνα και παραπάνω «ζωής», η οπερέτα «Θέλω να δω τον Πάπα!» η οποία προκάλεσε αντιδράσεις την περίοδο που ανέβηκε πρώτη φορά, ξεδιπλώνει τη σύγχρονη αστική θεματολογία του δημιουργού της ο οποίος υπογράφει το λιμπρέτο που με τη σειρά του αποτελεί διασκευή στα καθ’ ημάς της φάρσας του Μωρίς Εννεκέν «Οικιακές χαρές» (1894). Η υπόθεση επικεντρώνεται σε ένα νεόνυμφο αστικό ζευγάρι η σχέση του οποίου διαταράσσεται όταν, κατά τη διάρκεια του γαμήλιου ταξιδιού τους στη Ρώμη, η νεαρή σύζυγος εκφράζει την επιθυμία να δει από κοντά τον Ποντίφικα.
Τα θεμέλια της αστικής ζωής υποσκάπτονται και ο θεσμός της οικογένειας αμφισβητείται στο εν λόγω έργο του Σακελλαρίδη, ο οποίος μάλιστα – επιτυχημένα – υπογραμμίζει με κωμικοτραγικό τρόπο τις παθογένειες της κοινωνίας από κοινού με τις υποκριτικές συμπεριφορές. Οι χαρακτήρες παρουσιάζονται να δυναμιτίζουν τις σταθερές της οικογενειακής ζωής δημιουργώντας τρόπον τινά ρωγμές στον θεσμό της οικογένειας αλλά και στις σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους.
Μέσω του ύφους, της γλώσσας, των χαρακτήρων, της μουσικής και του ρυθμού αποκαλύπτεται ένα σαγηνευτικός σκηνικός κόσμος όπου σατιρίζονται η υποκρισία και η υπερβολή, η επιδειξιμανία αλλά και η άκριτη εξιδανίκευση κάποιων κοινωνικών θεσμών.
Από την οπερέτα «Θέλω να δω τον Πάπα!». Φωτ.: Β. Ισάεβα. Πηγή φωτ.: ΕΛΣ
Η αλήθεια έχει διαφορετικό αντίκτυπο σαν εκφέρεται κωμικοτραγικά και αυτό το στοιχείο του Σακελλαρίδη – εκ των πρωτομαστόρων της ελληνικής οπερέτας – η σκηνοθέτις Νατάσσα Τριανταφύλλη το υπογραμμίζει με δικό της τρόπο λίγο πριν από την έναρξη της παράστασης.
Οι ηθοποιοί καλωσορίζουν ευδιάθετοι το κοινό που τοποθετείται από τους ταξιθέτες και αφότου όλοι πάρουν τη θέση τους, ένας από αυτούς (σ.σ τους ηθοποιούς) μας καλεί – σαφώς με μη κυριολεκτική σημασία – να μην κλείσουμε τον ήχο των κινητών μας και να χτυπούν κατά τη διάρκεια της παράστασης, δίνοντάς μας επίσης την ελευθερία να τρώμε κατά τη διάρκειά της. Υποδεικνύοντάς μας, έπειτα, να κοιτάξουμε τις οθόνες των υπέρτιτλων με τους κανόνες απαγόρευσης.
Εκ πείρας γνωρίζουμε ότι δεν είναι λίγες οι φορές που κανόνες παρακολούθησης μίας παράστασης (λ.χ. κινητό σε αθόρυβη λειτουργία ή απενεργοποιημένο) παραβιάζονται κι έτσι έχουμε συμπεριφορές μη σεβαστές προς τους καλλιτέχνες που επί σκηνής δημιουργούν, εκφέρουν πολιτισμό. Ομοίως μη σεβαστές είναι συμπεριφορές απαιτητικές που εκκινούν με ένα εγωϊστικά αποτυπωμένο «θέλω» μην λαμβάνοντας υπόψη το πρόσωπο που βρίσκεται απέναντι, ενίοτε και τον περίγυρο που επηρεάζεται.
Από την οπερέτα «Θέλω να δω τον Πάπα!». Φωτ.: Β. Ισάεβα. Πηγή φωτ.: ΕΛΣ
«Κάποτε, το 1920, ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης γράφει το ''Θέλω να δω τον Πάπα!''. O Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος έχει τελειώσει. Υπάρχει οικονομική δυσχέρεια, αλλά υπάρχει και ανάγκη για φυγή στην απόλαυση, για διασκέδαση ξέφρενη, για ευμάρεια και ευημερία. Αίθουσες χοροδιδασκαλείων ανοίγουν στην Αθήνα, κινηματογράφοι, καμπαρέ. Η Άννα και ο Αδριανός παντρεύονται και πηγαίνουν γαμήλιο ταξίδι στη Ρώμη, στη Δύση. Κι όμως την ίδια στιγμή ελληνικά στρατεύματα έχουν αρχίσει να επιχειρούν στην Ανατολή, στη Μικρά Ασία», αναφέρει – μεταξύ αλλων – η Νατάσα Τριανταφύλλη στο σκηνοθετικό της σημείωμα.
Όπως προσθέτει, «τραγουδώντας μπορούμε να μιλήσουμε για τα ομορφότερα και τα χειρότερα. Να χορέψουμε. Χορεύοντας μπορούμε να καταλάβουμε τα περισσότερα. Να διαλέξουμε με ποιον θα χορέψουμε βαλς, με ποιον φοξ τροτ, με ποιον, κρατώντας τον ίδιο ρυθμό, θα μείνουμε σε απόσταση. Κι όμως, ξεχνιόμαστε και μένουμε πολλά λεπτά, πολλές μέρες, πολλούς μήνες, σιωπηλοί και ακούνητοι».
Ώστε, μέσω της σιωπής να αντιληφθούμε και να διερωτηθούμε. Ειδεμή σήμερα, μία εποχή ρευστών καταστάσεων και γεγονότων όπως οι σταθερές είναι δυσεύρετες. Το ανέβασμα της οπερέτας, 105 χρόνια από την πρεμιέρα της, πραγματεύεται (και) ζητήματα πλην των ανθρώπινων σχέσεων, υπογραμμίζοντας ότι όλα ξεκινούν από τον άνθρωπο και τις επιθυμίες του.
Πρεμιέρα και αντιδράσεις
Για την ιστορία, το έργο «Θέλω να δω τον Πάπα!» πρωτοπαρουσιάστηκε στο Θέατρο Παπαϊωάννου στην οδό Πατησίων 27 και Καποδιστρίου από τον θίασο οπερέτας του κωμικού Γιάννη Παπαϊωάννου (1873-1931) στις 6 Ιουλίου του 1920, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία.
Συνολικά, δόθηκαν 72 παραστάσεις μέσα στο 1920, ενώ το ομότιτλο τραγούδι έγινε το σουξέ της χρονιάς και το σύνθημα της εποχής. Παρά ταύτα, δεν έλειψαν οι αντιδράσεις της Καθολικής Εκκλησίας της Ελλάδας, καθώς θεωρήθηκε ότι το τραγούδι σατίριζε τον προκαθήμενο της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Ακόμη, το ομώνυμο τραγούδι έγινε η αφορμή για έναν φόνο έξω από την Καθολική Εκκλησία του Πειραιά, στις 11 Δεκεμβρίου 1921.
Από την Εθνική Λυρική Σκηνή, η οπερέτα «Θέλω να δω τον Πάπα!» πρωτοπαρουσιάστηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2015, σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου.
Σήμερα...
Από την οπερέτα «Θέλω να δω τον Πάπα!». Φωτ.: Β. Ισάεβα. Πηγή φωτ.: ΕΛΣ
Την αποκατάσταση της ενορχήστρωσης και την προσαρμογή της οπερέτας «Θέλω να δω τον Πάπα!» για μικρό σύνολο υπογράφει ο Γιάννης Μπελώνης, ενώ τη δραματουργική επεξεργασία και διασκευή η Έλενα Τριανταφυλλοπούλου. Το σκηνικό και τα κοστούμια είναι της Τίνας Τζόκα, η κινησιολογία της Δήμητρας Μητροπούλου και ο σχεδιασμός φωτισμών του Χρήστου Τζιόγκα.
Τους ρόλους ερμηνεύουν οι Δημήτρης Σιγαλός (Βαρονάς), Βαγγέλης Μανιάτης (Λατρούδης), Τζούλια Σουγλάκου (Κυρία Λατρούδη), Χρύσα Μαλιαμάνη (Άννα), Νικόλας Μαραζιώτης (Αδριανός), Μαρισία Παπαλεξίου (Ρίτα), Αντώνης Κυριακάκης (Δημοσθένης) και ο αρχιμουσικός Νίκος Βασιλείου (ενωματάρχης).
To εννεαμελές μουσικό σύνολο αποτελούν οι Ναυσικά Τσάρα (φλάουτο), Ηλίας Σκορδίλης (κλαρινέτο), Πέτρος Καρατσόλης (τρομπόνι), Διονύσης Βερβιτσιώτης (βιολί Ι), Βανέσσα Αθανασίου (βιολί ΙΙ), Γιάννης Αθανασόπουλος (βιόλα), Έλλη Φιλίππου (βιολοντσέλο), Δημήτρης Τίγκας (κοντραμπάσο) και Θοδωρής Βαζάκας (κρουστά).
Από την οπερέτα «Θέλω να δω τον Πάπα!». Φωτ.: Β. Ισάεβα. Πηγή φωτ.: ΕΛΣ
Η παράσταση της 15ης Φεβρουαρίου θα παρουσιαστεί σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας, σε συνεργασία με την ATLAS E.P., με στόχο την ανεμπόδιστη οπτικοακουστική παρακολούθηση για όλες, όλους και όλα. Φορέας χρηματοδότησης των υπηρεσιών καθολικής προσβασιμότητας για την παράσταση είναι το Υπουργείο Πολιτισμού, στο πλαίσιο του Έργου: «SUB.1.1.6 Προσέλκυση ατόμων 65+ και ατόμων με αναπηρία σε δράσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής», που υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU.
Οπερέτα «Θέλω να δω τον Πάπα», Θεόφραστος Σακελλαρίδης. Επόμενες παραστάσεις: 14, 15, 16 Φεβρουαρίου 2025. Ώρα έναρξης: 20:30 (Κυριακή: 19:30). Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ (Λεωφ. Συγγρού 364). Τιμές εισιτηρίων: €15, €20, Φοιτητικό, παιδικό: €10. Πληροφορίες: 2130885700, καθημερινά 9:00-21:00) www.nationalopera.gr | Ομαδικές πωλήσεις: 2130885742 www.ticketservices.gr & Εκδοτήρια Ticket Services (Πανεπιστημίου 39)
Μεγάλος Χορηγός Εθνικής Λυρικής Σκηνής: ΔΕΗ. Ιδρυτικός Δωρητής Εναλλακτικής Σκηνής: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Κεντρική φωτ.: Από την οπερέτα «Θέλω να δω τον Πάπα!». Φωτ.: Β. Ισάεβα. Πηγή φωτ.: ΕΛΣ
