Όταν βλέπετε μια εντυπωσιακή Ferrari και τον οδηγό της, μη βιαστείτε να σκεφτείτε ότι είναι ένας άπληστος άνθρωπος, που θέλει να κάνει επίδειξη οικονομικού στάτους. Μην τον κρίνετε αρνητικά. Αντιμετωπίστε τον με συμπάθεια και συγκατάβαση. Είναι ένας εξαιρετικά ευάλωτος άνθρωπος που χρειάζεται αγάπη, φωνάζει γι' αυτήν. Αυτό είναι το, με πολύ χιούμορ, συμπέρασμα του Αλέν ντε Μποτόν.
Ας υποθέσουμε ότι δέκα από εσάς καλούνται να δώσουν απάντηση στο ίδιο ερώτημα. Πώς ορίζετε την επιτυχία; Ποιο είναι το νόημα της για τον καθένα ξεχωριστά; Καθορίζεται από το χρήμα, την αναγνωρισιμότητα, την οικογενειακή θαλπωρή, την προσωπική γαλήνη, τον έρωτα, την υλική επιτυχία; Πώς άραγε;
Είναι βέβαιο ότι δεν υπάρχει μια απάντηση και δεν υπάρχει σωστή απάντηση.
Ο βρετανοσπουδαγμένος συγγραφέας και φιλόσοφος Αλέν Ντε Μποτόν, γεννημένος στη Ζυρίχη, καταπιάνεται με τη συγγραφή θεμάτων που άπτονται της πρακτικής φιλοσοφίας και έχει αποδέκτη το ευρύτερο κοινό.
Ο Ντε Μποτόν επιμένει στο «γέλα και ο κόσμος θα γελάει μαζί με σένα, κλάψε και θα κλαις μόνος σου». Είναι ένας από τους λόγους που ίδρυσε πριν από δεκαπέντε χρόνια το «Σχολείο της Ζωής» στο Λονδίνο, προκειμένου να βοηθήσει τους συνανθρώπους του να ζουν με σύνεση και ευημερία. Δίχως να εγκαταλείψει τη συγγραφή προσπαθεί να δώσει απαντήσεις στις θεμελιακές ανησυχίες της σύγχρονης ζωής. Είμαι ευτυχισμένος/η; Πού ακριβώς βρίσκομαι; Πού πηγαίνω;
Βάζει τις βάσεις ο φιλόσοφος για να βοηθήσει στην άνοδο του δείκτη αυτοεκτίμησης. Μην κρίνετε την επιτυχία σας με βάση κατασκευασμένα κριτήρια, αυτά που προβάλλουν οι άλλοι ή μην κρίνετε τον εαυτό σας με τα μάτια των άλλων, διότι θα πικραθείτε. Η δική σας επιτυχία φτιάχνεται με τα δικά σας υλικά, και όχι «δανεικά», φτιάχνεται από τα συστατικά εκείνα που έχουν σημασία για εσάς, όχι αυτά που θέλουν οι άλλοι ή αυτά που προβάλλονται. Η δική σας επιτυχία είναι τα δικά σας θέλω, γράφει ο συγγραφέας βιβλίων αυτοβοήθειας.
Στα πλέον ευπώλητα του συγκαταλέγονται οι τίτλοι «Πώς ο Προυστ μπορεί να αλλάξει τη ζωή σου», «Μικρή φιλοσοφία του έρωτα», «Περί του κοινωνικού στάτους».
Πριν από κάποια χρόνια ήμουν καλεσμένος σε ένα τραπέζι ετερόκλητων και άγνωστων μεταξύ τους συνδαιτυμόνων, όπου ακούστηκε η ερώτηση «τι δουλειά κάνετε;». Μια κυρία, μπορεί να ήταν και αναγνώστρια του Ντε Μποτόν, είπε πως η ερώτηση αυτή είναι ακατάλληλη και απρεπής, είναι ανάγωγη, δεν θα έπρεπε καν να απευθύνεται σε οποιονδήποτε. Το συγκράτησα, ως περίεργο τότε. Κατά τον φιλόσοφο, κάτω από την ερώτηση «τι δουλειά κάνεις» υποφώσκει σνομπισμός. Κάποιος παίρνει μια πλευρά σου μόνο, και με ένα κομματάκι σε κρίνει, σου φοράει ταμπέλα, σε κατηγοριοποιεί και φτιάχνει μια συνολική εικόνα για σένα. Είναι ελιτίστικο και τοξικό.
Τοξικό είναι και το κυρίαρχο συναίσθημα της σύγχρονης κοινωνίας, ο φθόνος. Ο φιλόσοφος λέει ότι συνδέεται με την ισότητα και εξηγείται. «Όταν δεν μπορείς να ταυτιστείς με κάποιον, δεν τον ζηλεύεις. Όσο πιο κοντά είναι δύο άνθρωποι -στην ηλικία, στο υπόβαθρο, στη διαδικασία ταύτισης- τόσο περισσότερο υπάρχει ο κίνδυνος του φθόνου». Και αυτό είναι χαρακτηριστικό της κοινωνίας της ισότητας από όπου απουσιάζουν οι δομημένες ιεραρχίες και κυριαρχεί η κοινωνική κινητικότητα, παρά την αδυναμία απόλυτης επικράτησης της αξιοκρατίας.
Ο κυρίαρχος φθόνος, λέει χαριτολογώντας ο σχολάρχης, είναι ο λόγος για τον οποίο κανείς δεν πρέπει να πηγαίνει σε σχολικά ριγιούνιον, επειδή δεν υπάρχει ισχυρότερο σημείο αναφοράς για έναν άνθρωπο από τους ανθρώπους με τους οποίους ήταν μαζί στο σχολείο.
Το πρόβλημα της σύγχρονης κοινωνίας είναι ότι μετατρέπει ολόκληρο τον κόσμο σε σχολείο. Όλοι φορούν τζιν, όλοι είναι ίδιοι. Και όμως, δεν είναι. Έτσι, υπάρχει ένα πνεύμα ισότητας σε συνδυασμό με βαθιά ανισότητα, το οποίο μπορεί να δημιουργήσει μια πολύ αγχωτική κατάσταση.
Όσο μεγαλύτερη η ποικιλομορφία τόσο αμβλύνεται ο φθόνος.
Κανείς δεν μπορεί να τα έχει όλα και κανείς δεν επιτυγχάνει σε όλα.
Άλλωστε έχει γράψει, κυριολεκτικά και μεταφορικά, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ: Επιτυχία είναι η ικανότητα να πηγαίνεις από αποτυχία σε αποτυχία με αμείωτο ενθουσιασμό.
Τι είναι λοιπόν η επιτυχία;
